کوههای پوشیده از برف پلوتو چگونه شکل گرفتهاند؟
بیگ بنگ: در سال ۲۰۱۵، فضاپیمای نیوهورایزنز کوههای دیدنیِ پوشیده از برفی را در پلوتو یافت که به گونهی خیرهکنندهای همانند کوههای زمین بودند. چنین چشماندازهایی هرگز پیش از این در جایی از سامانهی خورشیدی به جز زمین دیده نشده بود.
ولی اگرچه در سیارۀ ما دمای جو با ارتفاع کم میشود، در پلوتو این دما به دلیل پرتوهای خورشیدی افزایش مییابد. خب پس این یخها از کجا میآیند؟
یک گروه بینالمللی به سرپرستی دانشمندان مرکز ملی پژوهشهای علمی فرانسه(سیانآراس) به بررسی این پرداختند. آنها نخست تعیین کردند که “برف”های روی کوههای پلوتو در حقیقت از متان یخزده تشکیل شدهاند، گازی که ردی از این در جو پلوتو وجود دارد، درست مانند بخار آب در زمین.
سپس برای این که بفهمند چشماندازی از این دست چگونه میتواند در چنین شرایط متفاوتی پدید بیاید از یک مدل آب و هوایی برای این سیارۀ کوتوله بهره گرفتند که نشان میداد جو پلوتو به دلیل پویایی(دینامیک)ِ ویژهاش، در فرازهای بالا سرشار از متان گازی است. در نتیجه تنها قلههای کوهها به اندازهی کافی بالا هستند که به این منطقهی سرشارِ جَوی، که هوایش به اندازۀ کافی متان برای چگالیده شدن دارد، برسند. در ارتفاعهای پایینتر، متان در جو کمتر از آن است که چگالیده شده و یخی بسازد.
این پژوهش این موضوع را هم توضیح دهد که چرا یخچالهای درشت و ضخیمِ در بردارندۀ متان، در هر جایی از پلوتو که دیده شدهاند پوشیده از تیغهها و ناهمواریهای خشن هستند، بر خلاف یخچالهای هموار زمین که از یخ ِ آب تشکیل شدهاند.روی زمین، برف در ارتفاعها چگالیده میشود زیرا هوا با بالا رفتن منبسط میشود و در نتیجه سرد میشود (با نرخ ۱ درجۀ سانتیگراد تقریبا در هر ۱۰۰ متر). روی پلوتو، اگر کوهها به اندازهای بلند باشند که به سطحهای بالای جو برسند، یخ متان میتواند روی قلهی آنها پدید بیاید، زیرا در آن سطحها جو گرمتر و سرشار از متان است.
سایت علمی بیگ بنگ / منبع: cnrs.fr برگردان: ۱star7sky.com