بیگ بنگ: هر سال در ۲۲ آوریل روز زمین نامیده می‌شود. سازمان ملل متحد این روز را به یادبود ۲۲ آوریل سال ۱۹۷۰ انتخاب کرده است. در آن روز ۲۰ میلیون نفر در شهر‌های اصلی آمریکا به خیابان‌ها رفتند تا به ویرانی و آسیبی که فعالیت‌های انسان به محیط‌زیست می‌زند اعتراض کنند. امسال در بزرگداشت روز زمین بیایید به چند واقعیت شگفت‌انگیز سیاره‌ای که خانه ماست نگاهی بیندازیم.

۱- زمین کره کامل نیست

سیاره زمین به‌طور معمول به شکل کره کاملی در‌نظر گرفته می‌شود اما شکل واقعی آن کره کامل نیست. زمین در ناحیه دو قطب کمی مسطح است به همین دلیل شکل آن را می‌توان “شبه‌کره مسطح‌شده در قطبین” توصیف کرد.

همانند سیاره‌های دیگر بر اثر نیروی جاذبه و نیروی گریز‌از‌مرکز ناشی از گردش زمین دو قطب زمین مسطح و منطقه استوایی پهن‌تر شده است و این بیرون زدگی در ناحیهٔ استوا، به دلیل گردش زمین به وجود آمده‌ است و باعث ایجاد اختلاف ۴۳ کیلومتری میان قطر زمین در مدار استوایی و قطر آن در میان دو قطب شده‌است.

۲- بیش از ۷۰ درصد از سطح زمین با آب پوشیده شده

آب تقریباً سه چهارم سطح سیاره را پوشانده است. در زمین آب به صورت جامد، مایع و گاز وجود دارد. علاوه بر آن حدود سه‌چهارم سطح زمین با احتساب یخچال‌ها، تالاب‌ها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، دریا‌ها و اقیانوس‌ها از آب پوشیده شده است. حدود ٪۹۷ از تمام آب‌های موجود در سطح زمین آب شور اقیانوس‌هاست.

۳- فضا از صد کیلومتری بالای زمین شروع می‌شود

مرز میان اتمسفر یا جو زمین با فضا خط کارمان نامیده می‌شود که از ۱۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح دریا شروع می‌شود. حدود ٪۷۵ از لایه‌های اتمسفر در ارتفاع ۱۱ کیلومتری از سطح دریا‌هاست.

۴- زمین هسته‌ای آهنین دارد

هسته زمین عمدتاً از آهن تشکیل شده است. زمین سنگین‌ترین و پنجمین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. بخش مرکزی زمین مانند توپ جامد و سختی به قطر ۱۲۰۰ کیلومتر است. هسته مرکزی زمین به‌طور عمده از آهن تشکیل شده است. حدود ٪۸۵ آهن و حدود ٪۱۰ نیکل اجزای هسته مرکزی را تشکیل می‌دهد.

۵- زمین تنها سیاره‌ شناخته‌شده‌ای است که در آن حیات وجود دارد

زمین تنها جرم آسمانی در جهان است که می‌دانیم در آن حیات وجود دارد. بنا‌بر آخرین یافته‌ها ۱٫۲ میلیون گونه جانوری فهرست‌شده در روی زمین وجود دارد، هر‌چند گمان بر این است که این تعداد فقط بخش کوچکی از کل جانوران زمین باشد.

در سال ۲۰۱۱ دانشمندان برآورد کردند که حدود ۸٫۷ میلیون گونه از موجودات روی کره زمین زندگی می‌کنند. زمین حدود ۴٫۵ میلیارد سال پیش شکل گرفته است و ویژگیٰ‌های فیزیکی و تاریخچه زمین‌شناسی و چگونگی گردش آن به مدت میلیون‌ها سال امکان بقای حیات را داده است.

۶- جاذبه در همۀ نقاط زمین یکسان نیست

شدت میدان جاذبه در نقاط مختلف زمین با هم فرق دارد. از آنجا که زمین کره کامل نیست جرم آن هم پراکندگی همسان و یکنواختی ندارد و در نتیجه شدت میدان جاذبه در نقاط مختلف زمین با هم فرق دارد. برای مثال وقتی از خط استوا به سوی قطب‌ها برویم میزان میدان جاذبه بیشتر می‌شود هر‌چند این تفاوت با دریافت انسانی ناچیز و نامحسوس است.

۷- زمین سیاره شگفتی‌هاست

سیاره ما سرشار از تضاد‌های شدید است. گوناگونی مناطق زمین‌شناسی و ناحیه‌های آب‌و‌هوایی به معنای آن است که هر نقطه از زمین ویژگی‌های خاص خود را دارد. چندین نقطه روی زمین به عنوان گرم‌ترین نقاط زمین مطرح شده‌اند (از جمله کویر لوت در ایران) اما گرم‌ترین نقطه‌ ثبت‌شده بر روی زمین در دره مرگ آمریکا با دمای ثبت‌شده ۵۶٫۷ درجه سانتی‌گراد در تاریخ ۱۰ ژوئيه ۱۹۱۳ بوده است. سردترین نقطه زمین هم منطقه جنوبگان است. در ایستگاه ووستوک در تاریخ ۳۱ ژوئن ۱۹۸۳ ابزار‌های اندازه‌گیری دمای ۸۹٫۲- درجه سانتی‌گراد را نشان دادند.

۸- عظیم‌ترین بوم‌سازگان یک‌پارچه زمین

دیواره بزرگ مرجانی که در ساحل استرالیا قرار دارد عظیم‌ترین سازواره تشکیل‌شده از موجودات زنده روی کره زمین است تا حدی که تنها بوم‌سازگانی است که از فضا قابل مشاهده است. وسعت این صخره مرجانی بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر است و مسکن هزاران گونه از موجودات دریایی است. در سال ۱۹۸۱ این دیواره مرجانی به عنوان میراث جهانی یونسکو انتخاب شد.

۹- زمین تنها سیاره منظومه شمسی با صفحات تکتونیکی فعال است

حرکت صفحات تکتونیکی زمین‌ به معنای آن است که سطح زمین به طور مداوم در حال تغییر و تبدیل است. این صفحات در تشکیل کوه‌ها و فعالیت‌های زلزله‌خیزی و آتشفشان‌ها نقش دارند. گردش و حرکت صفحات تکتونیکی با نوسازی مداوم کف اقیانوس‌ها نقش مهمی در تنظیم دمای زمین و کمک به بازیافت گاز‌های گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید‌کربن می‌کند.

۱۰- زمین سپر حفاظتی دارد

میدان مغناطیسی زمین نقش سپر محافظتی را در برابر بمباران مدام ذرات پر‌انرژی خورشیدی و ذرات کیهانی ایفا می‌کند. میدان مغناطیسی از هسته درونی زمین شروع می‌شود و تا مرز باد‌های خورشیدی می‌رسد. میدان مغناطیسی علاوه بر همه خاصیت‌هایی که دارد به برخی جانوران در مسیر‌یابی و جهت‌یابی کمک می‌کند (هنگام استفاده از قطب‌نما به یاری ما هم می‌آید).

سایت علمی بیگ بنگ / منابع بیشتر: universetoday.com ,  ESA  , earthhow.com