بیگ بنگ: در دنیای عجیب کوانتوم، ایجاد تونل به آن سوی موانع توسط ذرات امر عجیبی تلقی نمی­ شود. حال اینکه در شرایط عادی چنین امری بعید به نظر می­ رسد. با این وجود که این فرایند، که تونل­ زنی کوانتومی نامیده می­ شود، ثبت شده است، فیزیکدانان هنوز نتوانسته ­اند آنی ­بودن و یا زمان­بر بودن آن را مشخص کنند. اینک تیم تحقیقاتی فیزیک اتمی موسسه­ ماکس پلانک جوابی برای این سوال یافته است.

به گزارش بیگ بنگ، رایج ­ترین آزمایش برای توضیح این پدیده عجیب کوانتومی، آزمایش توپ در تپه می ­باشد. طبیعتا توپ برای حرکت نیاز به مقدار انرژی معینی دارد وگرنه در جای خود باقی می­ ماند. اما در فیزیک کوانتوم، احتمالی وجود دارد که در آن توپ به صورت تصادفی شروع به حرکت کند که به آن فرایند تونل زنی کوانتومی می­ گویند. مدتهاست که این مسئله توسط دانشمندان به اثبات رسیده است که ذرات بنیادی خارج ­شونده از اتم ها، از اصلی­ ترین عوامل فروپاشی رادیواکتیویته هستند.

قسمتی از فرایند که هنوز مورد بحث دانشمندان است، مدت زمان لازم برای انجام این فرایند می­ باشد. دو نظریه در این باره وجود دارد. نظریه اول یا نظریه “مرد ساده” می­ گوید که این فرایند بصورت آنی اتفاق می­ افتد و الکترون متواری­ شده در انتهای تونل با سرعت صفر نمایان می­ شود. اما در سال 1955 میلادی، یوجین وگنر فیزیکدان این نظریه را ارائه داد که مدت زمانی محدود برای انجام این فرایند مورد نیاز است.

تیم تحقیقاتی موسسه­ پلانک به منظور بررسی این مسئله، عمل تونل ­زنی کوانتومی را توسط یک الکترون انجام دادند و به اندازه ­گیری زمان احتمالی مورد نیاز این فرایند پرداختند. از آنجایی که این فرایند در بازۀ زمانی بسیار کوچکی اتفاق می ­افتد، دانشمندان روشی جالب را به کار گرفتند که مشخص کند کدام نظریه در این فرایند اتفاق می­ افتد.

به منظور ایجاد فرایند تونل ­زنی، دانشمندان به مخلوطی از اتم­های گازهای کریپتون و آرگون، پالس ­های لیزری کوتاه ارسال کردند. این امر موقتا میدان الکتریکی که الکترون­ ها را در جای خود نگه می­ دارد، ضعیف کرده و احتمال ایجاد تونل توسط یکی از این الکترون­ ها را افزایش می­ دهد. مسیر خروج الکترون از هسته نیز با میدان الکتریکی لیزر هدایت می­ شود و در این آزمایش به خصوص، نور لیزر در حال چرخش است که خود باعث می­ شود “محفظه­ انرژی” که الکترون­ ها در آن قرار دارند نیز بچرخد.

این بدین معنی است که تیم تحقیقاتی می ­تواند با بررسی مسیر الکترون به این سوال پاسخ دهد. اگر این فرایند زمان­بر باشد، محفظۀ انرژی باید کمی تغییر زاویه داده باشد و اگر این فرایند بصورت آنی اتفاق افتاده باشد، الکترون­ ها باید مسیر خروج متفاوتی داشته باشند. به منظور اندازه ­گیری زمان مورد نیاز برای ایجاد تونل توسط الکترون، محققان پالس ­های لیزری کوتاهی به اتم ­های در حال چرخش ارسال می­ کنند. اگر زمان انجام فرایند صفر باشد(نظریه مرد ساده) این کار تاثیری بر الکترون نخواهد گذاشت اما اگر این کار زمان­بر باشد(نظریه وگنر) مسیر حرکت الکترون دارای انحراف خواهد بود.

استفاده از اتم­ های کریپتون و آرگون به مشاهدۀ تفاوت در مسیر خروج کمک بسیاری کرد. موانع این اتم­ ها ارتفاع و طول تونل مختلفی دارند که این معنی را می ­­دهد که اگر زمانی برای این فرایند مورد نیاز بود، تفاوتی جزئی در مسیر خروج مشاهده می­ شد. اگر هم که زمان انجام این فرایند صفر باشد، الکترون ­های هر دو اتم مسیر مشابهی خواهند داشت. محققان دریافتند که زمان بدون شک نقش مهمی در این فرایند ایفا می­ کند. در این آزمایش،80 و 180 اتوثانیه(یک میلیاردم میلیاردم ثانیه) طول کشید که الکترون­ها عمل تونل­ زنی کوانتومی را انجام دهند که اثباتی بر نظریه­ قدیمی وگنر فیزیکدان بود. مطالعات فوق در مجله Physical Review Letters منتشر شد.

ترجمه: رضا کاظمی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: newatlas.com

پاسخ دادن به الهام لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

2 دیدگاه

  1. به نظر من فوزیون سرد با وجود اینکه انرژی بالایی می خواهد ولی شاید در شزایطی خاص بوسیله همین اثر تونل زنی کوانتومی در دمای کم قابل انجام باشد