بیگ بنگ: اخترشناسان در یک مطالعۀ جدید، چگونگی حرکت تقدیمی یا تلوتلوخوردن محور چرخش کهکشان راه شیری را بررسی کردند تا ببینند آیا کهکشان ما مثل فرفره می‌چرخد یا خیر.

به گزارش بیگ بنگ، راه شیری یک کهکشان مارپیچی است، بدین معنی که افزون بر سایر مواد، از قرصی از ستارگان، گاز و غبار تشکیل شده که بازوهای مارپیچی کهکشان درون آن قرار دارند. ابتدا تصور می‌شد که قرص کهکشان کاملاً مسطح است، اما حالا چند دهه است که می‌دانیم خارجی‌ترین بخش قرص کهکشانی دچار اعوجاجی است که به آن «تاب‌خوردگی» می‌گویند: قرص در یک جهت به سمت بالا تاب خورده و در سمت مخالف به سمت پایین تاب برداشته است. ستارگان، گاز و غبار جملگی تاب‌خورده‌اند و بنابراین در همان صفحه‌ای قرار ندارند که بخش وسیع داخلی قرص در آن واقع شده، بلکه محوری که عمود بر صفحات تاب‌خورده، حرکت این نواحی را مشخص می‌کند.

در سال ۲۰۲۰، پژوهشگران توانستند حرکت تقدیمی نواحی تاب‌خوردۀ قرص راه شیری را شناسایی کنند و این کشف بدین معنی بود که تغییر شکل نواحی بیرونی قرص ایستا نیست، بلکه محور چرخش آن نیز همچون فرفره با گذشت زمان می‌چرخد. لذا محققان دریافتند سرعت این چرخش بیشتر از مقادیری بود که نظریه پیش‌بینی می‌کرد؛ هر ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون سال یک چرخه‌ی کامل را طی می‌کند که تقریباً سه برابر مدت زمانی است که طول می‌کشد تا خورشید یکبار حول مرکز کهکشان بچرخد.

در این ویدئو چرخش کهکشان لحاظ نشده است و فقط حرکت تقدیمی کهکشان نسبت به محور چرخش آن نمایش داده شده است.

حرکت تقدیمی پدیده‌ای نیست که فقط در کهکشان‌ها روی دهد، این پدیده در سیارۀ ما نیز رخ می‌دهد. زمین هر سال یکبار حول خورشید می‌گردد و هر ۲۴ ساعت یکبار دور خودش می‌چرخد، اما علاوه بر این خودِ محور زمین نیز حرکت تقدیمی دارد که نشان می‌دهد قطب شمال سماوی همیشه نزدیک به موقعیت فعلی ستاره قطبی نبوده، بلکه (برای مثال) 14000 سال پیش قطب شمال سماوی به ستارۀ «وگا» نزدیک بود.

“زوفیا کروباکوا” و “مارتین لوپز کورِدو‌یرا” اخترفیزیکدانان جزایر قناری در پژوهش جدید خود تغییر دامنه‌ی تاب‌خوردگی کهکشان را با سن ستارگان لحاظ کردند. پژوهش آنها نشان می‌دهد که با لحاظ کردن تاب‌خوردگی ستارگان پیری که سرعت آن‌ها اندازه‌گیری شده، ممکن است حرکت تقدیمی کهکشان به کلی ناپدید شود یا دست‌کم کندتر از چیزی باشد که امروزه محاسبه شده است. محققان برای اطمینان نتایج خود از داده‌های “ماهواره گایا” متعلق به آژانس فضایی اروپا، استفاده کردند تا موقعیت و سرعت صدها میلیون ستارۀ موجود در بخش خارجی قرص کهکشان را تحلیل کنند.

“زوفیا کروباکوا”، نویسنده‌ اصلی این مقاله گفت: «در مطالعات قبلی کسی متوجه این موضوع نشده بود که ستارگانی با ده‌ها میلیون سال عمر، نظیر ستارگان قیفاووسی، تاب‌خوردگی به مراتب بیشتری از آن دسته ستارگانی دارند که در مأموریت گایا قابل رؤیت بودند و تنها هزاران سال عمر داشتند.»

“مارتین لوپز کورِدو‌یرا” نیز عنوان کرد: «این نتایج لزوماً به این معنی نیست که تاب‌خوردگی اصلاً وجود ندارد. شاید تاب‌خوردگی کهکشانی وجود داشته باشد، اما سرعت آن به مراتب کمتر است و تا وقتی که داده‌های بهتری به دست نیاوریم، احتمالاً نمی‌توانیم این حرکت کهکشان را اندازه‌گیری کنیم.» جزئیات بیشتر این پژوهش در The Astrophysical Journal منتشر شده است.

ترجمه: محمد نوده فراهانی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: scitechdaily.com