بیگ بنگ: دکتر کامران وفا، استاد نام آور دانشگاه هاروارد، دارنده مدال دیراک و عضو فرهنگستان علوم ایالات متحده، یکی از پیشگامان نظریه ریسمان در جهان است که به دعوت پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و انجمن فیزیک ایران به کشور سفر کرد و به ایراد سخنرانی پرداخت.

عصر دوشنبه، ۲۶ خرداد برای علاقمندان فیزیک در تهران روزی به‌یادماندنی بود، چراکه شناخته‌شده‌ترین فیزیک‌دان ایرانی در جهان، مهمان دانشگاه تهران بود. این نشست با حضور بیش از 500 نفر آغاز شد. موضوع این سخنرانی «نظریه ریسمان و فیزیک هندسی» بود که دکتر وفا پس از ارائه تاریخچه ای از فیزیک مدرن به تشریح نظریه ریسمان و مزیت های آن نسبت به دیگر نظریه های مطرح دنیا (مکانیک کوانتومی و نسبیت) پرداخت و ابعاد مختلف نظریه ریسمان را از دیدگاه فیزیک هندسی بررسی کرد. این سخنرانی مروری بود بر یافته های دو دهه اخیر در نظریه ریسمان با تاکید بر نقش ابعاد اضافی و فیزیک هندسی در درک عمیق آن. نظریه ریسمان تنها ساختاری است که موفق به تلفیق نظریه نسبیت عام (حاکم بر رویدادهای بزرگ‌مقیاس عالم) و مکانیک کوانتومی (حاکم بر رویدادهای ریزمقیاس عالم) شده و وحدت کلی نیرو ها را امکان‌پذیر ساخته است.

دکتر کامران وفا که سال‌هاست شناخته‌شده‌ترین فیزیک‌دان ایرانی در سطح جهان به شمار می‌رود، در پایان این سخنرانی پاسخگوی پرسش های فراوان دانشجویان و علاقمندان به فیزیک مدرن و نظریه ریسمان بود و به راهنمایی جوانان ایرانی در راستای ایجاد انگیزه و پیشرفت علمی پرداخت. نکته قابل توجه، استقبال بالای علاقمندان از این سخنرانی بود، به طوری که به‌خاطر پر شدن ظرفیت تالار علامه امینی دانشگاه تهران، برخی افراد به صورت ایستاده از سخنرانی دکتر وفا بهرمند شدند.

دکتر کامران وفا که از فیزیکدانان برجسته دنیا در حوزه نظریه ریسمان است در سال 1339 در تهران متولد شده است. وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی در دبیرستان البرز در سال ۱۹۷۷ به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرده و تحصیلات کارشناسی خود را در سال 1981 در فیزیک و ریاضی در دانشگاه ام ای تی به پایان برده است. کامران وفا در سال ۱۹۸۵ میلادی موفق به دریافت درجه دکتری خود با سرپرستی ادوارد ویتن از دانشگاه پرینستون شد و پس از آن وی عضو جونیور هاروارد شد که بعدها وی در همانجا یک کرسی جونیور گرفت. در سال ۱۹۸۹ به او یک کرسی ارشد (سینیور) پیشنهاد شد و از آن زمان تا کنون در این دانشگاه مشغول به فعالیت بوده است.

این فیزیکدان برجسته ایرانی تبار از سال 1990 به عنوان پروفسور و از سال 2003 به عنوان دونر پروفسور علوم در دانشگاه هاروارد به تدریس و تحقیق اشتغال دارد. استاد وفا، نظریه پردازی برجسته در زمینه نظریه ریسمان است که عمده پژوهش های وی بر ماهیت گرانش کوانتومی و رابطه بین هندسه و نظریه های میدانهای کوانتومی متمرکز شده است. او در جامعه نظریه ریسمان به دلیل کشف مشترکش با اشترومینگر شناخته می شود. این دو کشف کردند که انتروپی بکنشتاین-هاوکینگ یک سیاهچاله را می توان با استفاده از حالت‌های سالیتونی نظریه ابرریسمان بیان کرد. وی همچنین به خاطر توضیح رابطه بین هندسه و نظریه های میدان که از دوگانگی های ریسمان‌ها بر می آید، شناخته می شود که منجر به فرضیه گوپاکومار- وفا شد. این موضوع با عنوان «مهندسی هندسی نظریه های میدان کوانتومی» شناخته می شود.

در سال ۱۹۹۷ او نظریه F را ارائه داد که جزو نظریه های شناخته شده در ابرریسمان است. او همچنین علاقه مند به فهمیدن معنی نهفته دوگانگی های ریسمان‌ها و همچنین تلاش در به کارگیری نظریه ابرریسمان برای حل مسائل حل نشده در فیزیک ذرات بنیادی – مانند مساله سلسله مراتب و مساله ثابت کیهان شناسی – است. وفا، مشارکت‌های عمیقی در زمینه نظریه های ریسمان توپولوژیک و فهمیدن تقارن آینه‌یی و ساخت مدار- خمینه در نظریه ریسمان داشته است.