بیگ بنگ: ستاره‌شناسان به لطف چشمان قدرتمند تلسکوپ جیمز وب، دورترین ستاره‌ای که تاکنون کشف شده را نگاه کردند.

به گزارش بیگ بنگ، این ستاره که به ارندل معروف است، سال گذشته توسط تلسکوپ فضایی هابل کشف شد. ۱۲/۹ میلیارد سال طول کشید تا نور این ستاره به زمین برسد، یعنی این ستاره کمتر از یک میلیارد سال پس از بیگ بنگ شروع به درخشیدن کرد. با این حال، این ستاره در فاصله ۱۲/۹ میلیارد سال نوری از ما قرار ندارد.

از آنجایی که جهان از زمان بیگ بنگ با سرعتی شتابان در حال انبساط است، این ستاره اکنون در فاصله ۲۸ میلیارد سال نوری از زمین واقع شده است. مشاهدات جیمز وب نشان می‌دهد این ستاره یک ستاره پرجرم نوع بی است که بیش از دو برابر گرمتر از خورشید و حدود یک میلیون بار درخشان‌تر از آن است. جیمز این رصد را در طیف فروسرخ انجام داده و با استفاده از روش همگرایی گرانشی توانسته نور این ستاره را ردیابی کند. این ستاره نخستین‌بار سال گذشته توسط تلسکوپ هابل رصد شد.

دانشمندان این ستاره را با کمک یک خوشه کهکشانی عظیم به نام WHL0137-08 که بین زمین و این ستاره تازه کشف شده قرار داشت، شناسایی کردند. کشش گرانشی این خوشه کهکشانی عظیم، تار و پود فضا و زمان را خم کرد و در نتیجه یک ذره بین طبیعی قدرتمند به وجود آمد که نور اجرام دور پشت کهکشان مانند ایرندل را به شدت تقویت می کرد. این همگرایی گرانشی نور کهکشان میزبان این ستاره را به هلال درازی که محققان آن را “کمان خورشید” نامیده‌اند، خم کرده است.

همگرایی گرانشی هنگامی روی می‌دهد که نور یک چشمه درخشان بسیار دور (مانند یک اختروش) در مسیرش تا رصدگر، از کنار جسم پرجرم دیگری (مانند یک خوشه کهکشانی) بگذرد و مسیرش خمیده شود. جسم میانی عدسی گرانشی نامیده می‌شود. این پدیده یکی از پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام اینشتین است. براساس نسبیت عام، جرم می‌تواند فضازمان را خمیده کند و در نتیجه میدان گرانشی‌ای بسازد که می‌تواند نور را منحرف کند.

دانشمندان اطلاعات جدیدی در مورد کهکشانی که منزلگاه ستاره “ارندل” است، ارائه دادند. به طور مثال، این میدان یک منطقه ستاره‌زایی را در کهکشان میزبان شناسایی کرده که از چشم‌انداز ما کمتر از پنج میلیون سال قدمت دارد. تصاویر به‌دست آمده همچنین یک خوشه ستاره‌ای را در نزدیکی ستارۀ ارندل نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد از نظر گرانشی پایدار است و شاید حتی تا به امروز نیز پایدار مانده باشد – یعنی احتمال دارد ستاره‌های آن هنوز زنده مانده باشند. این امر نشان می‌دهد می‌دهد که خوشه‌های کروی در کهکشان راه شیری زمانی که 13 میلیارد سال پیش شکل گرفته‌اند، در ابتدای تولدشان چگونه به نظر می‌رسند.

تلسکوپ جیمز وب با ادامه‌ی مطالعه‌ی ارندل و سایر ستارگان باستانی، بینش‌های بیشتری را به‌دست می‌آورد. مقامات ناسا نوشتند: «اکتشافات ما قلمرو جدیدی از کیهان را برای فیزیک ستاره‌‌ای به ارمغان آورده و موضوع جدیدی را برای دانشمندانی که در حال مطالعه‌ی کیهان اولیه هستند مطرح کرده‌اند، یعنی زمانی کهکشان‌ها کوچک‌ترین اجرام کیهانی قابل تشخیص بودند.» محققان امیدوارند بتوانند اولین نسل ستارگان را کشف نمایند، ستارگانی که تنها از مواد خامِ تولید شده در بیگ بنگ یعنی هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: space.com