بیگ بنگ: جایزه نوبل فیزیک 2017 به طور مشترک به راینر ویس، بری سی بریش و کیپ اس تورن اعطا شد. این سه دانشمند نوبل فیزیک امسال را به دلیل تلاش‌های خود در زمینه آشکارساز “لایگو”(LIGO) و مشاهده امواج گرانشی که از برخورد دو سیاهچاله نزدیک به هم در تار و پود فضا ایجاد شده بود، دریافت کردند.

به گزارش بیگ بنگ، نیمی از جایزه 1.1 میلیون دلاری نوبل فیزیک امسال به راینر ویس و نیم دیگر به طور مشترک به بری سی بریش و کیپ تورن تعلق گرفته است. پژوهش این دانشمندان کار روی امواج گرانشی بود، آنها نخستین بار پس از چندین دهه کار و فعالیت علمی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵ توانستند این امواج را رصد کنند. امواج گرانشی که وجودش درحدود صد سال پیش توسط آلبرت اینشتین پیش‌بینی شده‌ بود زمانی ایجاد می شوند که دو سیاه چاله، دو ستاره نوترونی یا یک ستاره نوترونی و یک سیاه چاله، با یکدیگر برخورد کنند. این برخوردها سبب خمیدگی یا همان انحنا در بعد فضا-زمان می‌شود و آن را به فضای پیرامون خود منتقل می‌کنند.

به همین خاطر است که انسان ها در زمین هم تاثیر آن را حس خواهند کرد اما انسان‌ها تنها با ابزارهایی بسیار حساس می‌توانند آن را رصد کنند. اين امواج در زمان رصد بسيار ضعيف بوده‌اند اما توانستند تحولي بزرگ را در علم فيزيك اخترشناسي ايجاد كنند. اين امواج رويكردي كاملا نوين در رصد پديده‌هاي فضايي و آزمودن محدوديت‌هاي دانش بشر به شمار مي‌روند. رصدخانه تداخل‌سنج ليزري امواج گرانشي يا لايگو، پروژه‌اي مشاركتي ميان هزاران محقق از بيش از 20 كشور مختلف در جهان است.

امواج گرانشی در روی زمین به قدری ضعیف هستند که به سختی می‌توان آنها را آشکارسازی کرد و تأسیسات لایگو برای همین کار تاسیس شدند. دو رصدخانه لایگو به شکل L هستند که طول هر بازوی این ال ۴ کیلومتر است و در داخل آن‌ها خلاء مطلق به حجم ۱۰ هزار متر مکعب است. در طول این بازوها امواج نور با لیزر به سمت آینه‌ای که در انتهای هر بازو قرار گرفته‌اند تابانده و بازتاب می‌شوند که در شرایط عادی باید زمان و مسافت طی شده «کاملا» یکسان باشد. این در حالی است که در صورت عبور امواج گرانشی از زمین و همچنین تأسیسات لایگو مدت زمان مسیر طی شده به اندازه یک بر ده‌هزارم قطر پروتون تغییر می‌کند! این همان کلید رصد امواج گرانشی بود!

پژوهشگران در رصدخانه‌ تداخل‌سنج لیزری موج گرانشی مشهور به لایگو موفق به مشاهده مستقیم امواج گرانشی برای اولین بار در تاریخ شدند. در اینجا جای کشتی‌های روی مثال سطح آب را دو سیاه‌چاله با جرم‌های تقریبی ۳۶ و ۲۹ برابر جرم خورشید در فاصله ۱/۳ میلیارد سال نوری از زمین گرفتند که ترکیب آن‌ها موجی گرانشی ایجاد کرد. آنچه در تأسیسات لایگو رصد و ثبت شد موج گرانشی ناشی از تبدیل جرمی معادل با سه برابر جرم خورشید به انرژی در هنگام ترکیب دو سیاه‌چاله با یکدیگر بود که در نوع خود مشاهده و رصد آن بی‌نظیر به حساب می‌آید.

سایت علمی بیگ بنگ / منابع بیشتر: phys.org , washingtonpost.com

پاسخ دادن به امین لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

7 دیدگاه

  1. یک سوال :
    امواج گرانشی با اثر خمیدگی که هر ماده ی جرم دار در فضا و زمان ایجاد میکنه متفاوته؟ من در ابتدا تصور میکردم امواج گرانشی همون اثر گرانشی متغیر در حال حرکت در فضا هست که در LIGO رصد شده؛ ولی در متن نوشتید : “امواج گرانشی زمانی ایجاد می شوند که دو سیاه چاله، دو ستاره نوترونی یا یک ستاره نوترونی و یک سیاه چاله، با یکدیگر برخورد کنند.” این یعنی موج گرانشی توسط مواد دیگه تولید نمیشه. آیا درسته ؟
    (به نظرم به علت بزرگ بودن اثر گرانشی این پدیده هاست که این امواج در زمین قابل رصد هست ولی امواج گرانشی توسط هر تغییری در موضع گیری اجرام ایجاد میشه.)

    1. با عرض سلام خدمت شما دوست عزیز…
      امواج گرانشی از حرکت هر جسم متحرکی به وجود میان ولی این قدر کم که قابل تشخیص نیستند اما دو سیاهچاله و ستاره نوترونوی دارای جرم زیادی اند و بسیار چگالند برای همین ،عملا آن ها ایجاد امواج گرانشی می کنند.

  2. چرا به فیزیکدان های تئوریسین جایزه نوبل را نمی دهند ؟؟ استیون هاوکینگ ؟؟ برایان گرین ؟؟ میچیو کاکو ؟؟ ادوارد ویتن ؟؟ چرا به این افراد جایزه نوبل را نمی دهند ؟؟ فقط برای این که نظریه های آن ها هنوز اثبات نشده است ؟؟ ولی نظریات این افراد بزرگ از نظر ریاضی اثبات شده است و دانشمندان در این سال ها دیده اند که تمام اثبات های ریاضی واقعی بودند . اما باز بهانه می آورند که باید مشاهده شود . خیلی مسخره است . چرا ؟؟ چون وقتی که انیشتن یک مفهوم جدید را به زبان ریاضی اثبات کرد خیلی ها گفتند باید در طبیعت هم مشاهده شود تا قابل قبول باشد . و مهم مشاهده است . خب اگر مهم مشاهده بود چرا مفهومی را که فارادی در طبیعت کشف کرده بود را ایراد گرفتید و گفتید باید به زبان ریاضی اثبات شود ؟! مگر نگفته بودید مهم مشاهده است . واقعا که خیلی مسخره است . اگر به زبان ریاضی اثبات کنیم می گویند کامل نیست باید در طبیعت هم اثبات شود … اگر هم از همون اول بیایم در طبیعت اونو اثبات کنیم بازم میگن کامل نیست باید در ریاضیات اثبات شود . واقعا شورشو درآوردن