بیگ بنگ: اکنون زمان خداحافظی با یکی از داستان‌سازترین کاوشگران عصرمان رسیده است: روز 10 دسامبر ناسا اعلام کرد که فضاپیمای ویجر2 وارد فضای میان ستاره‌ای شده است.

به گزارش بیگ بنگ، ویجر2 که در سال 1977 به فضا پرتاب شد بیش از چهار دهه را صرف کاوش در منظومه شمسی کرده و به تنها کاوشگری تبدیل شد که تاکنون نپتون و اورانوس را مطالعه کرده است. اکنون ویجر2 به برادرش ویجر 1 ملحق شد که در فضای میان ستاره‌ای قرار دارد.

اد استون، فیزیکدان ِ موسسه تکنولوژی کالیفرنیا و دانشمند پروژه مأموریت ویجر قبل از اعلام این رویداد در نشست ژئوفیزیک آمریکایی 2018 گفته بود: «زمان‌های بسیار متفاوت، مکان‌های متفاوت اما خصوصیاتی بسیار مشابه. ماه‌های آتی بسیار تاریخ‌ساز خواهند بود. چیزهای بیشتری در راه است…» ویجر2 تنها فضاپیمایی است که هر چهار غول گازی – مشتری، زحل، اورانوس و نپتون – را بازدید کرده و 16 قمر و همچنین پدیده‌هایی مثل نقطه تاریک بزرگ زودگذر نپتون، شکاف‌های موجود در پوستۀ یخی اروپا و ویژگی‌های حلقه در هر سیاره را کشف کرده است.

دانشمندان از اواخر آگوست منتظر رسیدن ویجر به این منطقه بودند، زیرا داده‌های بدست آمده از این فضاپیما نشان می‌داد که ویجر2 در حال نزدیک شدن به چیزی است که دانشمندان آن را “هلیوپوز”(heliopause) می نامند (یک حباب که در اثر باد خورشیدیِ حامل ذرات باردارِ منتشر شده از خورشید و تأثیر آنها بر محیط درون منظومه شمسی به وجود آمده است). دانشمندان از هلیوپوز برای تشخیص منشأ فضای میان ستاره‌ای استفاده می‌کنند، اگرچه با توجه به تعریف شما از منظومه شمسی، فضای میان ستاره‌ای می‌تواند تا ابر اورت امتداد یابد که 1000 برابر دورتر از خورشید تا مدار زمین است.

فراتر از این حباب، فضاپیما در میان پرتوهای کیهانی بیشتری پرواز می‌کند – ذراتی بسیار پرانرژی‌تر از ذرات کم‌انرژی در همسایگی ما. دو ابزار در ویجر2 این ذرات را در حین برخورد با فضاپیما ردیابی می‌کنند. گذار از ذرات کم‌انرژی به هیچ‌یک از آنها و افزایش ناگهانی پرتوهای کیهانی به دانشمندان می‌گوید که کاوشگر از هلیوپوز عبور کرده است.

پیش‌بینی این گذار دشوار است، زیرا ویجر2 دومین فضاپیمایی است که از این حباب عبور کرده و هنوز با ما ارتباط دارد. ویجر1 همین سفر را در سال 2012 انجام داد. اما هلیوپوز یک کرۀ بی‌نقص تشکیل نمی‌دهد و با اثرات کشندی باد خورشیدی کوچک و بزرگ می‌شود. بنابراین، دانشمندان باید منتظر می‌ماندند تا ببینند داده‌ها چه می‌گویند. در آگوست 2018، داده‌ها داستان این عزیمت کیهانی را همراه با افزایش پرتوهای کیهانی و کاهش ذرات محلی تعریف کردند. اما این خروج بزرگ زمان‌بر بود.

مقامات ناسا گفتند: «دانشمندان بخاطر دومین عبور خوشحالند زیرا ویجر2 هنوز ابزاری را با خود حمل می‌کند که ویجر1 قبل از رسیدن به هلیوپوز آن را از دست داده بود – آزمایش علم پلاسما. یعنی سفر ویجر2 می تواند داده‌های جدیدی را از فضا بدست بیاورد.» هرچند، با مقایسۀ این دو سفر به این نتیجه می‌رسیم که ابزار نشان می‌دهند این سفر تا چه حد دشوار خواهد بود. ویجر1 وارد محدودۀ شار شد و داده‌های پویایی را بدست آورد اما ویجر2 وارد آن نشد. اما دومین کاوشگر یک ویژگی عجیب را در برخی از داده‌ها نشان داد. استون گفت: «ما هنوز متوجه نشده‌ایم این ویژگی‌ها چه هستند، زیرا فاز چرخه‌ خورشیدی فعلی به این معناست که حباب خورشیدی کمی رشد کرده است. ما احتمالأ آن را دنبال کرده و دوباره آن را خواهیم دید.»

علی‌رغم هیجانات مربوط به این نقطه عطف، چیز زیادی برای ویجر2 تغییر پیدا نخواهد کرد. ویجر2 همچنان بروزرسانی‌ها را تا جاییکه بتواند برای دانشمندان بر روی زمین ارسال خواهد کرد. در نهایت، منبع پلوتونیوم که سوخت این فضاپیما را تشکیل می‌دهد تمام شده و ابزار ارتباطی این کاوشگر خاموش خواهد شد. محققان پیش‌بینی می کنند که تقریبأ بعد از سال 2025، این کاوشگر کاملأ خاموش شده و دیگر انرژی کافی برای ارتباط با زمین نخواهد داشت. اما حتی وقتی آن روز برسد، نام این کاوشگر همچنان زنده خواهد ماند، «ویجر نهایی».

ترجمه: سحر  الله‌وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: space.com