بیگ بنگ: ظاهراً نزدیکترین سیاره به کره زمین دارای جوّی آرام میباشد، این مسئله احتمالاً در طول دو سال آینده شفاف سازی خواهد شد. پروکسیما b نزدیک ترین سیاره به منظومه شمسی ماست، سیاره ای سنگی به اندازه زمین و به احتمال زیاد قابل سکونت. نکته قابل توجه در رابطه با کشف سیاره فوق آن است که هیچکس تاکنون از نزدیک آن را ندیده است.

تصویری هنری از سیاره ی فرا خورشیدی پروکسیما b
تصویری هنری از سیاره ی فرا خورشیدی پروکسیما b

به گزارش بیگ بنگ، اخترشناسان با بررسی نوسان نوری ستاره کوتوله سرخ از وجود این سیاره اطمینان حاصل کرده اند. اما هیچ تلسکوپي در فضا یا زمین و حتی در مراحل جدی برنامه ریزی نتوانسته تصویری از پروکسیما b بدست آورد. این سیاره در فاصله ای بسیار دور به اندازه 4.2 سال نوری از ما قرار دارد. همچنین، یک سال آن تنها 11.2 روز زمینی به طول می انجامد. پرسش مهم این است که آیا پروکسيما b اتمسفر دارد، آیا تهی از هواست و یا سرزمین بی آب و علفی است مثل ماه؟

دو دانشمند بنام های آوي لئوب و لائورا کريدبرگ معتقدند تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا که بر طبق برنامه ریزی در سال 2018 وارد عمل خواهد شد، می تواند با نمونه برداری از نور ستاره نتایج خوبی بدست آورد. آوي لئوب متخصص اخترفیزیک از دانشگاه هاروارد اعلام کرد:« کار مشاهده و بررسی احتمالا 11 روز طول خواهد کشید. با شناسایی دقیق نور می توان دریافت که آیا این سیاره شبیه صخره ای عریان است یا خیر. در غیر اینصورت باید جوّ و البته اقیانوسی هم وجود داشته باشد.»

اخترشناسان بر این باورند که پروکسيما b سیاره ای بی جان مثل ماه است که یک بخش آن همواره روبروی زمین قرار دارد. اما یک بخش از پروکسيما b نیز با ستاره اش روبروست: بخش بالاتر از سطح در روشنایی همیشگی و بخش دیگر همواره محبوس در شب سرد بی پایان است. به گفته ی لئوب اگر پروکسيما b جوّ داشته باشد، نه تنها گرما را از بخش روز به بخش شب هدایت می کند، بلکه از تبخیر آب سیاره جلوگیری بعمل می آورد.

سیاره قابل سکونت پروکسيما b چه ویژگی های ظاهری میتواند داشته باشد؟ احتمال سکونت میان بخش های شب و روز آن دور از انتظار نخواهد بود.
سیاره قابل سکونت پروکسيما b چه ویژگی های ظاهری میتواند داشته باشد؟ احتمال سکونت میان بخش های شب و روز آن دور از انتظار نخواهد بود.

لئوب در بخش های دیگری از سخنانش گفت:« ما این سؤال را از خود پرسیدیم که اگر زمین را درست کنار ستارۀ پروکسيما قنطورس قرار دهیم، چه تغییرات ظاهری در آن پدید می آید؟ ابرها، باد و آب باعث پیچیدگی این سؤال می شوند. در هر صورت، میتوان با اطمینان از سنگی بودن یا نبودن آن سخن گفت.» حداقل یک سوم گرمای روی زمین مجددا توسط اقیانوس و جوّ توزیع می گردد. وی معتقد است که يکی از ترفندها برای جلوگیری از جوّ، تمرکز بر نور فروسرخ می باشد، نور مرئی که بدن ما دائما نشر می کند.

پس به جای تصویر برداری از سیاره کوچکی در سیل عظیمی از نور مرئی، تلسکوپ فضایی جیمز وب تنها در جستجوی طول موج های مشخصی از نور فروسرخ خواهد بود. با حرکت پروکسيما b به دور ستاره در طی 11.2 روز، امکان ثبت تغییر دما یا رنگ با گذشت زمان بدست می آید. اگر مشاهدات فرضی لئوب و کريدبرگ نشان دهد که بخش تاریک پروکسيما b در حد پیش بینی ها سرد نیست، میتوان نتیجه گرفت که جو سیاره را احاطه کرده و گرما را مجدداً در قسمت شب توزیع می کند.

در غیر اینصورت، پروکسيما b سیاره ای سنگی، بدون حیات و خشک میباشد. فارغ از هر نتیجه ای که بدست آید، نمیتوان اهمیت آن را کتمان کرد: تعداد ستاره های کوتوله سرخ بیشتر از تمامی ستاره های دیگر موجود در کهکشان راه شیری است. لئوب خاطر نشان کرد: « شرایطی نظیر این دور از انتظار نیست. اگر سنگی را برگردانید و حشره ای پیدا کنید، باید حشرات دیگری نیز در اطراف موجود باشد.»

آینه های طلا اندود تلسکوپ فضایی جیمز وب، آزمایش سرمازائي(برودتی) را پشت سر می گذارند.
آینه های طلا اندود تلسکوپ فضایی جیمز وب، آزمایش سرمازائي(برودتی) را پشت سر می گذارند.

اگرچه تحقیقات لئوب و کريدبرگ هنوز به طور جامع به بررسی نرسیده اند، اما ما در اثر تماسی که با دو دانشمند برجسته داشتیم از رضایت آنان مبنی بر ادامه فعالیت ها در این تحقیقات اطمینان حاصل کردیم. “اد ترنر” اختر فیزیکدان دانشگاه پرینستون در مصاحبه ای بیان کرد که فرضیه های ایده آلی درباره ی سیارۀ پروکسيما b مطرح شده است. اد ترنر که حداقل با هفت رصدخانه همکاری کرده در ادامه افزود: « ما دهه ها برای کاوش مسائل مرتبط با اتمسفر دنیای خودمان از لحاظ گرمایش جهانی و تغییر آب و هوا صرف کرده ايم. اما اکنون سخن از مطالعه ی دنیایی بیگانه به میان آمده که یکی از ایده های جالب توجه محسوب می‌شود.»

بزرگترین نقیصه ی روش لئوب و کريدبرگ آن است که ما همچنان از تمایل مدار پروکسيما b حول ستاره اش اطلاعی نداریم. ترنر افزود: با این اوصاف فرض بر این است که ما سیاره خود را بی اهمیت نمی شماریم. اگر اینطور باشد و ما تنها قادر به مشاهده قطب جنوب یا شمال آن باشیم، تلسکوپ فضایی جیمز وب روز روشن نخواهد داشت و قسمت شب نمایان می گردد. همچنین، شواهدی دال بر تایید جوّ در دست میباشد. اگرچه از دیدگاه آماری غیر مُحتمل میباشد، اما ممکن است.

تصویری هنری از تلسکوپ فضایی جیمز وب متعلق به سازمان ناسا
تصویری هنری از تلسکوپ فضایی جیمز وب متعلق به سازمان ناسا

حتی اگر روش مورد نظر کارساز باشد، ترنر گفت که نمیتوان به اطلاعات زیادی در خصوص جوّ سیاره دست پیدا کرد. احتمال دارد که آن سیاره به مانند زمین گرم و نرم و قابل سکونت یا مثل سیاره ی ناهید جهنم دره ای باشد. مارک کلمپين دانشمند حوزه ی سیارات بیگانه در سازمان ناسا و محقق پروژه ی تلسکوپ جیمز وب گفت: این ایده هیجان انگیز است، اما وی بر این مسئله تاکید ورزید که ناسا به تلسکوپي به اندازه زمین احتیاج دارد تا بر ایده فوق جامه ی عمل بپوشاند.

کمپلين در مصاحبه ای بیان کرد: « ابزارهای تلسکوپ زمانی به طراحی رسیدند که ما چنین مشاهدات و تحقیقاتی را انجام نمی دادیم، پس ما در صورت برخورداری از آنها می توانستیم از محدودیت ها عبور کنیم. ما باید از چگونگی عملکرد آشکارسازها در فضا آگاهی کامل بدست آوریم. تا زمانی که تلسکوپ فضایی جیمز وب به فضا پرتاب نشود، نمیتوان چیزی را تضمین کرد.» با این حال بر طبق گفته های کلمپين، او حاضر است با تلسکوپ جیمز وب بر روی پروکسيما b تحقیق کند. این کار در اولویت نخست رصدخانه های زمینی قرار دارد.

ترنر و لئوب هر دو بر سر این مسئله اتفاق نظر داشتند که زمان بندی حائز اهمیت شگرفی است، چرا که سال های تاخیر تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز باید در نظر گرفته شود. انتظار می رفت که تلسکوپ فعالیت خود را در سال 2011 میلادی آغاز نماید. اگر پروژه زمان بیشتری به تاخیر بیفتد، تلسکوپ های عظیمی مثل تلسکوپ سی متری اروپا به کار گرفته خواهند شد. اما هیچ رصدخانه ی عظیمی تا 10 سال آینده افتتاح نمی شود.

لیزر تلسکوپ سی متری در تهیه عکس های فضایی به رصدخانه کمک خواهد کرد.
لیزر تلسکوپ سی متری در تهیه عکس های فضایی به رصدخانه کمک خواهد کرد.

لئوب خاطر نشان کرد: « پس، تلسکوپ فضایی جیمز وب میتواند اطلاعاتی در اختیار ما قرار دهد که به مدت یک دهه کاوش بر روی آن انجام گیرد، یعنی تا زمانيکه آن تلسکوپ های زمینی ساخته شوند.» تحقیقات لئوب پیرامون پروکسيما b و وجود جوّ در آن چیزی فراتر از کنجکاوی علمی است. لئوب اظهار داشت: « من دوستانم را برای خرید ملک در پروکسيما b تشویق می کنم. ما یا سیاره خودمان را به نابودی خواهیم کشید یا فاجعه ای طبیعی مثل برخورد شهاب به نابودی اش منجر خواهد شد. اگر هم هیچکدام از این دو مورد به وقوع نپیوندد، خورشید با افزایش درجه حرارتش زمینه ساز این امر خواهد شد.»

لئوب به کمک يوري ميلنر یک میلیاردر روسی فعالیت خود را در پروژه Breakthrough Stsrshot آغاز کرده است. پروژه ای که در بیست یا سی سال آینده فضاپیمایی به سمت این منظومه ی ستاره ای ارسال می کند. لئوب گفته بود: « فضاپیمای مجهز به دوربین و فیلترهای مختلف می تواند تصاویری رنگی از سیاره بگیرد و از سبز (برخوردار از حیات)، آبی دارای اقیانوس هایی در سطح) و یا قهوه ای(سیاره ی سنگی) بودن آن اطمینان حاصل نماید.

مترجم: منصور نقی لو / سایت علمی بیگ بنگ

منبع: businessinsider.com

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

1 دیدگاه

  1. سلام، در مورد این خبر که میگن ناسا یه ویدئو منتشر کرده که روی سطح مریخ یه موجود خزنده مثل مار دیده شده هم مطلب بزارین.
    آیا این شایعه و ویدئو ساختگی هستش؟