بیگ بنگ: اخترشناسان کالج ادبیات، دانش و هنر در دانشگاه میشیگان(U-M) برای نخستین بار پی بردند که گازهای داغ درون هاله‌ی کهکشان راه شیری در همان جهت قرص کهکشان که ستارگان، سیارات و گاز و غبار را در بر دارد، و با سرعتی نزدیک به سرعت آن در چرخش هستند. این یافته‌ی تازه چگونگی پیوستن اتم‌ها به یکدیگر و ساختن ستارگان، سیارات و کهکشان‌هایی مانند راه شیری، و همچنین سرانجامِ این کهکشان‌ها را روشن‌تر می‌کند.

ادموند هاجز-کلاک، دانشمند دستیار این پژوهش می‌گوید: «این خلاف چشمداشت‌هاست. تاکنون تصور می‌شد قرص کهکشان راه شیری می‌چرخد و هاله‌ی غول‌پیکر و انباشته از گاز داغش ثابت است- ولی این درست نیست. این ذخیره‌ی گاز داغ هم دارد می‌چرخد، اما تنها کمی کُندتر از قرص.» این پژوهش‌ تازه با سرمایه‌گذاری ناسا و با بهره از بایگانی داده‌های فضاپیمای اروپایی XMM-نیوتن انجام شده به هاله‌ی گازی داغ کهکشان راه شیری که چندین برابر بزرگ‌تر از قرص آنست و از پلاسما (گاز یونیده) تشکیل شده، می‌پردازد.

از آنجایی که حرکت باعث جابجایی طول موج نور می‌شود، پژوهشگران دانشگاه میشیگان با کمک گرفتن از خطوط طیفی اکسیژن بسیار داغ، چنین جابجایی‌هایی را در سراسر آسمان اندازه گرفتند. چیزی که آنان دریافتند شگفت‌انگیز و تازه بود: جابجایی‌های طیفی که توسط پژوهشگران اندازه گرفته شده نشان می‌دهد هاله‌ی کهکشان در همان جهتِ قرص کهکشان و با سرعتی نزدیک به آن می‌چرخد- ۶۴۳ هزار کیلومتر بر ساعت برای هاله و ۸۷۰ هزار کیلومتر بر ساعت برای قرص. هاجز کلاک می‌گوید: «چرخش هاله‌ی داغ یک سرنخ باورنکردنی از چگونگی پیدایش راه شیری به ما می‌دهد. سرنخی که به ما می‌گوید همین هاله‌ی داغ سرچشمه‌ی اصلی بخش بزرگی از مواد درون قرص است.»

دانشمندان مدت‌ها در پی پاسخ یک راز بودند: به نظر می‌رسد تقریبا همه‌ی کهکشان‌ها، از جمله راه شیری، بیشتر موادی که انتظار می‌رود در آنها ببینیم را ندارند. به باور اخترشناسان، حدود ۸۰% از مواد درون کیهان از ماده‌ی رازگونه‌ی تاریک تشکیل شده که تاکنون تنها راه برای شناسایی‌اش کشش گرانشی آن بر ماده‌ی معمولی بوده است. ولی همان ۲۰% باقیمانده که از ماده‌ی معمولی است هم به طور کامل در قرص کهکشان‌ها وجود ندارد. به تازگی بخشی از این ماده‌ی “گمشده” در هاله کشف شده است. پژوهشگران می‌گویند که آگاهی بیشتر درباره‌ی جهت و سرعت چرخش هاله می‌تواند به ما کمک کند تا هم بفهمیم مواد از همان آغاز چگونه در هاله پدید آمدند و هم به نرخی که از جایگیری مواد در کهکشان انتظار داریم پی ببریم.

جوئل برگمن، استاد اخترشناسی در دانشگاه میشیگان می‌گوید: «اکنون که از وجود این چرخش آگاهی یافته‌ایم، از آن برای پی بردن به چگونگی روند شکل‌گیری کهکشان راه شیری، و سرنوشت پایانی آن بهره خواهیم جست.» برگمن می‌گوید: ما می‌توانیم این کشف را برای آموختنِ بسیار بیشتر به کار گیریم- چرخش این هاله‌ی داغ یک هدف بزرگ برای طیف‌نگارهای پرتو ایکسِ آینده خواهد بود.» جزئیات بیشتر این پژوهش در Astrophysical Journal منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: NASA / برگردان: ۱star-7skies