بیگ بنگ: سازمان فضایی اروپا (ESA) در سال ۲۰۲۴، برای جست‌وجوی سیاره‌های خارج از منظومه خورشیدی ، یک کاوش‌گر پرتاب خواهد کرد. این کاوش‌گر با روش گذر به بررسی این سیاره‌ها خواهد پرداخت. در این طرح چند ضمیمه نیز در نظر گرفته شده‌اند.

platoتصویر ۱: تصویری مجازی از طرح سازمان فضایی اروپا برای جست‌وجوی سیاره‌های بیرونی.

به گزارش انجمن فیزیک ایران، آژانس فضایی اروپا، در جلسه‌ای در پاریس، پلاتو (Plato) را –که مجموع اولین حروف ” گذرهای سیاره‌ای و نوسان‌های ستاره ای ” (planetarytransits and oscillations of stars) است- به عنوان یک ماموریت درجه‌ی متوسط (M) در آینده انتخاب کرد. این کاوشگر، ستاره‌های به نسبت درخشان و نزدیک را رصد و سیاره‌هایی به اندازه زمین‌ و ابرزمین‌هایی۱ را که در فاصله‌های مناسبی از ستاره‌شان (مناسب برای زندگی) هستند، را جست‌وجو خواهد کرد. پلاتو از مجموع ۳۲ تلسکوپ و دوربین کوچک و یکسان تشکیل شده است، و همچنین دارای دو دوربین ویژه برای جست‌وجوی سیاره‌های پیرامون یک میلیون ستاره، خواهد بود. در این ماموریت «لرزه‌سنج فضایی» حساسی نیز وجود خواهدداشت –لرزه‌های درونی ستاره‌ها تغییراتی در نور آن‌ها ایجاد می‌کنند؛ با بررسی این تغییرات می‌توان ویژه‌گی‌هایی از ستاره مانند سن آن را تعیین کرد.

شناسایی سیاره‌های بیرونی (سیاره‌هایی که بیرون از دستگاه خورشیدی هستند)، بسیار دشوار است چراکه نسبت به ستاره‌ی مادرشان کم‌نور بوده و در نور آن دیده نمی‌شوند. بنابراین برای شناسایی چنین سیاره‌هایی باید از روش‌های غیرمستقیم استفاده کرد. یکی از این روش‌ها به نام روش گذری شناخته می‌شود. کاهش در درخشنده‌گی ستاره‌ها، می‌تواند نشانه‌ی این باشد که سیاره‌ای در حال گذر از جلوی آن است(تصویر ۲). با روش گذری می‌توان شعاع سیاره را تعیین کرد. پلاتو نیز مانند کاوشگر سیاره‌ ای کپلر از ناسا، این روش را به کار خواهدبست. روش غیرمستقیم دیگر، برای مطالعه‌ی سیاره‌های بیرون از منظومه خورشیدی، روش سرعت شعاعی است. در این روش که بیش‌تر از روی زمین انجام می‌شود، سرعت نزدیک شدن ستاره به زمین و یا سرعت دور شدن آن یا «لمبر خوردن» ستاره بررسی می‌شوند. ستاره‌ی مادر در گرانش سیاره قرار گرفته و سرعت آن تغییر می‌کند. ترکیب نتایج این دو روش به فیزیک‌پیشه‌گان اجازه می‌دهد تا چگالی و ترکیبات احتمالی سیاره را محاسبه کنند.

systemتصویر ۲: تغییرات نور ستاره‌ی مادر در زمان گذر سیاره.

در ماموریت‌های جست‌وجوی سیاره‌های بیرونی، پلاتو، تازه‌ترین است. کپلر پس از پرتاب‌ در ۲۰۰۹، ۳۰۰۰ گزینه برای سیاره‌های بیرونی یافت. در ۲۰۱۳،مشکلات فنی، ادامه‌ی ماموریت به این شکل را غیرممکن ساختند؛ اما ناسا هم‌چنان به آینده‌ی این طرح می‌اندیشد. هم‌اکنون پلاتو باید زمین را ترک کند؛ چرا که طرح CHEOPS (ماهواره‌ی شناسایی سیاره‌های خارج از منظومه)، متعلق به ESA، که باید در ۲۰۱۷ پرتاب شود، اکنون باید در آسمان حاضر باشد تا دستگاه‌هایی را که به نظر میزبان سیاره‌ها می‌آیند، شناسایی کند. ناسا هم‌چنین برنامه‌ریزی می‌کند که شکارچی تازه‌اش برای سیاره‌های بیرونی را که ماهواره‌ی جست‌وجو گذر سیاره‌های خارج از منظومه (TESS) نام دارد، در ۲۰۱۷ پرتاب نماید. هر دوی تـِس و پلاتو نسخه‌های پیش‌رفته‌ی کپلر هستند که بخش‌های بزرگ‌تری از آسمان را جست‌وجو خواهند کرد. پلاتو، در مقایسه با تـِس، می‌تواند سیاره‌هایی با اندازه‌های کوچک‌تر و دوره‌ی تناوب مداری طولانی‌تری را بیابد.

پلاتو ابتدا یک ماموریت آماده‌گی، به طول شش‌سال، دارد. این ماموریت در نقطه‌ی لاگرانژی دوم۲ (L2) خواهدبود؛ این مکان تعادلی، بیرون از مدار زمین به دور خورشید است و با سیاره‌ی ما1.5 میلیون کیلومتر فاصله دارد این سومین برنامه‌ی درجه‌ی متوسط در چشم‌انداز ۲۰ساله‌ی برنامه‌های فضایی ِ ESA است. برنامه‌ریزی شده‌است که خورشید گـَرد که خورشید و بادهای خورشیدی را مطالعه خواهدکرد، در ۲۰۱۷ پرتاب شود. در این طرح چهار برنامه‌ی دیگر نیز کنجانده شده‌اند: EChO (کاوشگر شناسایی سیاره‌های بیرونی)، که برای مطالعه‌ی جو بیرونی سیاره طراحی شده‌است؛ LOFT (کاوشگر بزرگ بررسی زمانی پرتوی اکس) ، ماموریتی برای مطالعه‌ی مواد موجود در نزدیکی سیاه‌چاله‌ها و ستاره‌های نوترونی؛ MarcoPolo-R که از یک سیارک نمونه جمع‌آوری خواهدکرد؛ STE-Quest (کاوش‌گر فضا-زمان و اصل هم‌ارزی کوانتومی) که نظریه‌ی نسبیت عام اینشتین را بررسی خواهد کرد؛ و اقلیدس که هدف آن پرداختن به هندسه‌ی «جهان تاریک» است.

………………………………………………………….

۱. در خارج از دست‌گاه خورشیدی، سیاره‌های هم‌جرم با زمین را زمین‌اندازه و سیاره‌هایی که جرم‌شان اندازه‌ای میان ۱ تا ۱۷ برابر جرم زمین است را ابرزمین می‌نامند. عبارت ابرزمین تنها به جرم اشاره دارد و به‌تر است به جای آن از عبارت کوتوله‌ی گازی استفاده کرد.

۲. نقاط لاگرانژی: می‌توان پنج نقطه‌ی تعادلی میان هر دو جسم سنگین مشخص نمود که در آن‌ها نیروی جاذبه‌ی دو جسم یک‌دیگر را خنثی می‌کنند؛ این نقطه‌ها، لاگرانژی نام دارند. بیش‌تر ماه‌واره‌‌های رصدی (تلسکوپ‌های فضایی) در نقاط لاگرانژی میان زمین و خورشید قرار می‌گیرند.

منبع: blogs.nature

سعیده هوشمندی

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.