شناسایی هالۀ گازی عظیم به دور یک کهکشان جوان
بیگ بنگ: طبق تحقیقات جدید، Q2343-BX418 که یک کهکشان ستارهایِ جوان در حال شکلگیری است و تقریباً در فاصلۀ 10 میلیارد سال نوری از زمین قرار دارد، توسط هاله عظیمی از گاز احاطه شده است. این هاله از هر دو سمت دیسک کهشکان تقریباً به اندازۀ 75 هزار سال نوری گسترش یافته است و اندازۀ آن تقریباً ده برابر اندازه خود کهکشان است.
به گزارش بیگ بنگ، کهکشان Q2343-BX418 نمونهای از کهکشانهای جوانتری است که آنقدر ضعیف و محو هستند که مطالعۀ جزئیات آنها به طور دقیق دشوار است؛ اما گزینه مناسبی برای یادگیری بیشتر در مورد این موضوع هستند که کهکشانها مدت کوتاهی بعد از تولد جهان، چه شکلی و چگونه بودهاند. هاله گازی اطراف این کهکشان، نوع خاصی از نور به نام لیمن-آلفا را منتشر می کند. این انتشار بعنوان نشانگری برای گاز عمل میکند زیرا فوتونها توسط هیدروژنِ گاز جذب و دوباره منتشر میشوند؛ که به محققان امکان مطالعۀ حرکتها و گستره فضاییِ گاز را میدهد.
دکتر “داون ارب”، اخترشناس دانشگاه ویسکانسین- میلواکی، گفت: «ما در چند سال گذشته یاد گرفتیم که هالههای گازی اطراف کهکشانها، یا انتشار لیمن-آلفا میدرخشند. نظریههای زیادی در مورد اینکه چه چیزی موجب ِ انتشار لیمن-آلفا در هالههای کهکشانها می شود، وجود دارد؛ اما حداقل قسمتی از آن به دلیل نور است و در اصل و در ابتدا توسط شکلگیری ستارگان در کهکشانها تولید شده است، که توسط گازِ موجود در هاله جذب و دوباره منتشر میشود.»
دکتر ارب و همکارانش برای انجام تجزیه و تحلیل طیفیِ دقیق از هاله گازِ Q2343-BX418، از دوربین KCWI یک طیفنگار میدانی با دید محدود و همچنین میدان وسیعی است که روی تلسکوپ کک-2 در رصدخانۀ کک در مائوناکی هاوایی نصب شده است، استفاده کردند. خواص این کهکشان میتواند سرنخهایی در مورد ستارههایی که درون کهکشان شکل میگیرند، ارائه دهد.
دکتر ارب گفت: «بیشتر مادۀ عادی در جهان، به شکلِ ستاره یا سیاره نیست بلکه گاز است. و بیشترِ این گاز در کهکشانها نیست بلکه در اطراف آنها و بین آنها است. این هاله در جایی است که گاز به منظومه وارد و از آن خارج میشود. گاز اطراف کهکشانها میتواند آنها را برانگیزاند و تجدید نیرو کند؛ گاز درون کهکشانها نیز میتواند فرار باشد و به درون هاله برود. این جریان ورود و خروج گاز بر سرنوشت ستارگان تأثیر میگذارد.»
وی افزود: «جریان ورودی به گازی جدید که به کهکشان متصل است، سوختی را برای شکلگیری ستارههای جدید فراهم میکند؛ در حالی که جریان خروجی گاز، با حذف کردن گاز، توانایی کهکشان در تشکیل ستاره را محدود میکند. بنابراین درک تعاملات پیچیدهای که در این هاله گازی رخ میدهد، عامل مهمی در پی بردن به نحوۀ شکلگیری و تکامل ستارگان است.»
اخترشناسان طیف ِ انتشار لیمن-آلفا را در هالۀ کهکشان Q2343-BX418، را بدست آوردند. این دستگاه به تیم اجازه داد تا گاز را ردیابی کنند، سرعت و وسعت فضایی آن را اندازهگیری کنند، و سپس نقشهای سه بعدی که ساختار گاز و رفتار آن را نشان میدهد، ترسیم کنند. دادههای جدید نشان میدهد که این کهکشان توسط جریان خروجی تقریباً کروی از گاز احاطه شده است و اینکه تغییرات قابل توجهی در طیف تراکم و سرعت این گاز وجود دارد.
دکتر ارب گفت: «این تجزیه و تحلیل، اولین تجزیه و تحلیل در نوع خودش است. از آنجایی که این تجزیه و تحلیل فقط روی یک کهکشان آزمایش شده است، دیگر کهکشانها هم باید مورد بررسی قرار گیرند تا ببینیم که آیا این نتایج معمول است یا خیر.» جزئیات بیشتر این پژوهش در Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.
ترجمه: زهرا جهانبانی/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: sci-news.com