بیگ بنگ: بد نیست حداقل با مکانیسم یک واقعیت فرگشت که به آن اشاره شد، آشنا شویم. گفته شد گونه هومو بیش از یک میلیون سال پیش، بیشتر موهای خود را از دست داده بود. پوست و مو به ندرت در فسیلها حفظ می شوند. پس چگونه دانشمندان به این واقعیت رسیدند؟!

2177ea04c973c4d02cede7c71d3874aeپاسخ: توسط حشره ای به نام شپش! حتی برای مردم عادی نیز ناخودآگاه کلمه شپش با مو گره می خورد. اگر چه بیشتر جانوران تنها یک نوع شپش را به عنوان انگل حمل می کنند، اما آدمی میزبان دو نوع شپش است! یکی لابلای موهای سر و دیگری در ناحیه تناسلی! شپش ناحیه تناسلی بسیار شبیه شپش گوریلهاست. منطقا زمانی که اجداد ما پر مو بودند، شبیه دیگر جانوران حامل یک نوع شپش بوده اند، اما با از دست دادن موهای بدن، موهای سر و ناحیه تناسلی از یکدیگر دور افتادند. منطقا در این دوره شپش اصلی انسان در موهای باقیمانده سر سکنی گزید و ناحیه تناسلی خالی از این حشره شد. اما زمانی که آدمی به گوریلها نزدیک شد، شپش گوریل به ناحیه تناسلی انسان راه یافت و در آنجا باقی ماند.

با تاریخ گذاری ژنتیکی معلوم شد که شپش انسان و شپش گوریل حدود سه میلیون سال قبل از یکدیگر انشقاق یافته اند. نتیجه اینکه شروع کاهش موی بدن اجداد ما به این دوران باز می گردد که در این صورت حتی به زمان لوسی نیز میرسد و در دوره پسر تورکانا به بیشترین مقدار خود رسیده است. اکنون باز گردیم به این پرسش که خنک شدن آدمی توسط غدد عرق که هوموراکتوس را متخصص دوی استقامت کرد، چگونه این شکار ضعیف را به شکارچی تبدیل نمود؟

بیشتر حیوانات در میانه روز به خاطر گرما از دویدن طولانی عاجزند و تنها می توانند دوی سرعت کوتاه داشته و برخی از آنها حداکثر 15 دقیقه بدوند. گونه انسان با وجود غدد عرق و بدن بدون مو که گردش هوا را بر روی پوست امکان پذیر می سازد، از تمام بدن خود برای خنک شدن بهره می برد. نتیجه اینکه آدمی می توانست برای مدت طولانی بدود و تبدیل به شکارچی مقاومتی شود! چگونه؟ حتی امروزه بوشمن های صحرای کالاهاری می توانند به این پرسش پاسخ دهند! آنها در میانه روز شکاری مانند کودو را انتخاب کرده و تعقیب و گریز آغاز می شود! اگر چه سرعت کودو بیشتر است، اما بوشمنها او را دنبال می کنند. زمان استراحت و خنک شدن کافی برای کودو باقی نمی ماند. این ماراتن در گرمای طاقت فرسا برای حدود 4 ساعت ادامه می یابد و نتیجه: کودو در اثر حمله گرمایی از پا می افتد و بوشمن ها به شکار خود می رسند!

18lrujupeywotjpgکنترل آتش نه تنها به هضم غذا و بزرگتر شدن مغز آدمی کمک بزرگی کرد، بلکه امنیت آدمی را نیز در مقابل دیگر جانوران افزایش داد. اجداد ما به دور آتش حلقه می زدند و دراین مکان امن و راحت احساس آسودگی می کردند. برخی دانشمندان معتقدند که این نوع گردهمایی، خود کمک شایانی به اجتماعی شدن گونه انسان کرده است. ظاهرا نیاز به جمع شدن دور آتش در ما نهادینه شده و امروزه یکی از تفریحات ما محسوب می شود! اجتماعی شدن در نهایت راه را برای تحولی اساسی در مسیر تکامل آدمی باز کرد: مهاجرت! پس از میلیونها سال زندگی در آفریقا سرانجام گونه انسان تصمیم به ترک وطن خود می گیرد. اگر چه به احتمال زیاد این یک مهاجرت اجباری بوده است، اما عمل بسیار جسورانه ای بوده که شجاعت انجام آن تنها با تکیه به خصلت اجتماعی انسان به دست آمده است!

فسیلهای دمانیسی کشف شده در گرجستان، نشان می دهد که هموراکتوسها بلافاصله و بسیار زودتر از آنچه قبلا پنداشته می شد، آفریقا را ترک کرده اند. حتی کشف فسیلهایی مانند گونه هومو فلورزینسیس در اندونزی، معماهایی را در مورد زمان مهاجرت ایجاد کرده است! با این حال به نظر می رسد که دلیل اصلی مهاجرت اجداد ما یک تغییر آب و هوایی بوده که علفزارها را از سمت آفریقا به سوی آسیا گسترش داده است. همراه با علفزارها حیوانات و منابع غذایی نیز به سمت آسیا رانده شده است. آدمی نیز به تبع آنها مهاجرت بسیار تدریجی و کند خود را آغاز کرده است. صحرای سینا پلی بوده تا آنها خود را به خاور میانه و آسیا برسانند.

Spreading_homo_sapiens_la.svgکندی این حرکت باعث شده برخی دانشمندان نام مهاجرت را نامناسب بدانند. در هر صورت در طول یک میلیون سال گونه هومو، سرتاسر آسیا از قفقاز تا اندونزی و حتی اروپا را پوشش دادند. اکنون هومو راکتوس فاتح دنیای قدیم شده بود! دانشمندان حدس می زنند که این گونه به مدت دو میلیون سال دوام آورده و آخرین گروه کوچک آنها حدود 50000 سال پیش در آسیا منقرض شده است! این عدد شگفت انگیزتر می شود اگر بدانید که قدمت گونه خود ما فقط 200 هزار سال است! راز بقای طولانی و شگفت انگیز هومو راکتوس چه بود؟

پاسخ: غریزه مراقبت از یکدیگر در آنها کامل بود! فسیلی از این گونه در همان دمانیسی گرجستان نشان می دهد که یک پیرمرد تا دو سال بدون دندان زنده مانده است. یعنی قبیله از او مراقبت می کرده و احتمال دارد که حتی غذای او را می جویدند و تحویلش می دادند! یک زندگی گروهی با کیفیت و پر احساس! حتی می توان ساعات پایانی زندگی پسر تورکانا را حدس زد که چگونه با درد دندان و عفونت بدن و نوازشهای همگروهی های خود جان می دهد! آنها غم را حس می کردند و غمخوار همدیگر بودند. ظاهرا جسد این پسر توسط قیبله در یک مرداب شستشو داده می شود و توسط طغیان رودخانه همانجا دفن شده و اسکلت کامل وی پس از حدود دو میلیون سال کشف می شود!

این بود داستان موفق ترین گونه انسان در تاریخ! انسانهایی که بدون مذهب ، ایدئولوژی ، سیاست و حکومت یکدیگر را می فهمیدند! همدیگر را احساس می کردند و زندگی پر احساس آنها، التیامی بوده بر تمام خطرات، سختی ها، رنجها ، غمها و دردهای ناشناخته ای که این گونه از آدمی در طول زندگی خود با آنها دست و پنجه نرم می کرده است! کاش می شد که حتی برای چند ساعت، تک تک ما انسانهای باصطلاح مدرن، دوش به دوش هموراکتوسها و با همان کیفیت و طبیعت واقعی زندگی حرکت می کردیم تا شاید از این خواب عادت گونه تن آسایی و حرص و خشونت می پریدیم و …!!!

ادامه دارد »»»

نویسنده و مولف: احمد مصدر / سایت علمی بیگ بنگ

منابع بیشتر: human historynature.com , pbs.org

Early human migrations , Homo floresiensis

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

6 دیدگاه

  1. سؤال: چطور از روی فسیل تشخیض دادن که پیرمرد دو سال بدون دندان زنده مانده.
    پ.ن، متن خوبی بود، فقط این مورد برای من سؤال برانگیز بود!

    1. تکنولوژی پیشرفته ای به ویژه در موسسه ماکس پلانگ بدین منظور وجود دارد. اینجا نمی توان با جزییات به مطلب پرداخت. همین قدر می توانم بگویم که آنها قادرند با بررسی فک تشخیص دهند چه زمانی دندانها افتاده است. همینطور سن شخص را از فسل بدست می آورند. نتیجه این است که می توانند به پاسخ پرسش شما برسند.
      اگر علاقمند و کنجاو این موضوع باشید، دانش جالبی است و رفرنسهای زیادی برای مطالعه وجود دارد. موفق باشید.

  2. بازم مثل همیشه عالی بود
    منتظر بعدیش هستیم حتما و لطفا سریعتر!
    در مورد مسیر حرکت هوموساپین ها برخی دانشمندان (کم هم نیستند) معتقدند آنها از مسیر تنگه باب المندب (در جنوب یمن امروزی) به جنوب شبه جزیره عربستان و از حاشیه جنوبی آن احتمالا به سمت تنگه هرمز و ایران و سپس به بقیه نقاط آسیا و بعدها اروپا نقل مکان کردند. البته در آن برهه از تاریخ به علت شرایط آب و هوایی آن عصر تنگه باب المندب تقریبا خشک بوده و انسانهای اولیه بدون امکانات خاصی می توانستند ازش عبور کنند.

    1. ممنون از دقت نظر شما. همینطور که گفتید یک موج مهاجرتی هومونیدها از همین مسیر صورت گرفته است. نکته جالب اینکه نقطه ای از جنوب شبه جزیره عربستان سرسبز و پر آب بوده و به مهاجرت آنها کمک کرده است!

      1. بادرود، البته منطقه ای که در عمان امروزی واقع شده و اگه اشتباه نکنم باید ظفار باشه به علت وجود کوهایی در نزدیکی دریا که از حرکت جریان های موسمی اقیانوس هند به سمت داخل کویر عربستان و از دست دادن رطوبت آن ، جلوگیری میکنند باعث شده منطقه ای سرسبز و پراب و عجیب زیبا در حاشیه شبه جزیره خشک و لم یزرع عربستان بوجود بیاد که به قول جنابعالی کمک شایانی در زندگی هوموساپین ها و حرکتشون به سمت آسیای میانه و شرقی داشته… یک نکته جالب هم حرکت مداوم و زندگی انها در کنار دریاها بوده که بهترین جا برای زندگی بوده هم غذاهای دریایی بوده و هم آب شیرین در در مصب رودهایی که به دریا می ریختند و این باعث میشد که اونها زندگی در حواشی شبه جزیره رو ترجیح بدهند…