بیگ بنگ: تعداد انسان‌های روی کره زمین در نوامبر سال 2022 به 8 میلیارد نفر رسید. اکنون یک گزارش جدید نشان می‌دهد که جمعیت جهان ممکن است تا سال 2050 به 9 میلیارد نفر برسد، رقمی بسیار کمتر از آنچه قبلا تصور می‌شد.

به گزارش بیگ بنگ، در مقایسه با سایر تخمین‌های معروف‌تر، مانند تخمین‌های سازمان ملل، آخرین پیش‌بینی یا نفس تازه‌ای به ما می‌دهد یا نوید یک فاجعه است. مزایا و معایب جمعیت رو به رشد انسان روی کره زمین به شدت مورد بحث قرار می‌گیرد و طرفداران آن به اثرات مثبت بر اقتصاد و فناوری اشاره می‌کنند و منتقدان آن نیز بر خطرات زیست محیطی و هماهنگی اجتماعی تأکید دارند.

در حالی که تصور می‌شود جمعیت‌های کوچکتر به انرژی، مسکن، غذا و آب کمتری نیاز دارند، کاهش جمعیت با برخی اخطارهای مهم همراه است. مهمتر از همه، معکوس شدن قریب‌الوقوع رشد جمعیت به این معنی است که ما به سرمایه‌گذاری‌های عمده در آموزش و بهداشت نیاز داریم، همچنین به راه‌هایی برای غلبه بر نابرابری اقتصادی در جامعه‌ای رو به پیری احتیاج داریم.

نویسندگان در گزارش خود نوشتند: «این چرخش‌های ناگهانیِ خارق‌العاده به‌عنوان نقشه‌های راه سیاست و سرمایه‌گذاری طراحی شده‌اند که برای اکثریت مردم کارساز خواهد بود. آنها تلاشی برای ایجاد یک مدینه فاضله غیرممکن نیستند، بلکه یک پایه اساسی برای یک تمدن انعطاف‌پذیر در سیاره تحت فشار هستند.»

پیش‌بینی‌های این گزارش مبتنی بر تحقیقات گسترده است و بسیاری از آن‌ها نشان می‌دهند که 10 درصد از ثروتمندترین افراد جهان عمدتاً مسئول مصرف بیش از حد هستند که ثبات محیط زیست را تهدید می‌کند، از جمله تغییرات آب و هوایی. “یورگن راندرز” دانشمند محیط زیست، یکی از مدل‌سازان Earth4All، که با بنیاد چالش‌های جهانی برای تهیه‌ی این گزارش همکاری کرد، می‌گوید: «مشکل اصلی بشریت مصرف کربن لوکس و بیوسفر است، نه جمعیت.»

مکان‌هایی که جمعیت در آنجا سریع‌تر در حال افزایش است، در مقایسه با مکان‌هایی که چندین دهه پیش به اوج جمعیت رسیده‌اند، ردپای زیست محیطی بسیار کوچکی را برای هر نفر به جا گذاشته‌اند. نویسندگان چگونگی مدیریت رشد جمعیت در هر منطقه‌ی اصلی را با استفاده از داده‌های علمی پیش‌بینی کردند و هدفشان تشکیل یک جمعیت انسانی بود که بتواند برای مدت طولانی روی زمین زندگی کند.

ده کشور و منطقه در تحلیل در نظر گرفته شده‌اند، از چین گرفته تا آمریکا و کشورهای جنوب صحرای آفریقا. در حال حاضر، نرخ رشد جمعیت در چندین کشور آفریقایی مانند آنگولا، نیجر، جمهوری دموکراتیک کنگو و نیجریه و همچنین در برخی از کشورهای آسیایی مانند افغانستان بالاترین میزان است. با استفاده از یک مدل دینامیک که اخیراً ساخته شده، محققان دو سناریوی مختلف که ممکن است در این قرن اتفاق بیفتد را بررسی کردند.

سناریوی اول، با عنوان ترسناکِ «خیلی کم، خیلی دیر»، تصور می‌کند که جهان مانند سال 1980 در حال پیچ و تاب است. این سناریو با این فرض پیش‌بینی می‌کند که متغیرهایی مانند نرخ تولد، سطح پس‌انداز و بدهی، نرخ‌های مالیات و مدل‌های درآمدی الگوهای فعلی خود را ادامه خواهند داد. این سناریو پیش‌بینی می‌کند که جمعیت جهان در اواسط قرن جاری به 8.8 میلیارد نفر برسد و در سال 2100 به 7.3 میلیارد نفر کاهش یابد.

نابرابری جهانی، ردپای اکولوژیکی و انقراض حیات وحش با کاهش رشد اقتصادی و جمعیت افزایش خواهد یافت. فروپاشی‌های منطقه‌ای ممکن است با افزایش شکاف‌های اجتماعی در داخل و بین کشورها، به ویژه در کشورهایی با اقتصاد ضعیف و دولت‌های فقیر، افزایش یابد.

در سناریوی دوم امیدوارکننده‌تر که «جهش غول‌پیکر» نامیده می‌شود، جمعیت جهان تا حدود سال 2040 به 8.5 میلیارد نفر می‌رسد و تا پایان قرن به شش میلیارد نفر کاهش می‌یابد. نویسندگان نشان دادند که یکی از عوامل تعیین‌کننده در این نتیجه‌ی خوش‌بینانه این است که نابرابری اقتصادی در سراسر جهان به عنوان منبع تفرقه و تهدیدی برای دموکراسی و پیشرفت بشر شناخته می‌شود.

در این آینده‌ی فرضی، فقر شدید تا سال 2060 از بین خواهد رفت که تأثیر عمیقی بر رشد جمعیت جهان خواهد داشت. این جهش مستلزم سرمایه‌گذاری‌های گسترده برای کاهش فقر و امنیت غذایی و انرژی انقلابی، نابرابری و سیاست‌های برابری جنسیتی است.

“راندرز” توضیح می‌دهد: «زندگی خوب برای همه تنها زمانی امکان‌پذیر است که استفاده‌ی افراطی نخبگان ثروتمند از منابع کاهش یابد.» به گفته‌ی نویسندگان، سایر پیش‌بینی‌های اصلی، توسعه‌ی سریع اقتصادی را به عنوان راه‌حلی برای افزایش جمعیت نادیده می‌گیرند.

“بنیامینو کالگاری” اقتصاددان، یکی از نویسندگان این گزارش می‌گوید: «تعداد کمی از مدل‌های برجسته‌ در واقع رشد جمعیت، توسعه اقتصادی و ارتباطات آنها را به طور همزمان شبیه‌سازی می‌کنند.» علاوه بر این، بر اساس این گزارش، رویکرد مدل‌سازی سازمان ملل نتوانسته منشأ روندها و تغییرات آتی را توضیح دهد. برای مثال، نمی‌تواند به این سوال پاسخ دهد که چرا و چگونه نرخ تولد و مرگ یک جامعه از هنجارهای تاریخی انحراف پیدا کرده و این چه معنایی برای آینده‌ی آن دارد.

“پر اسپن استوکنس” یکی از نویسندگان این مقاله، روانشناس و اقتصاددان افزود: «ما می‌دانیم که توسعه‌ی سریع اقتصادی در کشورهای کم درآمد تاثیر زیادی بر نرخ باروری دارد. نرخ باروری کاهش می‌یابد زیرا دختران به آموزش دسترسی پیدا می‌کنند و زنان از نظر اقتصادی توانمند شده و به مراقبت‌های بهداشتی بهتری دسترسی دارند.»

بدون شک به تحقیقات بیشتر و تغییرات بزرگی نیاز داریم. نویسندگان خاطرنشان می کنند: «قصد داشتیم با سناریوهای نشان دهیم که (1) تغییرات جمعیتی، اجتماعی-اقتصادی و طبیعی امکان‌پذیر است، و (2) بزرگی و تأثیر نهایی آن در درجه اول به اقداماتی بستگی دارد که می‌خواهیم در این دهه انجام دهیم». این گزارش به عنوان یک مقاله با عنوان «مردم و سیاره: سناریوهای جمعیت پایدار قرن بیست و یکم و استانداردهای زندگی احتمالی در مرزهای سیاره‌ای» منتشر شده است.

ترجمه: سحر الله‌وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com