بیگ بنگ: اگر فضانوردان قصد بازگشت به ماه را داشته باشند، باید فکری به حال خطرات محیط ماه کنند. آژانس فضایی اروپا برای فائق آمدن بر خطراتی که فناوری و سلامتی فضانوردان را تهدید می کند، قصد انجام مطالعه‌ای بزرگ در خصوص گرد و غبارهای ماه را دارد تا میزان خطرناک بودن آن و چگونگی روبرو شدن با اثرات آن بر انسان‌ها و ماشین‌ها را مشخص کند.

به گزارش بیگ بنگ، حتی قبل از اینکه «نیل آرمسترانگ» برای نخستین‌بار پای به ماه گذاشته باشد، دانشمندان و مهندسان درباره خطرات گرد و غبار ماه ابراز نگرانی کرده بودند. اگرچه موشک‌هایی مانند «Saturn V» به منظور سفرهای نخست به مقصد ماه آزمایش می شدند، اما یک نگرانی واقعی وجود داشت که گرد و غبار ماه شاید مانعی سنگین برای کاوش‌های ماه باشد.

مشکل این بود که هیچکس ایده قاطعی درباره شرایطِ حاکم بر سطح ماه نداشت. اما آنچه فضانوردان ماموریت‌های آپولو دریافتند، چیزی غیر منتظره و نگران‌کننده بود. به جای دریاهایی از گرد و غبارِ مایع مانند، آنها دریافتند که برخورد شهاب‌سنگ‌های کوچکی با قدمت چند میلیارد سال، باعث پدیدار شدن لایه‌ای از گرد و غبار سیلیکاتی در سطح ماه گردیده است که چندین ویژگی نامناسب دارند.

تا جای ممکن، سطح ماه خشک و لم یزرع بود؛ بمباران توسط تابش‌های خورشیدی و کیهانی باعث شده بود تا ذرات، بار الکتریکی ساکنی داشته باشند. این امر باعث می شد تا گرد و غبار به صورت پودر سیاه و خاکستری به لباس فضانوردان بچسبد؛ زدودن آن تقریبا کاری غیر ممکن بود و در نتیجه آن، بخش داخلی ماژول ماه و ماژول فرمان در هنگام بازگشت فضانوردان با مشکل جدی روبرو شود. بوی باروت سوخته از روی لباس‌ها به مشام می رسید. بدتر از همه اینکه، خشکی و تابش باعث فعالیت شیمیایی گرد و غبار می شد؛ طوری که ذرات در محفظه‌های نمونه، لباس فضانوردان و سایر تجهیزات نفوذ کرده و در آنها غلت می زد. همۀ 12 فضانوردی که بر روی سطح ماه گام برداشتند، از تب خشک ماه رنج می بردند و علائمی نظیر انباشتگی بینی و عطسه کردن مدت‌ها پس از بازگشت به زمین طول می کشید تا فروکش کنند.

حالا، تیمی بین‌المللی از چند دانشمند می خواهند اثرات طولانی مدتِ قرار گرفتن در معرض گرد و غبار ماه را مورد بررسی قرار بدهند. نشانه‌های فعلی حاکی از آن است که گرد و غبار ماه می تواند منجر به بروز بیماری های جدی از قبیل سرطان شود، اما خطرات دقیقِ ناشی از گرد و غبار و پیامدهای آن هنوز تا حدود بسیار زیادی نامعلوم باقی مانده است. گرد و غبار سیلیکاتی در زمین هم یک خطر به شمار می آید، به ویژه برای معدنکاران یا افرادی که در معرض طوفان‌های گرد و غبار یا فوران‌های آتشفشانی قرار می گیرند؛ این مورد می تواند زمینه را برای پیدایش سیلیکوز «سیلیکازدگی» فراهم کند. اما گرد و غبار ماه فرق می کند. محیط بسیار فعال زمین باعث فرسودگی ذرات سیلیکات می شود و آنها شکل مدور به خود می گیرند؛ اما گرد و غبار ماه دارای گوشه‌های تیز است و شرایط را پیچیده می کند. می توان انتظار داشت که بافت ریه در اثر این گرد و غبارها دچار آسیب جدی شود.

مشکل دیگر این است که چون جاذبه در ماه تنها یک ششم جاذبه در زمین است، باید انتظار داشت که گرد و غبارهایی در مقیاس نانو درون فضاپیما یا زیستگاه برای ماه‌ها به صورت معلق در هوا بمانند و برای مدتی طولانی‌تر و عمیق‌تر، ریه را با چالش جدی روبرو سازند. بر اساس آژانس فضایی اروپا، یکی از بزرگترین موانع موجود برای مطالعه گرد و غبار ماه این است که به دست آوردن نمونه از آن گرد و غبار کار ساده‌ای نیست، اما پیدا کردن مواد معدنی شیشه مانند و مناسب کار نسبتا آسانی است. جا دارد در انتها یادی کنیم از نخستین ماموریت انسان به ماه که 49 سال پیش رخ داد. در چنین روزی نیل آرمسترانگ و باز آلدرین در ماموریت مشهور آپولو 11، برای نخستین‌بار قدم بر سطح ماه نهادند. بطور کلی در جریان ماموریت‌های آپولو با هزینه‌ای بیش از ۲۰ میلیارد دلار ۱۲ نفر روی سطح ماه گام نهادند.[سفر به ماه از خیال تا واقعیت]

ترجمه: منصور نقی لو/سایت علمی بیگ بنگ

منبع: newatlas.com