بیگ بنگ: نتایج بررسی های ماموریت اروپایی روزتا، که با فرود آوردن یک کاوشگر بر سطح دنباله دار ۶۷پی در ماه نوامبر تاریخ ساز شد، نشان می دهد که آب این جرم یخی با آب موجود در زمین تفاوت دارد.

در این عکس که در ۲ سپتامیر گرفته شده ، فواره و بلورهای یخ که همراه با غبار از دنباله دار به فضا پاشیده می شود، بخوبی دیده می شود.

به گزارش BBC، نویسندگان مطالعه نتیجه گیری کرده اند که آب از سیارک ها به زمین آمده است، اما سایر دانشمندان می گویند داده های بیشتری پیش از رد دنباله دارها به عنوان منشاء آب زمین لازم است. از ماه اکتبر تاکنون روزتا مشغول گشتن در مدار دنباله دار ۶۷پی/چوریومف-جراسیمنکو بوده و روز ۱۲ نوامبر کاوشگری به نام فیلای را روی سطح آن فرود آورد، این اولین فرود یک کاوشگر بر یک دنباله دار بود.

تصویری از کمربند کوییپر و ابر اورت که منشاء این دنباله دارها میباشند.
تصویری از کمربند کوییپر و ابر اورت که منشاء این دنباله دارها میباشند.

هرچند باتری های کاوشگر فیلای مدت کوتاهی پس از فرود خالی شدند و از کار افتاد،‌ اما این کاوشگر داده های علمی زیادی جمع آوری کرد و فضاپیمای مادر، روزتا، همچنان مشغول بررسی این کوه یخی سرگردان در فضاست. امکان بررسی نزدیک و بی سابقه یک دنباله دار به دانشمندان کمک می کند به این سوال بنیادی پاسخ دهند که آیا باریدن این اجرام اولیه بر زمین – که میلیاردها سال قبل اتفاق افتاد – باعث انتقال آب به زمین شد یا نه.

تازه ترین نتیجه گیری با کمک ابزاری در روزتا به نام روزینا انجام شده، این ابزار حاوی دو طیف سنج است که گازهای متصاعد شده از سطح دنباله دار ۶۷پی را به اصطلاح “بو” می کنند. آبی که در زمین هست خصوصیات بارزی دارد. درحالی که نزدیک به صد در صد آب مایع از اتم های هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده، در موارد خیلی نادر یک اتم هیدروژن جایش را به یک اتم دوتریوم می دهد.

در زمین، در هر ده هزار مولکول آب، سه اتم دوتریوم پیدا می شود. این آب همان خواص H2O را دارد اما جرمش بیشتر است. پروفسور کاترین التوگ از دانشگاه برن سوئیس که محقق اصلی روزیناست و همکارانش با اندازه گیری مقدار دوتریوم -ایزوتوپ سنگین هیدروژن- و مقایسه ی آن با مقدار هیدروژن معمولی، آب های دنباله دار ۶۷پی را بررسی کردند. وی گفت:‌ “این نسبت میان آب سنگین و سبک یک مشخصه خیلی بارز است. به راحتی نمی شود آن را تغییر داد و برای مدت ها در همین حالت می ماند.” “اگر آب موجود در دنباله دارها را با آب موجود در زمین مقایسه کنیم، می توانیم با قاطعیت بگوییم که آیا آب زمین و آب دنباله دارها شباهت دارد یا نه.”

پیش از این تجزیه و تحلیل دنباله دار هارتلی 2، نشان داد که آب روی سطحش دقیقا همان آب اقیانوس های زمین میباشد.

این تیم دریافت که آب سنگین خیلی بیشتری در دنباله دار ۶۷ پی در مقایسه با زمین وجود دارد. او همچنین به برنامه دانش کانال چهار رادیو BBC گفت:‌ “این سنگین ترین آبی است که تاکنون در منظومه شمسی مشاهده شده است.” “سنگینی آن سه بار بیشتر از آب زمین است که بدان معنی است که این نوع دنباله دار نمی تواند سرمنشاء آب زمین بوده باشد.” این یافته موید مطالعاتی است که طی آنها آب موجود در انواع مختلف دنباله دارها تحلیل شده است.

نمودار نسبت دوتریوم به هیدروژن در تعدادی از اجرام منظومه شمسی
نمودار نسبت دوتریوم به هیدروژن در تعدادی از اجرام منظومه شمسی

خانم التوگ فکر می کند که سیارک ها – اجرامی فشرده و سنگی که در جایی نزدیک تر از دنباله دارها به خورشید شکل گرفتند – سرمنشاء پیدایش اقیانوس های ما باشند. “ما از قبل با مطالعه شهاب ها که از سیارک ها می آیند چیزهایی در باره مشخصه های سیارک ها می دانیم و مشخصه های سیارک ها خیلی شبیه به آب زمین است.” “آنها همچنین به زمین خیلی نزدیک ترند، بنابراین احتمال برخورد آنها به زمین بیشتر از شانس برخورد دنباله دارهای دور دست به زمین است که مدار آنها تا ورای نپتون می رود.”

با این حال برخی کارشناسان می گویند که هنوز زود است نظریه ارتباط آب زمین با دنباله دارها را رد کنیم. به گفته آنها آنچه اکنون لازم است بررسی سیارک ها و دنباله دارهای میان مریخ و مشتری از فاصله خیلی نزدیک است. نتایج تحقیقات این تیم  در مجله ساینس منتشر شده است.

انتخاب تصاویر: سایت علمی بیگ بنگ /منابع بیشتر: BBC , ESA

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

6 دیدگاه

  1. سلام و شب بخیر
    میشه در مورد آب سبک و آب سنگین بیشتر توضیح بدین؟ و اینکه آیا آب سنگین قابل شرب هست یا خیر؟ چرا؟
    تشکر از زحمات بی منت شما و گروه بیگ بنگ.

    1. با درود، آب معمولی متشکل از اتمهای رایج هیدروژن است که تنها حاوی یک الکترون و یک پروتون است اما بعضی مواقع یک اتم هیدروژن حامل یک نوترون اضافی است که در این صورت به آن “دوتریوم” گفته می شود. دوتریوم دقیقا مثل هیدروژن عمل می کند با این تفاوت که سنگین تر از آن بوده و در عین حال در زمین هم بسیار نادر است. این آب در مقایسه با آب معمولی زودتر یخ می زند، دیرتر می جوشد و بیشتر میتواند گرما را در خود حفظ کند. آب سنگین قطعا برای شرب استفاده نمی شود و با توجه به خصوصیاتش در راكتورهای هسته ای و ترکیبی از آن برای آزمایش اندازه گیری سرعت سوخت و ساز بدن انسان و حیوانات استفاده می‌شود. اطلاعات بیشتر را در اینجا مطالعه کنید.

    1. ماده تاریک ۲۶.۸ از محتوای ماده-انرژی کیهان را تشکیل می‌دهد، اما ماهیت آن هنوز یک معما است. اخترشناسان در تعریف آن عنوان کرده اند که، ماده‌ای فرضی است که چون از خود نور یا امواج الکترومغناطیسی منتشر یا بازتاب نمی‌کند، نمی‌توان آن را مستقیما” دید، اما از اثرات گرانشی موجود بر روی اجسام مرئی، مثل ستاره‌ها و کهکشان‌ها، می‌توان به وجود آن پی برد. قاعدتا این ماده ناشناخته نیز که کهکشان ها و اجرام دیگر را در بر گرفته نیز در حال انبساط می باشد. چندی پیش نیز در خبری دانشمندان عنوان کردند که انرژی تاریک که مسئول انبساط کیهان میباشد در حال بلعیدن ماده تاریک است.