بیگ بنگ: «اسکات کِلی» فضانورد ناسا یک سال در ایستگاه فضایی بین‌المللی حضور داشت. برادر دوقلویش «مارک کلی» در زمین ماند. یک تیم تحقیقاتی بزرگ تصمیم گرفت وضعیت سلامتی و زیستی هر دو فرد را مورد بررسی قرار بدهد تا اثرات پروازهای فضایی بر بدن انسان با شفافیت بیشتری همراه باشد.

به گزارش بیگ بنگ، بسیاری چیزها می تواند در فضا بر سلامتی انسان تاثیر بگذارد. تابش، کیفیت هوای ایستگاه فضایی، گرانش ناچیز و استرس محبوس شدگی در محیط بسته و به دور از خانه همگی از عواملی هستند که یک فضانورد باید در نظر بگیرد. آنچه محققان کشف کردند برای سفرهای فضاییِ نزدیک زمین، نویدبخش است. اگرچه بدن اسکات در مقایسه با مارک دستخوش تغییراتی قرار گرفت، اما وقتی او به خانه بازگشت، شرایط تا حد زیادی به حالت عادی بازگشت.

«مایکل اسنایدر» محقق و مدیر ژنتیک در دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد گفت:«این بسیار اطمینان بخش است که بدانید وقتی از فضا باز می گردید، شرایط تا حد زیادی به حالت عادی و همیشگی باز خواهد گشت. این مسئله اهمیت بالایی دارد. وقتی اسکات در فضا بود، تغییر بزرگی در شیوه بیان ژن‌هایش تجربه کرد، اما ظاهرا این مورد تاثیر چندانی بر سلامتی وی نداشت و به محض بازگشت به زمین، اوضاع بدنش به روال عادی برگشت.» «کریس میسون» محقق و استادیار ژنتیک در کالج پزشکی کورنل در شهر نیویورک اظهار کرد: «ما دیدیم که بیش از 90 درصد این تغییرات با بازگشت فضانورد به زمین، روال عادی خود را از سر گرفت.»

تغییرات در پیری سلولی؟

«سوزان بیلی» استاد دانشگاه ایالتی کلرادو در گروه خدمات بهداشتی رادیولوژی و زیست محیطی بیان کرد: «بادوام‌ترین تغییر در تلومرهای اسکات کلی اتفاق افتاد؛ تلومرها به کلاهک‌های محافظ در انتهای کروموزوم‌ها گفته می شود. تلومر اجازه باز شدن به کرووزوم‌ها را نداده و سرانجام موجب آسیب به سلول‌های سالم می شود. تلومرهای کوتاه افراد را در معرض بالای پیری زودرس قرار می دهند؛ بیماری‌های مرتبط با سن مثل مشکلات قلبی و سرطان نیز از جمله عوارضی هستند که در پی این تلومرها به وجود می آیند. سفر فضایی اثر ارتجاعی بر تلومرهای اسکات کلی داشت.»

خانم بیلی در ادامه افزود: «تلومرهای اسکات در طول پرواز فضایی درازتر از قبل یا بعد از پرواز بودند. ما همچنین متوجه کاهش سریع طول تلومر به محض بازگشت به زمین شدیم. پس از این پرواز فضایی، اسکات کلی با تلومرهای کوتاه‌تری روبرو شده است. از منظر خطرات سلامتی و پیرشدگی، او شاید در معرض خطر بالای بیماری‌های قلبی عروقی یا حتی انواعی از سرطان قرار بگیرد.»

یک مطالعه مشترک بی نظیر

محقق ارشد، دکتر اندرو فینبرگ، رئیس مرکز اپی ژنتیک در دانشگاه جانز هاپکینز گفت: «ایده مطالعۀ دوقلوهای ناسا ایده اسکات کلی بود که در حین آماده‌سازی برای مأموریت 340 روزه‌اش در فضا همراه با فضانورد میخائیل کورنینکو مطرح شد.» کلی و کورنینکو در مارس سال 2015 زمین را به مقصد ایستگاه فضایی ترک کردند و در مارس سال 2016 بازگشتند. مطالعۀ دوقلوها شامل 10 تیم تحقیقاتی جداگانه بود که سلامت و بیولوژی اسکات در فضا و مارک بر روی زمین را دنبال کردند.

برخی دیگر از یافته‌های این مطالعه:

• دیواره رگ کارتوئید اسکات در طول عملیات ضخیم‌تر شد؛ این یک عامل خطر برای بروز بیماری‌های قلبی و سکته در نظر گرفته شده است.
• واکسن آنفلوانزا به همان شیوه‌ای در فضا عمل کرد که در زمین شاهدش بودیم. این نشان می دهد که دستگاه ایمنی در خارج از سیاره زمین بطرز قابل توجهی دستخوش تغییرات منفی قرار نمی گیرد.
• تغییر در ترکیب باکتری‌های معده اسکات در فضا بیشتر از تغییرات مرتبط با استرس نبود که محققان در زمین بررسی کرده‌اند.

اسکات با تغییرات بینایی و شکل تخم چشمش روبرو شد که میتوان آنها را به اثرات گرانش ناچیز بر مایعات بدن نسبت داد. در حدود چهل درصد از فضانوردان این گونه تغییرات بصری را در فضا تجربه می کنند. این مورد در سایر فضانوردان مرد هم روی داده است، اما نه در زنان. یکی از محققان گفت: «اینها احتمالا یک سری تغییرات دائمی هستند که با گذشت زمان درست نخواهند شد.»

اثرات فضای عمیق هنوز ناشناخته است

در این مطالعه سعی شد نگاهی کوتاه به اثرات سفرهای فضایی بر انسان انداخته شود، اما هنوز معلوم نیست اگر فضانوردان به قسمت‌های ژرف‌تری از فضا بروند، چه اتفاقاتی در بدنشان رخ میدهد.

خانم بیلی در پایان اظهار داشت: «قرار نیست آن دسته از فضانوردانی که راهی مریخ می شوند با چنین محیط‌هایی روبرو شوند. ایستگاه فضایی، فاصلۀ نزدیکی با زمین دارد و آن را از تابش‌های فضایی ژرف محافظت می کند. ما نمی دانیم افرادی که از این دیوار محافظتی عبور می کنند با چه تغییرات و فعل و انفعالاتی روبرو می شوند. بدیهی است که قرار گرفتن در معرض تابش‌های مضر فضایی میتواند اثرات ناخوشایندی را برای فضانوردان در پی داشته باشد.»

ترجمه: منصور نقی‌لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: upi.com