بیگ بنگ: علی‌رغم طیف وسیع اکتشافات علمی که درک و بینش ما را از بدن انسان ارتقا می بخشند، هنوز اطلاعات بسیار ناچیزی درباره مغز داریم؛ بالاخص، ماهیت آگاهی که رازی بزرگ در دنیای علم است.

به گزارش بیگ بنگ، صرف‌نظر از قرن‌ها فلسفه بافی در خصوص عوامل دخیل در یک ذهنِ آگاه، دانشمندان علوم اعصاب حالا میخواهند با تحقیقات خود پرده از این راز بردارند. تحقیق حاضر قصد دارد تا آن دسته از نشانه‌های عصبی را شناسایی کند که از وجود خودآگاهی حکایت دارند. برای مثال، این فرصت میتواند برای جامعه پزشکی فراهم آید تا بیماران هشیار و بیهوشی را که از آسیب‌های مغزی رنج می برند، تفکیک کنند؛ به ویژه در مواردی که افراد توانایی برقراری ارتباط را ندارند.

150 نفر در این مطالعه شرکت کردند و تحت عکسبرداری «MRI» هم قرار گرفتند. برخی از شرکت کنندگان دچار بیماری بودند، در حالیکه برخی دیگر در شرایط سلامت کامل قرار داشتند. محققان چهار الگوی فعالیت عصبی خاص شناسایی کردند که می تواند جایگاه یک فرد در طیف را از هشیار به بیهوش تغییر بدهد. در پیچیده‌ترین الگو، ارتباط دینامیک میان 42 ناحیه مغزی مختلف شناسایی گردید. این الگوی فعال از هماهنگی در سرتاسر مغز عمدتا در افراد سالم، بیدار و هشیار دیده شد. در انتهای دیگر طیف، ساده‌ترین الگو قرار داشت که پیوستگی‌های نزدیک در مغز را نشان می داد. این الگو غالبا در بیماران کاملا نباتی دیده شد.

نکته جالب این است که بر اساس این مطالعه، تعداد زیادی از بیماران الگوهای عصبی متغیری داشتند؛ یعنی این الگوها برایشان در نوسان قرار داشت. برای مثال، برخی از بیماران در حالات نباتی فعالیت‌های عصبی پیچیده‌تری داشتند، اما این فعالیت‌ها کوتاه و مختصر بود. پس میتوان چنین استنباط کرد که بعضی از بیماران نباتی و فاقد هشیاری (خودآگاهی) شاید وارد حالت‌های کوتاهی از خودآگاهی بشوند. پس از اینکه از افراد خواسته شد تا عکس یا فعالیتی را در ذهن‌شان تصور کنند، این الگوی خودآگاهی فعال در بیماران نباتی فعال گردید. همزمان که آرامبخش به افراد تزریق شده بود، مورد اسکن هم قرار گرفتند. در حالت کاملا آرام و تسکین یافته، الگوهای عصبی پیچیده ناپدید شدند. در این شرایط، هر دور افراد سالم و نباتی کمترین الگوی عصبی فعال را تجربه کردند.

«داوینیا اسپیو فرناندز» محقق و یکی از نویسنده‌های این مقاله اینطور می گوید: «این الگوی پیچیده زمانی ناپدید شد که افراد تحت هوشبری عمیقی قرار داشتند؛ پس این نکته تایید می شود که روش‌های ما به سطح خودآگاهی بیماران حساس بوده است، نه آسیب مغزی یا واکنش‌پذیری خارجی آنها.» یکی از پیامدهای اصلی تحقیق حاضر این است که به میتوان این نوید را به پزشکان و خانواده‌ها داد تا در آینده راه بهتری برای درک اینکه آیا فرد کاملا بیهوش هنوز هم توانایی تفکر آگاهانه را دارد یا خیر. یکی دیگر از جنبه‌های نویدبخش تحقیق آن است که خودآگاهی/هشیاری می تواند به واسطه برخی روش‌ها دستخوش تغییر قرار بگیرد. فرناندز افزود: «شاید در آینده راه‌هایی برای تعدیل خارجی این نشانه‌های خودآگاهی و احیای میزانی از خودآگاهی/هشیاری در بیماران بدست بیاید.» جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Science Advances منتشر شده است.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: newatlas.com