بیگ بنگ: آیا تاکنون می‌دانستیم که چه اتفاقی افتاده است؟ یکبار دیگر، ستارۀ تبی به دلیل نوسانات نوریِ عجیب و غیرقابل توضیحش به سر تیتر خبرها تبدیل شد، اینبار این ستاره بیش از پیش روشنایی‌اش را از دست داد.

به گزارش بیگ بنگ، ستارۀ KIC 8462852 که با نام تبی یا «ستارۀ بیگانه با ساختاری پیچیده» نیز نامیده می‌شود حداقل تا 5 درصد – حتی شاید 10 درصد – تاریک شده است و از زمان رصد تلسکوپ کپلر در سال 2011، رکورد تاریک‌ترین ستاره را ثبت کرده است. به گفته تابتا بویاجیان، اخترفیزیکدان دانشگاه دولتی لوئیزیانا که این ستاره را کشف کرد، تاریک‌شدگی در 16 مارس آغاز شد و قبل از بازگشت به حالت نرمال تا 4 درصد افت پیدا کرد. سپس، تاریک‌شدگی دوباره در 26 مارس آغاز شد.

بویاجیان نوشت: «امروز، اخبار بزرگی داریم – داده‌های جدید که از TFN گرفته شده، نشان می‌دهد نوسان نوری ستاره 5 درصد کاهش پیدا کرده است. این افت اکنون توسط رصد‌کننده “جان هال” تأیید شده است. به نظر می‌رسد رکوردی که بتازگی برای بیشترین میزان تاریکی از زمان تلسکوپ کپلر ثبت کردیم، شکسته شده است!» نمی‌دانیم معنای آن چیست، اما داده‌ها می تواند درک بهتری از این ستاره‌‌ که 1280 سال نوری از ما فاصله دارد، ارائه دهد تا نشان دهیم چرا به این صورت تاریک شده است.

هدف اصلی تلسکوپ کپلر این است که به دنبال ستارگانِ تاریک بگردد، زیرا بدین صورت سیارات فراخورشیدی را پیدا می‌کنیم. وقتی یک سیاره از بین یک ستاره و زمین عبور می‌کند، کمی ستاره را در یک بازۀ منظم تاریک‌تر می‌کند – 1 درصد یا کمتر. اما ستارۀ تبی از این الگو پیروی نمی‌کند. تاریک‌شدگی آن به شدت نامنظم است که در بازده‌های غیرقابل‌پیش‌بینی و در درجات گوناگونی رخ می‌دهد.

مشاهدات سال 2011 کپلر، نشان داد که این ستاره به میزان 22 درصد تاریک شد. این ستاره چند رویداد تاریک‌شدگی عمده را در سال 2017 تجربه کرده است – در می، ژوئن، آگوست، سپتامبر، اکتبر و نوامبر/دسامبر. بعلاوه، آرشیو داده‌های اخیر نشان می‌دهد که علاوه‌بر تاریک‌شدگی، این ستاره دوره‌هایی از روشن‌شدگی را نیز در گذشته تجربه کرده است. بخشی از مسئله گیج‌کننده در مورد ستارۀ KIC 8462852 این است که به نظر هیچ فرضیه‌ای چنین حالت عجیب و غریبی را توضیح نمی‌دهد. ایدۀ «سازه عظیم بیگانه» که در اینترنت منتشر شد امسال زودتر ارائه شده بود، یعنی پس از اینکه تجزیه و تحلیل مشخص کرد که برخی از طول‌موج‌های نور بیشتر از بقیه مسدود شده‌اند – که اگر سازه‌ای عظیم این انسداد را انجام دهد این مسئله مد نظر قرار ندارد.

نظریات دیگر عبارتند از یک سیارۀ حلقه‌دار که از جلوی ستاره عبور می‌کند، یا شاید سیارات بیشمار، یا یک سیاره کوچک با تکان‌های مداری میخورد، یا ازدحامی از دنباله‌دارها، زباله‌های فضایی، سیاره‌ای که ستاره را می‌بلعد، چیزی که درون خود ستاره رخ می‌دهد و … اما به احتمال زیاد، توضیح فعلی ابر غیریکنواختی از گرد و غبار را نشان می‌دهد که به دور ستاره می‌چرخد زیرا نور فرابنفش را بیشتر از فروسرخ مسدود می‌کند. این باید یک معیار از گرد و غبار باشد که توانسته 22 درصد از نور این ستاره را مسدود کند، اما این کار غیرممکن است که البته به منشأ چنین گرد و غباری بستگی دارد.

دو ستارۀ دیگر نیز وجود داشته که با نوسانات نوری عجیب و غریب و مشابهی مشاهده شده‌اند. کوتوله‌ سفید WD 1145+017 تا 30 درصد در نوسان ستاره‌ای اش تاریک شده است که احتمالأ یک دیسک غباری را نشان می‌دهد. و ستاره متغیر RZ Piscium نیز تا 10 درصد تاریک شده است. این ستاره مقادیر زیادی از تابش فروسرخ را ساطع می‌کند که در اینجا نیز مقصر گرد و غبار است. مشاهدات روی ستارۀ KIC 8462952 همچنان ادامه دارد و می‌توانید وبلاگ بویاجیان یا هشتگ #TabbysStar را دنبال کنید.

ترجمه: سحر  الله‌وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com