بیگ بنگ: هرگاه سياره‌اي با خورشيد چنان هم‌خط قرار گيرد كه هر دو از يك جهت از زمين ديده شوند،‌ مي‌گوييم آن سياره با خورشيد در حالت مقارنه است.

قسمت پنجم: پيكربندي سيارات داخلی(سفلي)

طبق تصویر بالا، دو وضع ممكن هم‌خطي ملاحظه مي‌شود. يكي بين زمين و خورشيد كه آن را مقارنه داخلی(سفلی) مي‌ناميم و ديگري در طرف مقابل خورشيد كه آن را مقارنه خارجی(عليا) مي‌ناميم. سياره را در خلال چنين پيكربندي‌هايي،‌ به علت درخشندگي خورشيد نمي‌توانيم ببينيم. چه وقت عطارد و زهره در موضع بهتري قرار مي‌گيرند تا از زمين ديده شوند؟ وقتي كه سيارات در مدار خود مي‌گردند، از ديدگاه زميني، زاويه‌اي ظاهري با خورشيد مي‌سازند كه آن را فاصله‌ي زاويه‌اي يا كشيدگي سياره مي‌ناميم. وقتي اين دو زاويه در خلال يك گردش معين سياره به بيشترين مقدار خود افزايش مي‌يابد، مي‌گوييم سياره در حالت حداكثر كشيدگي است.

يكي از اين دو موقعيت متفاوت را كه سياره نسبت به خورشيد در غرب آسمان ظاهر مي‌شود،‌ كشيدگي غربي و موقعيت ديگر را كه سياره در شرق خورشيد ظاهر مي‌شود، كشيدگي شرقي مي‌گوييم. توجه داشته باشيد كه وقتي عطارد در حداكثر كشيدگي غربي باشد، پيش از خورشيد طلوع مي‌كند. در اين صورت بهترين زمان براي رصد آن در حدود يك ساعت پيش از طلوع خورشيد، در شرق آسمان است.

اگر عطارد در حداكثر كشيدگي شرقي واقع باشد،‌ پس از طلوع خورشيد، طلوع مي‌كند. بنابراين بايد براي ديدن آن در غرب آسمان، تا يك ساعت پس از غروب خورشيد منتظر بمانيم. همين قاعده كلي براي سياره‌ي زهره هم صادق است. اما مدت زمان لازم براي ديدن آن حدود سه ساعت افزايش مي‌يابد. زيرا زاويه‌ي ميان خورشيد و زهره تا 47 درجه بازتر مي‌شود.

ادامه دارد …

نویسنده: اسماعیل جوکار- عضو پیوسته بیگ بنگ

منبع: کتاب نجوم دینامیکی، نوشته رابرت تی دیکسون، ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی،‌ مرکز نشر دانشگاهی