بیگ بنگ: صورت  فلكي جبار (Orion Constellation)  يكي از زيباترين صورت‌هاي فلكي در آسمان است و راحت‌تر از هر صورت فلكي مي‌توان آن را يافت كه علت آن، وجود كمربند معروف جبار در اين صورت فلكي است.

تعداد ستارگان در اين ناحيه از آسمان بسيار زياد است، اما تعداد ستارگان اصلي آن 7 عدد مي‌باشد كه داراي و ستاره‌ي سياره‌ دار نيز هست. از خصوصيات ديگر اين صورت فلكي، داشتن تعداد زيادي ستارگان درخشان و سوزنده است.

ستاره‌ي Rigel

به همراه ستاره‌ي شعراي يماني از صورت فلكي كلب اكبر و شعراي شامي از صورت فلكي كلب اصغر مثلثي مي‌سازند كه به آن مثلث زمستان گفته مي‌شود. قوي‌ترين و شديدترين ناحيه‌ي ابري و گازي محل تولد ستارگان جديد در كهكشان راه شيري در صورت فلكي جبار واقع است كه از حلقه‌ي بارنارد ، M43، M78  و سحابي  Flame تشكيل شده است. اين ابر گازي صدها سال نوري قطر دارد و فاصله‌ي آن از زمين 1500 سال نوري مي‌باشد.

صورت فلكي جبار داراي سه ستاره با نام داراي منشأ اسلامي عربي مي‌باشد كه عبارتند از: ستارگان Alnitak، Alnilam و Mintaka

اشياء نجومي واقع در صورت فلكي جبار عبارتند از:

M78 =  سحابي با فاصله‌ي 1200 سال نوري

M42 =  سحابي جبار كه محل تولد ستارگان جديد است.

M43  يا NGC1982 =  سحابي

NGC2024 =  سحابي تاريك سر اسب

NGC1788 =  نوعي سحابي انعكاسي با فاصله‌ي 1400 سال نوري

NGC1981 =  خوشه‌ي ستاره‌اي

NGC2175 =  خوشه‌ي ستاره‌اي

Barnard Loop =  سحابي

كمربند Belt

سه ستاره‌ي  Alnitak، Alnilam و Mintaka در يك امتداد در صورت فلكي جبار قرار دارند كه به آن كمربند جبار گفته مي‌شود. در اطراف اين كمربند، تعداد زيادي خوشه‌هاي ستاره‌اي حاوي ستارگان كم جرم و كوتوله‌هاي قهوه‌اي وجود دارد.

معرفي ستارگان صورت فلكي جبار

ستاره‌ي آلفا- جبار (α-Ori Star)

نام آن  Betelgeuse است. داراي قدر ظاهري 0.3 تا 0.9 مي‌باشد و 425 سال نوري فاصله دارد. ابط‌الجوزا در نجوم ستاره‌اي معروف و قابل توجه است. نام عربي آن ابط‌الجوزا مي‌باشد. اين ستاره كه ستاره‌اي غول‌پيكر و قرمز است، داراي دماي سطحي 3600 درجه‌ي كلوين و درخشش 60000 برابر درخشش خورشيد مي‌باشد. قطر آن 600 برابر قطر خورشيد است (2.8 واحد نجومي). بدين معني كه اگر اين ستاره در جاي خورشيد قرار مي‌گرفت، تا نيمي از مدار سياره‌ي مشتري را پر مي‌كرد و سيارات عطارد، زهره و زمين و مريخ در درون آن قرار مي‌گرفتند.

در مركز ستاره‌ي ابط‌الجوزا عناصر سنگين و كربن و اكسيژن در حال توليد شدن هستند و در سطح ستاره طوفان‌هاي قوي در حال جريان است كه باعث بيرون‌ ريختن مواد از ستاره مي‌گردد و به همين علت پوسته‌ي ضخيمي از جنس غبار در اطراف ستاره وجود دارد و اين پوسته پالس‌كننده است. ستاره‌ي ابط‌الجوزا ،  ستاره‌اي در آستانه‌ي سوپرنوا مي‌باشد.

 اين انفجار عظيم ممكن است همين فردا و يا چند هزار سال ديگر رخ دهد. در صورت وقوع انفجار، نوري به شدت يك هلال ماه در آسمان پديدار خواهد گشت كه حتي در روز نيز قابل رؤيت است. با اين انفجار ستاره تبديل به يك ستاره‌ي نوتروني به ابعاد يك شهر كوچك مي‌شود. قدر ستاره با پريود 0.5 تا 6 سال متغير است.

ستاره‌ي بتا- جبار (β-Ori Star)

نام آن Rigel است. داراي قدر ظاهري 0.1 مي‌باشد و 800 سال نوري از زمين فاصله دارد. بتا- جبار ستاره‌اي غول‌پيكر و آبي مايل به سفيد مي‌باشد. دماي سطحي آن 11000 درجه‌ي كلوين (2 برابر دماي سطحي خورشيد) است. قطر ستاره‌،  78 برابر قطر خورشيد و درخشش آن 50000 برابر درخشش خورشيد مي‌باشد.

ستاره داراي يك قل با قدر ظاهري 7 در فاصله‌ي 2200 واحد نجومي (50 برابر فاصله‌ي پلوتون تا خورشيد) مي‌باشد. قل مذكور در حقيقت يك زوج ستاره‌اي نزديك به هم است و هر دو از ستارگان كلاس بي مي‌باشند. اين ستاره از ستارگاني است كه به سرعت مي‌سوزد و به پايان عمر خود مي‌رسد و در پايان با يك انفجار عظيم تبديل به كوتوله‌ي سفيد خواهد شد.

همچنين اين ستاره، جزء ستارگان كمربند اوريون و سحابي اوريون و شمشير اوريون مي‌باشد كه دسته‌اي از ستارگان، همه از نوع آبي سفيد در صورت فلكي جبار مي‌باشند. قدر ظاهري بتا – جبار  از ستاره‌ي آلفا-‌ جبار بيشتر است، اما در گذشته قدر ستاره‌ي آلفا بيشتر بوده است.

ستاره‌ي گاما-‌ جبار (γ-Ori Star)

اين ستاره Bellatrix ناميده مي‌شود، داراي قدر ظاهري 1.6 در آسمان است. فاصله‌ي آن 240 سال نوري است. اين ستاره‌، ستاره‌اي آبي مايل به سفيد با دماي سطحي 21500 درجه كلوين مي‌باشد و يكي از داغ‌ترين ستارگان است. قطر آن 6 برابر قطر خورشيد و درخشش آن 6400 برابر درخشش خورشيد مي‌باشد.

اين ستاره تا چند ميليون سال ديگر تبديل به يك غول سرخ مي‌شود و نهايتاً تبديل به كوتوله‌اي سفيد خواهد شد، اما انفجاري در آن رخ نخواهد داد. اين ستاره جزء كمربند اوريون و شمشير اوريون كه همه، ستارگاني آبي سفيد در صورت فلكي جبارند، مي‌باشد. اما از بقيه‌ي ستارگان اين گروه نزديك‌تر است.

ستاره‌ي دلتا- جبار (δ-Ori Star)

اين ستاره Mintaka نام دارد. قدر ظاهري آن 2.2  و فاصله‌اش از زمين 1200 سال نوري مي‌باشد. و شامل 4 ستاره‌ است. ستاره‌ي اصلي، ستاره‌‌اي از كلاس بي، آبي و داغ با دماي سطحي 30000 درجه كلوين مي باشد. قطر ستاره‌ي اصلي 20 برابر قطر خورشيد و درخشش آن 90000 برابر درخشش خورشيد است و لايه‌اي نازك از گاز و غبار در اطراف آن وجود دارد. قل اول ستاره‌اي از كلاس O و داغ‌تر از ستاره‌ي اصلي مي‌باشد و در فاصله‌اي بسيار نزديك از ستاره‌ي اصلي قرار دارد.

اين دو ستاره با پريود 5.7 روز به دور هم مي‌گردند. ستاره‌ي قل تقريباً به اندازه‌ي ستاره‌ي اصلي است و درخشش آن 90000 برابر درخشش خورشيد مي‌باشد. اين دو ستاره به هنگام گردش به دور هم باعث ايجاد پديده‌ي كسوف ستاره‌اي مي‌شوند كه باعث تغيير قدر به ميزان 0.2 مي‌گردد. جرم ستاره‌ي اصلي و قل اول هر كدام 20 برابر جرم خورشيد مي‌باشد.

قل دوم، ستاره‌اي تاريك با قدر 14 مي‌باشد. قل سوم، ستاره‌اي با قدر ظاهري 7 است كه در فاصله‌ي يك چهارم سال نوري از ستاره‌ي اصلي قرار دارد و ستاره‌اي كم نور مي‌باشد. ستاره‌ي اصلي دلتا- جبار  از ستارگاني است كه به حتم سوپرنوا خواهد شد.

ادامه دارد …

منابع و دیدن تصاویر بیشتر: Betelgeuse , astrobob , Rigel , image star , Bellatrix ,star , Mintaka