بیگ بنگ: در طي چند دهه گذشته چندين شي‌ء متفاوت به عنوان سياره ایکس (سياره نهم در منظومه شمسي) معرفي شدند. با پیشرفته تر شدن تجهیزات بشر و همچنین مشاهده ی نوسانات روی اجرام ریز و درشت، اخترشناسان در پی کشف ِ شواهدی از این سیاره ی ناشناخته در منظومه ی شمسی هستند.

به گزارش بیگ بنگ، در اوايل قرن بیستم، ژوزف لوريير وجود سياره‌اي را بين خورشيد و عطارد پيش‌ بيني كرد (بر اساس اختلال‌هاي مشاهده‌ شده سیاره ی عطارد). او اين سياره را ولكان ناميد، ولكان هرگز كشف نشد و اختلال‌ها و نحوه ی چرخش عطارد توسط نظریه ی نسبیت اینشتین بخوبی توضیح داده شد. در سال 1971، جوزف ال برادي از دانشگاه كاليفرنيا مطالعه كامپيوتري گسترده‌اي را در مورد اختلال‌هاي دنباله‌دار هالي انجام داد و به اين نتيجه رسيد كه يك سياره حجيم‌تر از زحل بايد در جايي فراتر از پلوتو به دور خورشيد حركت كند. او پيش‌بيني كرد كه زمان گردش سياره ایکس به دور خورشيد، 464 سال است و او جاي آن را در موقعيت پرستاره صورت فلكي ذات‌الكرسي مشخص كرد. با وجود اين، تحقيقات گسترده، نورسنجي چنين سياره‌اي را نشان نداده است. امروزه گفته مي‌شود كه بي‌نظمي‌هاي موجود در مسير دنباله‌دار هالي، احتمالاً ناشي از آثار غير گرانشي باشد.

در ژوئن سال 1978 ميلادي، جیمز كريستي از رصدخانه نيروي دريايي ايالات متحده در فلاگستاف آريزونا متوجه چيزي شد كه در عكس پلوتو به صورت يك برآمدگي ديده مي‌شود. با بررسي عكس‌هاي قبلي، كريستي عكس‌هاي بيشتري پيدا كرد كه همان برآمدگي را كه هميشه در جهت شمال به جنوب قرار مي‌گرفت، نشان مي‌دهد. او پيشنهاد كرد كه اين برآمدگي تصوير ضعيف قمر پلوتو مي‌باشد كه قسمتي از آن تصوير سياره بيرون زده است. كريستي اين قمر را شارون ناميد.

حدود ِ 70 سال پیش نیز ستاره شناسان متوجه شدند که سیارات کناری طبق محاسبات آنها حرکت نمی کنند آنها احتمال می دادند که سیاره ی دیگری در آن سوی نپتون وجود دارد که جاذبه آن سیارات کناری را تحت تاثیر قرار می دهد، محققان برای چندین سال متمادی در این باره به پژوهش پرداختند و سرانجام در سال 1930 پلوتو کشف شد اما اکنون میدانیم که پلوتو آن قدر کوچک است که نمیتواند چنین تاثیری بگذارد علاوه بر این طبق قوانین جدید پلوتو اصلا سیاره به شمار نمی آید پس آیا به راستی سیاره ایکس یا سیاره نهم می تواند فراتر از پلوتو وجود داشته باشد؟

در ژانویه سال ۲۰۱۶ مایکل براون و کنستانتین باتیگین، دو اخترشناس آمریکایی، گزارش دادند که شواهدی مبنی بر وجود نهمین سیاره در منظومه شمسی یافته‌اند. این محققان با بررسی مدار ۶ جرم آسمانی کوچک در سامانه ی خورشیدی متوجه شدند که این اجرام، به صورت «خوشه‌ای» حرکت می‌کنند و این پدیده را تنها زمانی می‌توان توجیه کرد که سیاره‌ای به اندازه پلوتو در جایی از منظومه شمسی با جاذبه خود این اجرام را در خوشه یاد شده نگه داشته است.

دانشمندان می‌گویند این سیاره که فعلاً از آن به عنوان «سیاره ایکس» یاد می‌شود 4.6 میلیارد سال پیش یعنی زمانی که منظومه خورشیدی تازه شکل می‌گرفت بر اثر تصادمی عظیم، از منطقه تشکیل سیاره‌ها در نزدیکی خورشید خارج شده و به دوردست‌ها منتقل شده‌ است. براون می‌گوید زمانی‌ که در سال ۱۹۹۹ جستجوی خود را شروع کرد انتظار داشت چیزی با اندازه مریخ در فاصله ی ۷۰ واحد نجومی پیدا کند، نه چیزی بزرگ‌تر از زمین و کوچکتر از نپتون در فاصله ۲۰۰ واحد نجومی در نزدیک‌ترین حالت و ۱۰۰۰ واحد نجومی در دورترین حالت.(هر واحد نجومی برابر با ۱۵۰ میلیون کیلومتر است.)

دانشمندان معتقدند که این سیاره، یک غول یخی با پوششی از هیدروژن و هلیوم می باشد. آنها طبق محاسبات خود با مدل تکاملی، دریافتند که پارامترهایی مانند شعاع سیاره ای یا میزان درخشش آن به تدریج از زمان شکل گیری منظومه شمسی، حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش، افزایش یافته اند. آنها نتیجه گرفتند که سیاره ای با حجم معادل ۱۰ برابر زمین، در حال حاضر شعاعی معادل ۳.۶۶ برابر شعاع زمین و دمایی معادل منفی ۳۷۵ درجه فارنهایت دارد. انرژی ذاتی آن ۱۰۰۰ برابر انرژی جذب شده ی آن می باشد، به همین دلیل امواج بازتاب شده ی خورشید بخش ِ کمی از درخشش قابل تشخیص این سیاره را تشکیل می دهد.

یک گروه دیگر از محققان در سال ۲۰۱۳ حجم عظیمی از توده های یخی در منظومه شمسی را کشف کردند که به گفته ی آنها این توده عظیم یخی می تواند نشانه ای بر اثبات وجود سیاره ی نهم در منظومه شمسی باشد. این توده یخی که L91 نام دارد هر ۲۰ هزار سال چرخشش به دور مدار خورشید را کامل می کند. اکنون این فرضیه وجود دارد این توده خود به وسیله توده عظیم تری که ناشی از گازهای منظومه شمسی است، جابجا می شود. ستاره شناسان اعتقاد دارند L91 و سایر اجزای این توده عظیم یخی به سمت مسیری جابجا می شود که می تواند منتهی به همان سیاره نهم شود که مدتهاست بر سر وجود و یا وجود نداشتنش بحث و جدل است. اما آیا در نهایت می توانیم راز سیاره ی نهم در منظومه ی شمسی را کشف کنیم؟!

نویسنده: سمیر  الله وردی / سایت علمی بیگ بنگ

منابع: sci-news.com , sciencemag.org , nature.com

كتاب فيزيك نجوم مقدماتي، نوشته دكتر احمد حسن‌پو
كتاب نجوم ديناميكي، نوشته رابرت تي‌ ديكسون، ترجمه احمد خواجه نصير طوسي
نجوم و اخترفيزيك مقدماتي، نوشته زيليك و گرگوري، ترجمه دكتر جمشيد قنبري، جلد اول