كلاسبندي ستارگان
كلاس O:
اين ستارگان بسيار داغ و درخشانند. دماي سطح آنها 30000 تا 60000 درجه كلوين است و درخشش نور آنها به حدود 140000 برابر خورشيد ميرسد. قطر آنها حدود 15 برابر خورشيد و جرم به 60 برابر خورشيد ميرسد. رنگ آنها آبي است و بيشترين اشعه خروجي آنها از نوع ماورا بنفش است. كميابترين ستارگان هستند و فراواني آنها يك عدد در هر 3 ميليون ستاره اطراف خورشيد است.
مشخصه مهم آنها اين است كه مقدار زيادي هليوم خنثي دارند. هيدروژن نيز در آنها زياد است ولي نه به زيادي كلاسهاي ديگر، سيلسيوم، اكسيژن، نيتروژن و كربن يونيزه نيز در اينها زياد است.
اين ستارگان سريع ميسوزند و در سطح آنها طوفانهاي شديد و آثار تبخيري شديد وجود دارد كه باعث ميشوند هرگز سيارهاي اطراف آنها نتوانند تشكيل شوند. سلسيوم و منيزيم يونيزه و كليه فلزات يونيزه در اينها زياد است.
كلاس B:
به رنگ آبي مايل به سفيد هستند. درخشش آنها به 20000 برابر خورشيد ميرسد. قطر آنها به 7 برابر و جرم به 18 برابر خورشيد ميرسد. دماي سطح آنها 10000 تا 30000 درجه كلوين است. ميزان هليوم در آنها زياد است ولي نه به زيادي كلاس O. اما هيدروژن آنها بيش از كلاس O است. فلزات يونيده نيز در آنها فراوان است.
عمر آنها كوتاه است (چند ميليون سال) و فراواني آنها يك عدد از هر 800 عدد ستاره اطراف خورشيد است.
اين ستارگان تمايل به تشكيل خوشههاي ستارهاي دارند كه علت تولد تعداد زيادي از اين ستارگان از يك ابر هيدروژني واحد است.
مانند Orion OB1 Association كه تعداد زيادي ستاره كلاس B همه از يك ابر عظيم هيدروژني ايجاد شدهاند در نتيجه همه اين ستارهها به هم نزديكند و در صورت فلكي اوريون قرار دارد و بسياري از ستارگان اين صورت فلكي را شامل ميشود.
Orion OB1 قسمت بزرگي از بازوي كهكشان راه شيري را اشغال ميكند.
كلاس A:
معمولترين ستارگان هستند كه با چشم غير مسلح در آسمان ديده ميشوند. رنگ آنها سفيد است و درخشش حدود 80 برابر و قطر 2/1 برابر و جرم 3/1 برابر جرم خورشيد دارند.
دماي سطح آنها 7500 تا 10000 درجه كلوين است. مقدار هيدروژن در آنها بالا است و فلزات يونيزه نيز زياد است. كلسيم به طور ويژه در اين ستارگان زياد ميباشد و از هر 160 ستاره اطراف خورشيد يك عدد از اين نوع است.
كلاس F :
رنگشان سفيد مايل به زرد است. دماي سطح آنها 6000 تا 7500 درجه كلوين است. درخشش 6 برابر، قطر 1/3 برابر و جرمشان 1/7 برابر خورشيد است. شدت واكنشهاي هستهاي در اينها كاهش يافته است اما هنوز وجود دارد. در اين كلاس فلزات خنثي مثل آهن و كروميوم شروع به جايگزين شدن به جاي فلزات يونيزه ميكنند. فلزات يونيزه و هيدروژن در اينها اندك است. ميزان كلسيم مانند گروه قبلي (A) دراينها نيز فراوان است. از هر 32 ستاره اطراف خورشيد يك ستاره از اين كلاس است و 3 درصد كل ستارگان عالم را تشكيل ميدهند.
كلاس G :
شناخته شدهترين كلاس است. خورشيد ما نيز از اين كلاس است. هيدررژن در اينها از كلاس F نيز كمتر است. ميزان كلسيم بسيار زياد است. فلزات يونيزه و خنثي وجود دارند. مولكول Ch نيز در آنها فراوان وجود دارد. رنگ آنها زرد است. دماي سطح از 5000 تا 6000 درجه كلوين است. درخشش 1/2 برابر، قطر 1/1 برابر و جرم 1/1 برابر خورشيد هستند. فوق عظيم بودن براي آنها غير قابل تحمل است. براي همين غول كلاس G بسيار كمياب است. از هر 13 ستاره اطراف خورشيد يك عدد از آن است.
كلاس K :
زرد مايل به نارنجي هستند. درخشش حدود 0/4 خورشيد و قطر حدود 0/9 قطر خورشيد و جرم 0/8 جرم خورشيد است. دماي سطح آنها 3500 تا 5000 درجه كلوين است (سردتر از خورشيد) درمقداري از آنها واكنشهاي تبديل هيدروژن به هليوم ديگر رخ نميدهد. ميزان هيدروژن در آنها بسيار كم است. فلزات خنثي مثل منگنز، آهن و سيليسيوم در آنها فراوان است. تيتانيوم اكسيد نيز در بعضي از آنها وجود دارد. فراواني آنها يك عدد از 8 ستاره اطراف خورشيد است.
كلاس M :
فراوانترين ستارگان عالم را تشكيل ميدهند. خيلي از آنها غول پيكر يا فوق غول پيكر و بعضي از آنها كوتوله قرمز هستند و بعضي حتي كوتوله قهوهاي هستند. تمام انواع فلزات خنثي (مولكولي) در آنها بسيار فراوان است. ميزان تيتانيوم اكسيد نيز زياد است و اناديوم اكسيد نيز كمي موجود است. هيدروژن اصلا وجود ندارد. بزرگترين ستارگان شناخته شده در اين كلاس هستند. دماي سطح آنها 2000 تا 3500 درجه كلوين است. به طور ميانگين قطر آنها 0/4 و جرم 0/3 برابر خورشيد است. رنگ آنها نارنجي و يا قرمز است.
قابل توجه است كه :
ستارگان كلاس O برابر 0/00003 درصد
ستارگان كلاس B برابر 0/13 درصد
ستارگان كلاس A برابر 0/6 درصد
ستارگان كلاس F برابر 3 درصد
ستارگان كلاس G برابر 8 درصد
ستارگان كلاس K برابر 13 درصد
و ستارگان كلاس M برابر 78 درصد كل ستارگان را شامل ميشوند.
منبع: كتاب ساختار عالم و معرفي و شرح 300 ستاره از آسمان، تأليف احمد وكيلزاده، نشر هشت بهشت
با سپاس…