بیگ بنگ: طبق مطالعه‌ای جدید، قمرهای تیتان و یاپتوس متعلق به سیارۀ زحل، قمر کالیستوی مشتری، ماه زمین، و قمر فراخورشیدی تازه‌کشف‌شده به نام کپلر 1625b-i می‌توانند خودشان نیز قمر (زیرماه) داشته باشند.

به گزارش بیگ بنگ، هر یک از سیارات بزرگ منظومه شمسی دارای قمرهای بزرگی هستند، اما هیچ یک از این قمرها، زیرماه ندارند. دکتر “سین ریموند” از دانشگاه بوردو یکی از محققان این مطالعه می‌گوید: «سیارات به دور ستاره‌ها می‌چرخند و قمرها به دور سیارات؛ پس طبیعی است که بپرسیم آیا قمرهای کوچکتر هم می‌توانند به دور قمرهای بزرگتر بچرخند.»

دکتر ریموند و همکارانش، دکتر جونا کولمیر از مؤسسه علوم کارنگی در واشنگتن، ثبات زیرماه‌های فرضی را بررسی کردند. محاسبات آنها نشان می‌دهد که زیرماه‌هایی با اندازۀ 10 کیلومتر می‌توانند فقط در اطراف قمرهای بزرگ (با اندازۀ 1000 کیلومتر) در مدارهای وسیع، بقا داشته باشند. محققان همچنین دریافتند که تعداد کمی از قمرهای شناخته‌شده مثل کالیستو، تیتان، یاپتوس و ماه، به لحاظ نظری قادر هستند میزبان زیرماه‌هایی با عمر طولانی، باشند.

به گفتۀ محققان: «کالیستو این شرایط را دارد که خود قمر داشته باشد، اما تاکنون هیچ قمری در اطراف آن مشاهده نشده است. با این حال برای پرداختن به منابع احتمالی بی‌ثباتی زیرماه به محاسبات بیشتری نیاز است؛ از قبیل غلظت غیریکنواخت جرم در پوستة ماه خودمان.» دکتر کولمیر گفت: «فقدان زیرماه‌های شناخته‌شده در منظومه شمسی، حتی در اطراف قمرهایی که می‌توانند به لحاظ نظری از این اجرام پشتیبانی کنند، می‌تواند سرنخ‌هایی را درمورد تشکیل سیارۀ زمین و سیارات مجاور به ما نشان دهد. درمورد تشکیل این سیارات هنوز سوالات برجستة زیادی وجود دارد که باید پاسخ داده شود.»

به نظر می‌رسد قمرهایی که به دور زحل و مشتری می‌چرخند از دیسک گاز و غباری تشکیل شده باشند و در مراحل ِ بعدی تشکیل خود، غول‌های گازی را محاصره می‌کنند. از طرف دیگر، تصور می‌شود که ماهِ ما در اثر برخورد عظیم جرمی به اندازۀ مریخ به زمینِ جوان، شکل گرفته باشد. فقدان زیرماه‌های ثابت می‌تواند به محققان کمک کند تا نیروهای مختلفی که قمرهای قابل رؤیت برای ما را شکل می‌دهند، را بهتر درک کنند.

دکتر کولمیر افزود: «البته این می‌تواند نشان‌دهندۀ تلاش‌های مداوم برای درک چگونگی تکامل منظومه‌های سیاره‌ای در دیگر نقاط کیهان باشد و حتی نشان دهد منظومه شمسیِ ما چگونه با هزاران منظومۀ دیگر، شباهت و ارتباط دارد.» به عنوان مثال، قمر احتمالی‌ای که به دور کپلر 1625b-i می‌چرخد، جرم مناسب و فاصلۀ مناسبی با میزبانی که از زیرماه پشتیبانی می‌کند، دارد. اگرچه شیب تخمینی مدار آن باعث می‌شود که چنین جرمی به سختی بتواند ثابت باقی بماند. با این حال تشخیص زیرماه در اطراف یک قمر بسیار دشوار است.

با توجه به هیجان مربوط به جستجوی سیاراتِ احتمالاً قابل سکونت، این تیم نتیجه گرفتند که بهترین سناریو برای حیات روی زیرماه‌های بزرگ، در اطراف ستاره‌های عظیم می‌باشد. اگرچه ستاره‌های کوتوله سرخ، خیلی کم‌نور هستند و مناطق قابل سکونت آنها آنقدر نزدیک است که نیروهای جزر و مدی آنها بسیار قوی است و در نتیجه زیرماه‌ها و حتی خود قمرها بسیار ناپایدار هستند. جزئیات بیشتر این پژوهش در ماهنامه‌ انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده است.

ترجمه: زهرا جهانبانی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sci-news.com