18 فروردین 1395 5

تا چه حد می‌توان در برابر نظرات ِ مخالف، سعه‌صدر داشت؟!

بیگ بنگ: ١- جمله‌ای منسوب به «برتراند راسل»، فیلسوف و منطق‌دان انگلیسی هست که می‌گوید: «اگر عقیده ای مخالف، شما را عصبانی می‌کند، نشانه آن است که ناخودآگاه می‌دانید دلیل مناسبی برای دفاع از افکارتان ندارید». البته که ظرفیت و قدرت تحمل افراد در برابر آرای مختلف یکسان نیست. از پرخاش گرفته تا لبخند؛ از…

18 بهمن 1394 4

تفکیک علم از شبه علم چه فایده ای دارد؟

بیگ بنگ: فیلسوفان علم کوششهای فکری بسیاری کرده اند تا بتوانند معیاری برای تفکیک علم از شبه علم پیدا کنند. حتی راجع به این بحث کرده اند که آیا اساسا چنین معیاری وجود دارد یا نه. به راستی دلیل تلاش برای تفکیک علم از شبه علم چیست؟ چرا فیلسوفان علم این همه تلاش می کنند…

1 بهمن 1394 8

اریک فون دنیکن، پیشتاز ترویج شبه علم

بیگ بنگ: شبه علم و باورهای مغشوش پیرامون آن همیشه پر مخاطب بوده است. اساسا موضوعات شبه علمی برای عموم مردم از علم جذاب تر است. شبه علم آمیزه ای از هیجان و رویاپردازی و چاشنی تخیلات و اندیشه های کودکانه در خود دارد. باورهای شبه علمی ساده و ابتدایی هستند به همین جهت برای…

20 دی 1394 6

دانشمندان و ثبت اختراعات

بیگ بنگ: بسیاری از فیلسوفان علم معتقدند که کار علم عبارت است از تبیین و پیش بینی، یعنی علم باید بتوان توضیح دهد که ۱) چرا یک پدیده اتفاق می افتد. همچنین باید قادر باشد ۲) پیش بینی هایی درباره طبیعت بکند.

27 آذر 1394 1

آیا در سامانۀ خورشیدی، سیاره ای برای کشف باقی مانده؟

بیگ بنگ: کشف سیاره جدید در سامانه ی خورشیدی یک رخداد بسیار نادر است. اولین سیاره جدید یعنی اورانوس در سال ۱۷۸۱ توسط ویلهلم هرشل کشف شد. او نشان داد که به جز عطارد، ونوس، زمین، مشتری و زحل سیاره دیگری هم به دور خورشید می چرخد. مشاهده اورانوس پرسش های تازه ای را در…

22 مهر 1394 0

آیا ماده تاریک منجر به بروز سرطان می شود؟

بیگ بنگ: اخیرا الگا چاشچینا از دانشگاه پلی تکنیک پالزو در فرانسه و همچنین زوراب سیلاگادزه از دانشگاه نووسیبیرسک روسیه پژوهشی در زمینه امکان ارتباط میان بروز بیماری سرطان و ماده تاریک انجام داده اند. در نگاه نخست این عنوان پژوهشی عجیب و غیرقابل باور به نظر می رسد؛ اما مطالعه جزیئات آن نشان می…

20 مهر 1394 2

دیدگاه های فلسفی اصل عدم قطعیت

بیگ بنگ: اگر از بنیادهای فلسفی اصل عدم قطعیت (uncertainty principle)، ناشناخته بودن حقیقت مطلق استنتاج گردد باید بپذیریم این اصل به هیچ روی دستاورد نوین فلسفی به همراه خود نداشته است.

17 شهریور 1394 4

نسبیت عام اینشتین، کلیدی برای فهم بهتر جهان

بیگ بنگ: فیزیک، بی‌کم‌ و کاست بنیادی‌ترین دانش بشری است، دانشی که جهان هستی و عملکرد طبیعت را تشریح می‌کند و قادر است از حرکت یک سیاره گرفته تا سوختن یک شمع را توضیح دهد. در شاخه‌های مختلف فیزیک امروز یک چیز اما مشترک است؛ معادلات ریاضی! فیزیک، اغلب با زبان ریاضی به ما می‌گوید…

4 مرداد 1394 1

آزمودن ِ نظریۀ ریسمان، ابر تقارن و ابعاد بالاتر در شتاب دهندۀ هادرونی

بیگ بنگ: مدتی پیش کتابی به دستم رسید با عنوان „ماده و پاد ماده“ که نویسنده آن هرویگ شوپر؛ فیزیکدان برجسته آلمانی و یکی از مدیران ارشد مرکز تحقیقات هسته ای اروپا (CERN) ؛ شرح و بسط خواندنی و جذابی از آنچه که در سرن می گذرد به رشته تحریر در آورده بود. شوپر در…

27 تیر 1394 23

چرا از “فیزیک کوانتومی” سو استفاده می شود؟!

بیگ بنگ: این روزها همه از فیزیک کوانتومی صحبت می کنند. از رمال ها و فالگیرها و شیادان مستند راز و درمانگرهای معنوی و شعور کیهانی گرفته تا سایر مروجان شبه علم و خرافات. کافیست نگاهی به شبکه های اجتماعی و رسانه ها و نشریات زرد بیندازید تا ببینید بسیاری از باورهای شبه علمی معاصر…

14 تیر 1394 26

یادداشتی درباره ی “خود دانشمند پنداری”

بیگ بنگ: جمله ای مشهور؛ منسوب به سقراط است که می گوید: « می دانم که نمی دانم» جمله ای که در زمانه ما به ندرت شنیده می شود. در مراودات روزمره؛ در خلال گفت و گوهای رایج ساده؛ لاجرم به افرادی بر می خوریم که خود را در هر موضوعی فوق تخصص و شنیدن…

12 خرداد 1394 6

آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است!

بیگ بنگ: به ندرت می توان غیب گو یا فالگیری را یافت که بپذیرد ادعایش را در معرض آزمون علمی قراردهد. اغلب آنها مراسم فریب کارانه خود را؛ فارغ از اینکه فال قهوه باشد یا مراسم انرژی درمانی یا معلق شدن روی هوا؛ در شرایط از قبل مهیا شده و با ابزارها و روش هایی…

22 اردیبهشت 1394 0

گوتینگن؛ موزه تاریخ علم معاصر

بیگ بنگ: سالهای اول دوران دانشجویی ام بود. خیلی خوب خاطرم هست که در یک کلبه ییلاقی کنار شومینه نشسته بودم و سوختن هیزم را تماشا  می کردم و در افکار خودم غوطه ور بودم.  از داخل کوله پشتی کوچک ؛ کتاب جزء و کل؛ اثر فیزیکدان بزرگ ورنر هایزنبرگ را که از کتابخانه دانشگاه…

18 اردیبهشت 1394 11

روش نقادانه علم در برابر گزارش های فراطبیعی

بیگ بنگ: مجریان برنامه های فریب عمومی از اینکه طرح و برنامه فریب خود را در معرض روش علمی و تفکر انتقادی قرار دهند شدیدا دوری می کنند. آنها نمی خواهند گزارش های فراطبیعی و ادعاهای اصطلاحا پارانرمال؛ با رویکرد علمی و در آزمایشگاه مورد آزمون قرار بگیرد. چرا که روش علمی ؛ مانند چراغی…