هر آنچه لازم است در مورد سرما خوردگي بدانيم!
چرا سرما مي خوريم؟
پاسخ روشن و کلاسيکي براي اين پرسش وجود دارد: به خاطر سرما! امروزه اين دليل کاملا کنار گذاشته شده است. سرماخوردگي ناشي از ويروس مرتبط با آن است. از آنجا که بيش از ۲۰۰ ويروس مختلف باعث بيماري سرماخوردگي ميشوند، يک فرد ممکن است در طول عمر خود هر سال چندين بار دچار سرماخوردگي شود که هر کدام از آنها متعلق به يک نوع ويروس هستند. در صورتي که دستگاه ايمني بدن نسبت به يک نوع ويروس ايمن شود، به هر گونه عفونتي که مربوط به ويروس مشابه آن باشد، بر اساس حافظه قبلي ذخيره شده در سلولها سريعاً پاسخ نشان ميدهد و نسبت به آن ايمن خواهد بود.
طبق اين نظر که سرما خوردگي ناشي از ويروس است عده اي به حدي پيش رفتند که قاطعانه اعلام کنند که اصولا سرما و فصل زمستان هيچ نقشي در سرما خوردگي ندارد و اين نظر مطرح مي شود که در فصول سرما بيشتر افراد خانه نشين شده و مثلا ويروس راحت تر به ديگران منتقل مي شود. اين نظر را به راحتي مي توان به چالش کشيد، چرا که يک موج از سرما خوردگي اتفاقا زماني رخ مي دهد که بهترين ماه براي گردش و بيرون رفتن است، يعني اواخر ارديبهشت. اما در اين زمان چه اتفاق خاصي مي افتد؟ کولرها شروع به روشن شدن مي کنند و اگر چه در برخي موارد خانه را خنک مي کنند، اما معمولا صبح سردي را به افراد تحميل مي نمايند!
اما آيا خود سرما نقشي در سرما خوردگي دارد؟ سرما و هواي سرد مي تواند به چند طريق موثر باشد.سرما به خودی خود بدن را ضعيف مي کند و در مراحل حاد مي تواند سبب هيپودرمي و حتي مرگ شود، اما در ارتباط با موضوع بحث ، حتييک سرماي خفيف نيز سيستم ايمني بدن را کاهش داده و راه را براي جذب و رشد ويروسها آماده مي کند. همچنين برخي از ويروسهايي که باعث سرماخوردگي ميشوند فصلي هستندو در هواي سرد يا باراني و مرطوب بيشتر پيدا مي شوند. همينطور فصل زمستان و کاهش رطوبت به ذراتي که به راحتي پخش ميشوند، اجازه ميدهد تا فواصل دورتري پراکنده شوند و مدت بيشتري در هوا بمانند و در نتيجه ميزان انتقال ويروس را افزايش ميدهد.
نکته ديگري که مورد پرسش قرار مي گيرد استفاده از آنتي بيوتيکهاست. شکي نيست که آنتي بيوتيکها اثري بر روي ويروس سرما خوردگي ندارند. بنابراين استفاده خوسرانه از اين نوع داروها در زمان سرما خوردگي اشتباه است، اما يک پزشک ماهر ممکن است براي پيشگيرييا درمان عفونتهاي ثانويه پس از سرما خوردگي که به خاطر کاهش سيستم ايمني بدن اتفاق مي افتد، آنتي بيوتيک تجويز کند.
توصيه هاي زيادي در مورد پيشگيري از سرما خوردگي مي شود که دست کمي از قرنطينه شدن ندارند. شخصا اين موضوع را نمي پذيرم، چون به نظرم ضرر ناشي از محدوديت آن بيشتر از فايده اش مي باشد. البته استثنايي دارد: چون معمولا طول دوره درمان حدود يک هفته است، بنابراين اگر حدود ده روز آينده هدف مهمي را دنبال مي کنيد ( مانند يک سفر، رقابت ورزشي، امتحان مهم و …) خيلي بهتر است که از تمامي امکانات جهت جلوگيري از آلوده شدن به ويروس سرما خوردگي استفاده نماييد. چگونه ؟
تنها راه مؤثر براي پيشگيري از سرماخوردگي جلوگيري فيزيکي از پخش شدن ويروس است. اين کار عمدتاً شامل شستوشوي دستها و استفاده از ماسکهاي صورت ميشود. در محيطهاي درماني، روپوش و دستکش يکبار مصرف نيز استفاده ميشود. از آنجا که اين بيماري از طريق ويروسهاي فراواني به وجود ميآيد و ويروسها دستخوش تغييرات سريع هستند. در ضمن واکسيناسيون کار دشواري است و ايجاد واکسني که به گونهاي فراگير مؤثر باشد، بسيار نامحتمل است.
متداولترين علائم سرماخوردگي شامل سرفه، آبريزش بيني، گرفتگي بيني و گلودرد است و علائم ديگر شامل درد عضلات، خستگي، سردرد، وبياشتهايي. گلودرد تقريباً در ۴۰% افراد و سرفه تقريباً در ۵۰% افراد بروز ميکند. سرفههاي ناشي از سرماخوردگي معمولاً خشک و پشت سر هم هستند. نيمي از موارد درد عضلاني رخ ميدهد. تب در بزرگسالان غيرمعمول، اما در نوزادان و کودکان رايج است و ممکن است تب خفيفي مشاهده شود. بعضي از ويروسهايي که موجب سرماخوردگي ميشوند، ممکن است بدون علامت باشند.رنگ خلط سينه يا ترشحات بيني ممکن است بيرنگ يا زرد و يا سبز باشد و اينکه آيا عفونت ناشي از باکتري بوده است يا ويروس را مشخص نميکند. قرار گرفتن در بعضي شرايط مانندخستگي و کار زياد، استرس، تغذيه نامناسب و سيگار کشيدن ميزان آسيبپذيري را افزايش ميدهد.
تشخيص سرما خوردگي و آنفلونزا
به طور کلي شناسايي نوع ويروس از طريق علائم ممکن نيست. سرفه ناشي از سرماخوردگي در مقايسه با سرفه ناشي از آنفلوانزا ملايمتر است. اگرچه وجود تب و سرفه در بزرگسالان احتمال بيشتري از آنفلوآنزا را نشان ميدهد، با اين حال شباهت بسيار زيادي ميان علائم اين دو وجود دارد. تشخيص بيماري سرماخوردگي از آنفولانزا بسيار مشکل و گاهي غيرممکن است، در آنفلوانزا علائمي مانند سردرد، درد عضلات و تب شدت بيشتري دارند که البته در سرماخوردگيهاي شديد هم به همان شکل است. آلرژي به گرده گياهان نيز ميتواند موجب آبريزش بيني شده که مشابه سرماخوردگي است. معمولاً آبريزش بيني ناشي از آلرژي زمان بيشتري به طول مي انجامد. همچنين بعضي افراد با قرار گرفتن در هواي سرد دچار آبريزش بيني ميشوند که آن را نميتوان جزء علائم سرماخوردگي دانست.
با بالا رفتن سن، دستگاه ايمني بدن قدرتمندتر شده و با هر ابتلا به سرماخوردگي، پادتن مخصوص آن توليد ميشود و در نتيجه بزرگسالان کمتر از خردسالان دچار سرماخوردگي ميشوند. همچنين بزرگسالان در مقابل ويروسي که خردسالان به آن مبتلا ميشوند، مصونيت بيشتري دارند. توليد پادتنها حداقل دو هفته پس از ابتلا به عفونت انجام ميشود و پس از سه يا چهار هفته به حداکثر ميزان خود ميرسد. پادتنها باعث درمان بيماري نميشوند، بلکه مانع ابتلاي مجدد به يک ويروس خاص ميشوند، از طرفي در مقابل ويروسهاي ديگر نميتوانند از بدن محافظت کنند. استفاده روزمره از مکمل ويتامين ث خطر شدت سرماخوردگي را کاهش نميدهد، اما ميتواند مدت زمان آن را کوتاهتر کند.
ورزش سنگين براي سرماخوردگي توصيه نميشود و ميتواند براي آن مضر هم باشد، اما ورزش در حد ملايم مانند پيادهرويمضر نبوده و ميتواند در کاهش علائم بيماري نيز مفيد باشد. در حال حاضر هيچ دارو يا درمان گياهي که اثبات شده باشد دوره بيماري را کوتاه ميکند به وجود نيامدهاست. به همين دليل درمان بيماري شامل تسکين و بهبود بخشيدن علائم آن ميشود. استراحت کافي، نوشيدن مايعات براي حفظ آب بدن، و قرقره با آب ولرم و نمک اقداماتي است که از گذشته انجام ميشده و ميتواند مفيد باشد. با اين حال اکثر اقدامات درماني مربوط به اثرشبه دارو است.
اکنون خلاصه اي از موارد ذکر شده را مرور نماييد
در مورد سرماخوردگي، علل ابتلا به آن و راههاي مقابله با اين بيماري باورهاي گوناگوني رايج است که برخي درست و برخي نادرستاند. به گزارش دويچهوله، بسياري از ما از کودکي با اين باورها بزرگ شدهايم و مرور کردن آنها ميتواند براي پيشگيري يا کاهش علائم بيماري مفيد باشد:
برخي بر اين باورند که سرما باعث سرماخوردگي ميشود. تاکيد بر بيرون نرفتن با موي خيس يا ضرورت پوشيدن لباس ضخيم و گرم از جمله عباراتي است که به گوش بسياري آشناست. بيماري سرماخوردگي اما به تنهايي بر اثر سرما حاصل نميشود. ابتلا به سرماخوردگي در واقع بر اثر انتقال ويروس سرماخوردگي به بدن بروز ميکند. سرما اما ميتواند در تضعيف دستگاه ايمني بدن تاثيرگذار باشد و بدن، آمادگي بيشتري در جذب ويروس پيدا کند.
• تاثير استرس
وقتي فردي به طور مداوم در معرض استرس قرار دارد، دستگاه ايمني بدن او نيز تحت تاثير قرار ميگيرد و ضعيف ميشود. استرس مداوم سبب ميشود که در بدن در واکنش به استرس کورتيزول ترشح شود. يکي از پيامدهاي اين ترشح، تضعيف مقاومت و قدرت دفاعي بدن است؛ امري که در نهايت آمادگي بدن را در ابتلا به بيماريهاي ويروسي تشديد ميکند.
• تاثير آنتيبيوتيک
داروهاي آنتيبيوتيک تنها در مقابله با باکتريها موثر هستند. از آنجايي که بيماري سرماخوردگي در اغلب موارد ويروسي است، مصرف آنتيبيوتيک تاثيري در درمان آن نخواهد داشت. در صورتي که فرد در مراحلي از سرماخوردگي به عفونتهاي شديد باکتريايي مبتلا باشد، تجويز آنتيبيوتيک ميتواند موثر واقع شود.
• واکسن سرماخوردگي
استفاده از واکسن سرماخوردگي بدن را تنها در برابر شماري از ويروسها ايمن ميسازد و به طور 100 درصد مانع از ابتلاي فرد به سرماخوردگي نميشود. واکسن سرماخوردگي اثر محدود دارد و تزريق آن معمولا بايد هر سال در زمان معيني تجديد شود. بايد توجه داشت که ويروسهاي سرماخوردگي و آنفلوآنزا دهها نوع دارند و واکسنهاي موجود تنها در برابر چند نوع ويروس سرماخوردگي مصونيت ايجاد ميکنند.
• فين کردن يا بالا کشيدن بيني
وقتي فرد بيمار با شدت زياد فين ميکن، در ناحيه حلق و بيني فشار زيادي به وجود ميآيد و گاه باعث ميشود که ويروسها به حفرههاي اطراف بيني رخنه کنند و باعث تشديد عفونت سينوسها شوند. بالا کشيدن آب بيني ميتواند بهتر عمل کند.
از آنجايي که بيشتر انواع ويروسهاي سرماخوردگي و آنفلوآنزا از طريق تماس مستقيم پخش ميشوند، عطسه کردن در دستها و عدم شستوشوي دستها، يکي از راههاي خطرناک انتقال ويروس است. براي جلوگيري از اين انتقال توصيه ميشود که دستها را به طور مرتب شسته يا ضدعفونيکنيد. از آن گذشته بهتر است که در موارد عطسه و سرفه از دستمال استفاده شود و در صورت نداشتن دستمال در آستين لباس خود عطسه يا سرفه کنيد.
• روبوسي ممنوع
افرادي که به سرماخوردگي مبتلا هستند از روبوسي کردن پرهيز کنند. ويروسهاي سرماخوردگي و آنفلوآنزا از طريق قطرات مايع از فرد به فرد منتقل ميشوند و روبوسييکي از راه هاي انتقال است.
• نقش ويتامين ث
اينکه مصرف زياد ويتامين ث باعث پيشگيري از ابتلا به سرماخوردگي ميشود، باوري رايج اما نادرست است. اما برخي تحقيقات نشان ميدهد که مصرف ويتامين ث در مواردي ميتواند طول دوره سرماخوردگي را تا اندازهاي کاهش دهد و بدن را اندکي مقامتر سازد.
• پرهيز از ورزش
در دوره سرماخوردگي بدن براي مقابله با ويروسها به استراحت کامل نياز دارد. از آنجا که ورزش و فعاليتهاي بدني نيروي زيادي ميبرد و بر بدن فشار ميآورد، روند درمان و بهبودي نيز به مراتب به کندي پيش خواهد رفت.
رفتن مرتب به سونا و حمام بخار پيش از سرماخوردگي ميتواند تاثيري پيشگيرانه داشته باشد و مقاومت بدن را افزايش دهد. در صورت مبتلا بودن به سرماخوردگي توصيه ميشود که از رفتن به سونا پرهيز شود. تصور اينکه از طريق عرق کردن، ويروسها هم از بدن خارج ميشوند، تصوري نادرست است.
• شير گرم با عسل براي تسکين گلودرد
در صورتي که حس ميکنيد ناحيه حلق و گلويتان خشک و گرفته است، نوشيدنيهاي داغ ميتوانند اثري تسکين بخش داشته باشند. غرغره کردن با آب نمک و چاي بابونه که دماي ولرم دارند نيز موثر است.
نویسنده و گردآوری: احمد مصدر/ سایت علمی بیگ بنگ
منابع بیشتر: yon.ir/8P9N , Common cold
٢ سال پيش سفري به اروميه داشتم كه سرما خوردم و عذاب ميكشيدم. اشنايان گفتن كه يك تزريقاتي تو محله دارن كه معجزه ميكنه. رفتم پيش تزريقاتي گفت يه امپول تزريق ميكنم از در كه بيرون رفتي ديگه سرماخوردگي نداري و تا سه ماه هم ناگيرايي داري. از در كه بيرون اومدم همين اتفاق افتاد و اصلا سرماخوردگي نداشتم و كمي كمتر از سه ماه كه تو اروپا بودم دوباره سرماخوردگي گرفتم. اينفعه برم حتماً اسم امپول رو ازش ميگيرم حتي اگه عوارض جانبي هم داشته باشه باز برام كه با سرماخوردگي تا سر حد مرگ ميرم ارزشش رو داره.
مورد آخر، مصرف شیر در هنگام سرماخوردگی درست نیست. ممکن است فرد به عفونت روده مبتلا شود بجای آن از ماست استفاده کنید.