بیگ بنگ: چرخش سیاره ما تقریباً بر روی تمامی حیات زمین تأثیرگذار بوده است. همچنان که زمین هر 24 ساعت حول خود می چرخد، هر نقطه بر روی آن این شانس را پیدا می کند تا در برابر خورشید قرار گیرد و در بازۀ زمانی نسبتاً کوتاهی از گرمای آن بهره ببرد. اما چرا زمین و سایر سیارات به دور خود می چرخند؟

تصویر هنری از خط جدا کننده روز و شب. ناظرانی که دقیقاً روی این خط قرار گرفته اند، شاهد غروب خورشید هستند. همانطور که می بینید اروپا در شب به سر می برد و نور شهرهای بزرگ آن از فضا قابل مشاهده است در حالیکه هنوز مناطق غربی آفریقا در آخرین ساعات روز هستند. بوجود آمدن روزها و شب ها، بدلیل چرخش زمین به دور خودش است. عکس از : EarthObservatory / NASA
تصویر هنری از خط جدا کننده روز و شب. ناظرانی که دقیقاً روی این خط قرار گرفته اند، شاهد غروب خورشید هستند. همانطور که می بینید اروپا در شب به سر می برد و نور شهرهای بزرگ آن از فضا قابل مشاهده است در حالیکه هنوز مناطق غربی آفریقا در آخرین ساعات روز هستند. بوجود آمدن روزها و شب ها، بدلیل چرخش زمین به دور خودش است.

به گزارش بیگ بنگ، برای دانستن این موضوع باید داستان شکل گیری منظومه شمسی و سیارات آن را در 4.6 میلیارد سال پیش مرور کنیم. در آن زمان شوک حاصل از یک انفجار ابرنواختری (مرگ یک ستاره نسبتاً پرجرم) به ابر گازی سرد ساخته شده از هیدروژن مولکولی برخورد کرد و منجر به شکل گیری سحابی خورشیدی شد. هر مولکول این ابر گازی، اندازه حرکت مشخصی داشت و هنگامی که آنها به دور هم جمع شدند، اندازه حرکت تمامی آنها به یکدیگر اضافه شد و طبق قانون پایستگی تکانه، می بایست این اندازه حرکت، نسبت ثابتی با حجم گاز داشته باشد.

بدین ترتیب این دیسک خورشیدی اولیه شروع به چرخش کرده و با گذشت زمان، این اجرام مواد بیشتر و بیشتری را روی خود انباشتند و بار دیگر بواسطه اضافه شدن تکانه موادی که در حال گرد آمدن به دور یکدیگر بودند، دیسک سیاره ای را تشکیل دادند که بعدها سیارک ها، ماه ها، دنباله دارها و سیارات از جمله زمین پدید آمدند و سیاره ما به همراه سایر سیارات بواسطه باقیمانده تکانه ای که در گاز خورشیدی اولیه وجود داشت، امروز نیز می چرخند. (بتازگی نیز دانشمندان واضح‌ترین تصویر ممکن از نحوه‌ی تشکیل سیارات به دور یک دیسک ستاره ای را مشاهده کردند)

تصویری هنری از شکل گیری یک سیستم ستاره ای که گازها و گرد و غبار آن را احاطه کرده است.
تصویری هنری از شکل گیری یک سیستم ستاره ای که گازها و گرد و غبار آن را احاطه کرده است.

همچنان که این دیسک سیاره ای شروع به تخت شدن می کرد، هر سیاره ای چرخان بواسطه وجود یک نیروی گرانشی محلی، در هر نقطه از آن تشکیل شد و شروع به چرخش کرد، به همین دلیل است که تمامی سیارات (به جز ناهید) در یک جهت می چرخند. در ابتدای تاریخ منظومه شمسی و زمان شکل گیری سیارات آرامشی وجود نداشت. توده های مواد در اندازه های ریز و درشت، اغلب به هم برخورد می کردند، یا به هم می چسبیدند و یا از همدیگر جدا می شدند، قطعاتی رها می شدند و همدیگر را می چرخاندند.

تصویری از زمین که فضاپیمای مسنجر به ثبت رسانده است.
تصویری از زمین که فضاپیمای مسنجر به ثبت رسانده است.

 گاهی اوقات نیروی گرانش اجسام بزرگ باعث می شد، اشیای کوچک تر در مداری به دام بیفتند. این می تواند یکی از راه هایی باشد که سیارات اقمار خود را به دست آورده باشند. دانشمندان معتقدند همین برخورد اجرام ممکن است ناهید را به چرخش بالعکس وا داشته باشد. البته برخورد یک شیء بزرگ، به اندازه مریخ، در دوره جوانی سیاره ما بر آن تأثیر گذاشته و منجر به تشکیل کرۀ ماه شده است. آیا روزی زمین از چرخش باز می ایستد؟ به دلیل آنکه فضا خود نوعاً یک خلأ است، چیزی وجود ندارد تا زمین و یا هر سیاره دیگری را از چرخش باز دارد. همچون فرفره ای که هیچ اصطکاکی را تجربه نکند، همه آنها تا ابد به چرخش ادامه خواهند داد.

نویسنده: سمیر الله وردی / سایت علمی بیگ بنگ

منابع: spaceplace , universetoday , Solar System

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

23 دیدگاه

  1. اگر زمین به دور خود می چرخد با سرعت ۱۶۰۰ کیلومتر بر ساعت و جو نیز با تمام اجسام با زمین میچرخد
    چرا بعضی از طوفان ها مخالف گردش زمین حرکت میکنند؟
    چرا باد همیشه از یک سمت نمیوزه
    مگر غیر اینه که داره با سرعت ۱۶۰۰ کیلو متر با زمین میچرخه؟؟

    داخل یک لیوان ما آبو میچرخونیم
    اگه سرعت چرخش زیاد بشه اب میریزه بیرون
    چرا جاذبه نمیتونه جلوشو بگیره
    چطور زمین داره با سرعت ۱۶۰۰ کیلومتر میچرخه و اب های اقیانوس روی یک جسم کروی از جاش تکون نمیخوره و ابها نمیریزن تو خشکی یا تو هوا پخش بشن نکنه جاذبه جلوشو میگیره؟

    1. اب دریا نمیریزه تو خشکی به همون دلیلی که وقتی داری با ماشینت میری مسافرت یه مگس هم که همراه شماست کلش نمیخوره درودیوار تا وقتی سرعت ثابته، مگر اینکه بزنی رو ترمز، سرعت زمینم ثابته

  2. سلام میتونم بدونم از کجا فیلم اگر زمین به دور خودش نچرخد چه میشود را دانلود کنم ؟

  3. سلام و خسته نباشید و تشکر.یک سوال علمی در این مورد:آیا خورشید از چرخیدن دیگر سیارات حول محور خودش سود میبرد؟یعنی به عنوان مرکز منظومه برای مثلا پایدار بودن نیاز دارد سیارات حولش بچرخند؟آیا چرخش سیارات حول خورشید باعث ایجاد یک سیر انرژی میشود که به خورشید کمک میکند؟آیا پدیده چرخیدن حول یک شی به عنوان مرکز برای سایر اجزاء منظومه نیز سودمند است؟به نظر میاد پدیده چرخیدن باید به همه ی اجزا ی منظومه سود برساند؟

    1. سلام. من فیزیکدان نیستم ولی تا جایی که میدونم با توجه به اینکه ۹۹.۸ درصد جرم منظومه شمسی متعلق به خورشید هست بعید می دونم حرکت سیارات به دور خورشید تاثیر زیادی روی خورشید بگذارد. فکر کنم مپل این میمونه که یه آدم صد کیلویی تحت تاثیر وزن یه گوشی ۲۰۰ گرمی باشه اونهم از فاصله زیاد

  4. با سلام،آنچه را که مرقوم فرموده اید، بجای خود محفوظ! ولی بعقیده من گردش هرسیاره درگرو 2قوه جاذبه خود سیاره وجاذبه مرکزمنظومه ( خورشید) است،دراین کشاکش هرسیاره سعی درگریزازجاذبه خورشید دارد،اما جاذبه خود،موجب فرایندی میشود که100% ریاضی است،ودراین مختصرنمی گنجد، که باعث میشود،سیاره درحال تعادل اولیه باقی ولی فرارخودازجاذبه مادراست که چرخش سیاره را باعث میگردد، بااحترام: کرامت اله ریاضی،فوق لیسانس جغرافیای زمین ومطالعه نظری شخصی نسبت به فرضیه ای که عرض شد++++++

  5. چرا در هنگام تشکیل منظومه شمسی، یعنی بعد از انفجاری که باعث شکل گیری منظومه شمسی شد ، مواد حاصل از این انفجار به صورت یه صفحه تخت بزرگ در اومدن؟ چرا به هر طرف پراکنده نشدن؟ چرا سیارات تقریبا همه روی یک صفحه هستن؟ چرا مثلا یکی از اون ها روی یک مداری که عمود بر مدار سیارات دیگه باشه نیست؟!!!

  6. ی سوال حالا چرا ماه رو زمین نمیفته یا زمین رو خورشید ب خاطر نیروی جاذبه شون؟؟؟؟

    1. یک نظریه در فیزیک کوانتوم هست به نام صفحه زمان انژی که طبق این نظریه صفحه انرژی رو مثل یک پارچه ای در نظر می گیرد که زمانی یک جسم جرم دار رویش قرار می گیرد یک انحراف ایجاد می کند که طبق میزان این انحراف بیشتر میشه و اجسام با جرم کمتر را به سمت ان انحراف میکشه که به علت این حرکت به این اجسام مثل سیارات یک نیرو وارد می شود که این سیارات هم به این نیرو واکنش نشون داده (طبق قانون۳ نیوتن ) و برای این که بیشتر در این انحراف قرار نگیرند شروع به چرخش می کنند و اگر این سرعت کم تر شود نیرو گریز از مرکز یا همان نیرو واکنش ما کمتر شده و به سمت اجسام با جرم بالا تر کشیده میشن پس علت اصلی نیفتاد زمین یا ما سرعت چرخش انها به دور خورشید یا زمین است

  7. چگونه میشود که سیاره زمین بدور خود بچرخد ؟چه نیرویی واز کجا عامل ان است همه چی توضیح داشت بجز قسمت اصلی که این سوال باشه.

    1. به نظرم توضیحات واضح و کاملا ساده بود، مجددا و با دقت بخوانید.

      1. با سلام و عرض خسته نباشید میخواستم بدونم آیا چرخش زمین به دور خود ربطی به گوشته زمین که همواره در حرکت داره یا نه

  8. سلام ، با تشکر از مطالب عالیتون
    می خواستم بدونم موقعیت کره زمین در کهکشان راه شیری دقیقا چه وضیعتی داره.آیا شمال کره زمین به سمت بالای راه شیری هست یا به سمت مرکز؟

    1. در شب تابستان که به آسمان نگاه کنی نواری روشن به عرض 10 درجه از شمال به جنوب آسمان کشیده شده (نیمکره شمالی). این کهکشان راه شیریه (سمت مرکز راه شیری) .
      بدون اینکه بقیه کامنت رو بخونی می تونی جواب سوال خودتو بدی؟

      استوای کهکشانی(دسک کهکشان) با استوای سماوی (دسک چرخش زمین به دور خود) زاویه 63.5 درجه می سازه و زاویه استوای سماوی با دایره البروج (دیسک گردش زمین به دور خورشید) هم که 23.5 درجه است (زاویه میل) بنابر این زاویه استوای کهکشانی با دایره البروج 63.5+23.5=87 درجه است.
      سوال: چرا سیستم های منظومه ای به صورت دیسک در یک صفحه قرار دارند؟ (به عنوان نمونه حلقه کیوان، منظومه شمسی، کهکشان راه شیری و … و نه الزاما همه سیستم ها)

  9. اصطکاک جزر و مد در زمین باعث می شود مقداری از انرژی چرخشی زمین به صورت گرما تلف شود این مقدار اتلاف انرژی باعث می شود در هر قرن چرخش زمین بدور خود دو هزارم ثانیه کاهش یاب.د دور شدن ماه از زمین نیز نتیجه همین کاهش چرخش زمین بدور خود است.
    اثر اصطکاک جزر و مد بر روی خورشید نیز باعث دور شدن زمین (و دیگر سیارات) از خورشید می شود که این موضوع باعث می شود سالانه مقدار 53ده هزارم ثانیه از مقدار یک سال نجومی زمین کاسته شود