بیگ بنگ: برای بسیاری از مردم، مهم‌ترین ویژگی سیاهچاله‌ها، جرم زیاد آنها است. هرچند این تصور در حالت کلی درست است، اما دانشمندان امروزه در میان همین غول‌ها، به دنبال کوچک‌ترین‌ها می‌گردند. به تازگی گروهی از اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ پرتو ایکس چاندارای ناسا و تلسکوپ شش‌ و نیم متری کلی در شیلی، کوچک‌ترین سیاهچاله کلان‌جرم جهان را یافته‌اند.

به گزارش بیگ بنگ، اخترشناسان دانشگاه میشیگان، این سیاهچاله فوق‌عظیم یا کلان‌جرم جهان را در مرکز یک کهکشان کوتوله کشف کرده‌اند که در فاصله ٣٤٠ میلیون سال نوری از ما قرار دارد. این سیاهچاله، کوچک‌ترین سیاه‌چاله در نوع خود محسوب می‌شود، اما با این همه جرم تقریبی آن ٥٠ هزار برابر جرم خورشید است. دانشمندان امیدوارند با استفاده از اطلاعات تازه‌ای که از این سیاهچاله به دست می‌آید، اسرار کهکشان‌های کوچک را درک کنند.

سیاهچاله جدید در کهکشان کوتوله RGG ١١٨ واقع شده و با اینکه کوچک‌ترین سیاه‌چاله در میان گروه سیاهچاله‌های غول‌پیکر و کلان‌جرم است، ٥٠ هزار برابر خورشید جرم دارد. با این حال، جرم این سیاهچاله کمتر از نصف جرم دومین سیاهچاله کلان‌جرم کوچک است. همچنین جرم آن یک‌صدم جرم سیاهچاله غول‌پیکری است که در مرکز کهکشان راه شیری واقع شده است. جرم سیاهچاله کهکشان RGG ١١٨ حدود ٢٠٠ هزار برابر کوچک‌تر از بزرگ‌ترین سیاهچاله‌ غول‌پیکر موجود است. کشف سیاهچاله جدید برای اخترشناسانی که به دنبال درک فرایندهای تکاملی پیچیده حاکم بر سیاه‌چاله‌های غول‌پیکر هستند، بسیار اهمیت دارد؛ زیرا این سیاهچاله‌ها در اکثر کهکشان‌ها وجود دارند.

کهکشان کوتوله RGG ١١٨ را در اصل، مرکز تحقیقات دیجیتالی آسمان، اسلون کشف کرد و دانشمندان حاضر از رصدخانه پرتوی ایکس چاندارای ناسا و تلسکوپ ٦,٥متری کلی در شیلی برای توصیف سیاهچاله بسیار پرجرم و در عین حال کوچک آن استفاده کردند. منجمان توانستند با استفاده از تلسکوپ، حرکت گاز سرد موجود در مرکز
RGG ١١٨ را در نور مرئی بررسی کنند و روی انتشار پرتوی ایکس ناشی از گاز چرخان داغ در مجاور سیاهچاله تمرکز کردند. هر دوی این اندازه‌گیری‌ها نشان داد این سیاه‌چاله، مشابه سیاهچاله‌های غول‌پیکر در مراکز کهکشان‌های دیگر عمل می‌کند، سرعت حرکت ستارگان حول سیاهچاله در هسته کهکشان نیز این یافته‌ها را تأیید کرد.

دانشمندان دریافتند این سیاهچاله پرجرم کوچک، درست مانند سیاهچاله‌های بزرگ‌تر رفتار می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد سیاهچاله‌ها صرف‌نظر از اندازه‌شان، به شیوه‌ مشابهی رشد می‌کنند. یکی از بزرگ‌ترین اسرار در اخترفیزیک مدرن وجود سیاهچاله‌های غول‌پیکر با جرم بسیار زیاد است که احتمالا کمتر از یک‌ میلیارد سال پس از بیگ‌ بنگ در جهان وجود داشته‌اند. اخترشناسان امیدوارند با کشف سیاهچاله کوچک پرجرم بتوانند مدل‌های تکامل سیاهچاله را تصحیح کنند.

گفتنی است سیاهچاله کلان‌جرم، بزرگ‌ترین نوع سیاهچاله در کهکشان‌هاست که گمان می‌رود در مرکز تقریبا همه کهکشان‌ها و از ‌جمله در مرکز کهکشان راه‌شیری نیز یافت شود. معمولا جرم سیاهچاله کلان‌جرم، صدها هزار تا چندین میلیارد برابر جرم خورشید است و گمان می‌رود جرم سیاهچاله مرکز کهکشان راه شیری، سه‌میلیون برابر جرم خورشید باشد. این سیاهچاله‌ها پرجرم‌ترین نوع سیاهچاله‌ها هستند و گرانش بسیار زیادی دارند که در جهان بی‌نظیر است. همچنین تصور می‌ شود در مرکز کهکشان NGC٤٢٦١ سیاهچاله‌ای کلان‌جرم وجود داشته باشد که جرم آن ٤٠٠ میلیون برابر جرم خورشید باشد. جزئیات بیشتر این پژوهش در Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منابع: NASA , chandra نویسنده و ترجمه: یاسان زرکوب/ روزنامه شرق