ستارگان صورت فلکی جبار – قسمت اول

بیگ بنگ: صورت  فلکی جبار (Orion Constellation)  یکی از زیباترین صورت‌های فلکی در آسمان است و راحت‌تر از هر صورت فلکی می‌توان آن را یافت که علت آن، وجود کمربند معروف جبار در این صورت فلکی است.

اسطوره صورت فلکی جبار به شکل یک شکارچی
اسطوره صورت فلکی جبار به شکل یک شکارچی

تعداد ستارگان در این ناحیه از آسمان بسیار زیاد است، اما تعداد ستارگان اصلی آن ۷ عدد می‌باشد که دارای و ستاره‌ی سیاره‌ دار نیز هست. از خصوصیات دیگر این صورت فلکی، داشتن تعداد زیادی ستارگان درخشان و سوزنده است.

صورت فلکی جبار و ستارگان تشگیل دهندۀ آن
صورت فلکی جبار و ستارگان تشگیل دهندۀ آن

ستاره‌ی Rigel

به همراه ستاره‌ی شعرای یمانی از صورت فلکی کلب اکبر و شعرای شامی از صورت فلکی کلب اصغر مثلثی می‌سازند که به آن مثلث زمستان گفته می‌شود. قوی‌ترین و شدیدترین ناحیه‌ی ابری و گازی محل تولد ستارگان جدید در کهکشان راه شیری در صورت فلکی جبار واقع است که از حلقه‌ی بارنارد ، M43، M78  و سحابی  Flame تشکیل شده است. این ابر گازی صدها سال نوری قطر دارد و فاصله‌ی آن از زمین ۱۵۰۰ سال نوری می‌باشد.

صورت فلکی جبار دارای سه ستاره با نام دارای منشأ اسلامی عربی می‌باشد که عبارتند از: ستارگان Alnitak، Alnilam و Mintaka

ستارگان صورت فلکی، Alnitak، Alnilam و Mintaka
ستارگان صورت فلکی جبار، Alnitak، Alnilam و Mintaka

اشیاء نجومی واقع در صورت فلکی جبار عبارتند از:

M78 =  سحابی با فاصله‌ی ۱۲۰۰ سال نوری

M42 =  سحابی جبار که محل تولد ستارگان جدید است.

M43  یا NGC1982 =  سحابی

NGC2024 =  سحابی تاریک سر اسب

NGC1788 =  نوعی سحابی انعکاسی با فاصله‌ی ۱۴۰۰ سال نوری

NGC1981 =  خوشه‌ی ستاره‌ای

NGC2175 =  خوشه‌ی ستاره‌ای

Barnard Loop =  سحابی

کمربند Belt

سه ستاره‌ی  Alnitak، Alnilam و Mintaka در یک امتداد در صورت فلکی جبار قرار دارند که به آن کمربند جبار گفته می‌شود. در اطراف این کمربند، تعداد زیادی خوشه‌های ستاره‌ای حاوی ستارگان کم جرم و کوتوله‌های قهوه‌ای وجود دارد.

معرفی ستارگان صورت فلکی جبار

ستاره‌ی آلفا- جبار (α-Ori Star)

نام آن  Betelgeuse است. دارای قدر ظاهری ۰.۳ تا ۰.۹ می‌باشد و ۴۲۵ سال نوری فاصله دارد. ابط‌الجوزا در نجوم ستاره‌ای معروف و قابل توجه است. نام عربی آن ابط‌الجوزا می‌باشد. این ستاره که ستاره‌ای غول‌پیکر و قرمز است، دارای دمای سطحی ۳۶۰۰ درجه‌ی کلوین و درخشش ۶۰۰۰۰ برابر درخشش خورشید می‌باشد. قطر آن ۶۰۰ برابر قطر خورشید است (۲.۸ واحد نجومی). بدین معنی که اگر این ستاره در جای خورشید قرار می‌گرفت، تا نیمی از مدار سیاره‌ی مشتری را پر می‌کرد و سیارات عطارد، زهره و زمین و مریخ در درون آن قرار می‌گرفتند.

تصویری از ستاره غول پیکر و قرمز Betelgeuse
تصویری از ستاره غول پیکر و قرمز Betelgeuse

در مرکز ستاره‌ی ابط‌الجوزا عناصر سنگین و کربن و اکسیژن در حال تولید شدن هستند و در سطح ستاره طوفان‌های قوی در حال جریان است که باعث بیرون‌ ریختن مواد از ستاره می‌گردد و به همین علت پوسته‌ی ضخیمی از جنس غبار در اطراف ستاره وجود دارد و این پوسته پالس‌کننده است. ستاره‌ی ابط‌الجوزا ،  ستاره‌ای در آستانه‌ی سوپرنوا می‌باشد.

تصویر صورت فلکی جبار و ستاره روشن Betelgeuse
تصویر صورت فلکی جبار و ستاره روشن Betelgeuse

 این انفجار عظیم ممکن است همین فردا و یا چند هزار سال دیگر رخ دهد. در صورت وقوع انفجار، نوری به شدت یک هلال ماه در آسمان پدیدار خواهد گشت که حتی در روز نیز قابل رؤیت است. با این انفجار ستاره تبدیل به یک ستاره‌ی نوترونی به ابعاد یک شهر کوچک می‌شود. قدر ستاره با پریود ۰.۵ تا ۶ سال متغیر است.

ستاره غول پیکر Betelgeuse در مقایسه با خورشید ما و سایر ستارگان
ستاره غول پیکر Betelgeuse در مقایسه با خورشید ما و سایر ستارگان

ستاره‌ی بتا- جبار (β-Ori Star)

نام آن Rigel است. دارای قدر ظاهری ۰.۱ می‌باشد و ۸۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. بتا- جبار ستاره‌ای غول‌پیکر و آبی مایل به سفید می‌باشد. دمای سطحی آن ۱۱۰۰۰ درجه‌ی کلوین (۲ برابر دمای سطحی خورشید) است. قطر ستاره‌،  ۷۸ برابر قطر خورشید و درخشش آن ۵۰۰۰۰ برابر درخشش خورشید می‌باشد.

تصویری از ستارۀ Rigel که 5000 برابر خورشید ما است.
تصویری از ستارۀ درخشان Rigel که ۵۰۰۰ برابر خورشید ما است.

ستاره دارای یک قل با قدر ظاهری ۷ در فاصله‌ی ۲۲۰۰ واحد نجومی (۵۰ برابر فاصله‌ی پلوتون تا خورشید) می‌باشد. قل مذکور در حقیقت یک زوج ستاره‌ای نزدیک به هم است و هر دو از ستارگان کلاس بی می‌باشند. این ستاره از ستارگانی است که به سرعت می‌سوزد و به پایان عمر خود می‌رسد و در پایان با یک انفجار عظیم تبدیل به کوتوله‌ی سفید خواهد شد.

orion-winter-sky-map

همچنین این ستاره، جزء ستارگان کمربند اوریون و سحابی اوریون و شمشیر اوریون می‌باشد که دسته‌ای از ستارگان، همه از نوع آبی سفید در صورت فلکی جبار می‌باشند. قدر ظاهری بتا – جبار  از ستاره‌ی آلفا-‌ جبار بیشتر است، اما در گذشته قدر ستاره‌ی آلفا بیشتر بوده است.

Rigel_sun_comparision

ستاره‌ی گاما-‌ جبار (γ-Ori Star)

این ستاره Bellatrix نامیده می‌شود، دارای قدر ظاهری ۱.۶ در آسمان است. فاصله‌ی آن ۲۴۰ سال نوری است. این ستاره‌، ستاره‌ای آبی مایل به سفید با دمای سطحی ۲۱۵۰۰ درجه کلوین می‌باشد و یکی از داغ‌ترین ستارگان است. قطر آن ۶ برابر قطر خورشید و درخشش آن ۶۴۰۰ برابر درخشش خورشید می‌باشد.

تصویری از ستارۀ Bellatrix که درخشش آن 6400 برابر خورشید است.
تصویری از ستارۀ Bellatrix که درخشش آن ۶۴۰۰ برابر خورشید است.

این ستاره تا چند میلیون سال دیگر تبدیل به یک غول سرخ می‌شود و نهایتاً تبدیل به کوتوله‌ای سفید خواهد شد، اما انفجاری در آن رخ نخواهد داد. این ستاره جزء کمربند اوریون و شمشیر اوریون که همه، ستارگانی آبی سفید در صورت فلکی جبارند، می‌باشد. اما از بقیه‌ی ستارگان این گروه نزدیک‌تر است.

خورشید در مقایسه با ستارۀ Bellatrix
خورشید در مقایسه با ستارۀ Bellatrix

ستاره‌ی دلتا- جبار (δ-Ori Star)

این ستاره Mintaka نام دارد. قدر ظاهری آن ۲.۲  و فاصله‌اش از زمین ۱۲۰۰ سال نوری می‌باشد. و شامل ۴ ستاره‌ است. ستاره‌ی اصلی، ستاره‌‌ای از کلاس بی، آبی و داغ با دمای سطحی ۳۰۰۰۰ درجه کلوین می باشد. قطر ستاره‌ی اصلی ۲۰ برابر قطر خورشید و درخشش آن ۹۰۰۰۰ برابر درخشش خورشید است و لایه‌ای نازک از گاز و غبار در اطراف آن وجود دارد. قل اول ستاره‌ای از کلاس O و داغ‌تر از ستاره‌ی اصلی می‌باشد و در فاصله‌ای بسیار نزدیک از ستاره‌ی اصلی قرار دارد.

delta_ori30

این دو ستاره با پریود ۵.۷ روز به دور هم می‌گردند. ستاره‌ی قل تقریباً به اندازه‌ی ستاره‌ی اصلی است و درخشش آن ۹۰۰۰۰ برابر درخشش خورشید می‌باشد. این دو ستاره به هنگام گردش به دور هم باعث ایجاد پدیده‌ی کسوف ستاره‌ای می‌شوند که باعث تغییر قدر به میزان ۰.۲ می‌گردد. جرم ستاره‌ی اصلی و قل اول هر کدام ۲۰ برابر جرم خورشید می‌باشد.

قل دوم، ستاره‌ای تاریک با قدر ۱۴ می‌باشد. قل سوم، ستاره‌ای با قدر ظاهری ۷ است که در فاصله‌ی یک چهارم سال نوری از ستاره‌ی اصلی قرار دارد و ستاره‌ای کم نور می‌باشد. ستاره‌ی اصلی دلتا- جبار  از ستارگانی است که به حتم سوپرنوا خواهد شد.

ادامه دارد …

منابع و دیدن تصاویر بیشتر: Betelgeuse , astrobob , Rigel , image star , Bellatrix ,star Mintaka

 

لینک کوتاه نوشته : http://bigbangpage.com/?p=10935

(۲۱ نفر , میانگین : ۴,۶۲ از ۵)
اشتراک گذاری

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.