بیگ بنگ: این عکس باورنکردنی از تلسکوپ اقلیدس انقلابی برای نجوم است. در این تصویر هزار کهکشان متعلق به خوشه کهکشانی پرسئوس است و بیش از ۱۰۰ هزار کهکشان دیگر در پس‌زمینه مشاهده می‌شود که هر کدام حاوی صدها میلیارد ستاره است.

به گزارش بیگ بنگ، بسیاری از این کهکشان‌های کم نور قبلاً رصد نشده بودند. برخی از آنها آنقدر دور هستند که ۱۰ میلیارد سال طول کشیده تا نورشان به ما برسد. کیهان‌شناسان با نقشه‌برداری از توزیع و شکل این کهکشان‌ها می‌توانند اطلاعات بیشتری در مورد ماده تاریک بدست بیاورند. جالب است بدانید داده‌های این تصویر فقط در پنج ساعت ثبت شده است.

این اولین‌باری است که تصویری به این بزرگی به ما اجازه می‌دهد تا این همه کهکشان در اطراف خوشه پرسئوس را با چنین سطح بالایی از جزئیات ثبت کنیم. پرسئوس یکی از عظیم‌ترین سازه‌های شناخته شده در کیهان است که «فقط» در فاصله‌ی ۲۴۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد و حاوی هزاران کهکشان است که در ابر وسیعی از گاز داغ غوطه‌ور شده‌ است. ستاره‌شناسان نشان دادند که خوشه‌های کهکشانی مانند پرسئوس تنها زمانی می‌توانند شکل بگیرند که “ماده تاریک” در کیهان وجود داشته باشد.

“ژان چارلز کویلاندر” دانشمند کنسرسیوم اقلیدس در فرانسه، توضیح داد: «اگر ماده تاریکی وجود نداشت، کهکشان‌ها به طور مساوی در سراسر جهان توزیع می‌شدند.»

گرانش باعث می‌شود “ماده تاریک” ساختارهای رشته‌ای را تشکیل دهد که اغلب به عنوان شبکه کیهانی شناخته می‌شوند. نقاط تلاقی بین رشته‌های ماده تاریک باعث می‌شود کهکشان‌ها به هم نزدیک شوند و یک خوشه ایجاد کنند. شبکه کیهانی در کل کیهان نفوذ می‌کند و ساختارهای مشابه بسیار فراتر از پرسئوس، تا فاصله‌ی 12 میلیون سال نوری از ما دیده می‌شوند.

بسیاری از کهکشان‌های این خوشه قبلاً شناخته شده‌اند، اما ژان چارلز و همکارانش به کهکشان‌های کوچکی که در تصاویرِ تلسکوپ‌های دیگر قابل‌مشاهده نبودند علاقه‌مند هستند.

ما می‌خواهیم کهکشان‌های بسیار کم نور و کوچک را ببینیم که کهکشان‌های کوتوله نامیده می‌شوند. آنها تحت سلطه‌ی ستارگان مسن‌تری هستند که در نور فروسرخ می‌درخشند. بر اساس شبیه‌سازی‌های کیهان‌شناسی، کیهان باید دارای کهکشان‌های کوتوله‌ی بسیار بیشتری نسبت به آنچه تاکنون یافته‌ایم باشد. با اقلیدس می‌توانیم آنها را ببینیم، اگر واقعاً به تعداد زیادی که پیش‌بینی کرده‌ایم وجود داشته باشند.»

ستاره‌شناسان همچنین می‌خواهند شکل‌های این کهکشان‌های کم‌نور را در داخل خوشه و پس‌زمینه مطالعه کنند، زیرا اعوجاج ظاهری آن‌ها به ما می‌گوید که ماده تاریک در خوشه و در کل کیهان چگونه توزیع شده است. این اثر، لنزینگ ضعیف نامیده می‌شود.

بیش از 100000 کهکشان فراتر از خوشه پرسئوس دیده می‌شود که از بین آنها می‌توان بیش از 50000 کهکشان را برای مطالعه‌ی لنزینگ ضعیف استفاده کرد. کل پیمایش آسمان اقلیدس 30000 برابر بزرگتر از این تصویر خواهد بود و در نتیجه میلیاردها کهکشان عکسبرداری می‌شوند.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم در تصویر اقلیدس از پرسئوس، نور ضعیف بین کهکشان‌ها در هسته‌ی خوشه است. این نور توسط ستارگان شناور آزاد ایجاد می‌شود که نتیجه‌ی تعامل کهکشان‌ها با یکدیگر است. دانشمندان با مطالعه‌ی این نور درون خوشه‌ای، می‌توانند تاریخچه‌ی خوشه را ردیابی کنند. همچنین نشان می‌دهد که “ماده تاریک” چگونه توزیع شده است.

اقلیدس خوشه‌های کهکشانی متعددی مانند پرسئوس را مشاهده خواهد کرد که همگی در امتداد شبکه کیهانی ماده تاریک توزیع شده‌اند و در نتیجه، یک نمای سه بعدی از توزیع ماده تاریک در کیهان ما ارائه می‌دهد. نقشه‌ی توزیع کهکشان‌ها در طول دوران کیهانی نیز اطلاعاتی در مورد “انرژی تاریک” می‌دهد که به انبساط کیهان سرعت می‌بخشد.

تلسکوپ اقلیدس قصد دارد، ۲ میلیارد کهکشان را در طیف مرئی و فروسرخ رصد کند تا با استفاده از آنها نقشه‌ی وسیعی از کیهان تهیه نماید. این مأموریت ۱/۵ میلیارد دلاری دست‌کم ۶ سال طول خواهد کشید.

ترجمه: سحر الله‌وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: ESA