بیگ بنگ: مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که سیارۀ سنگی که به دور نزدیک‌ترین ستاره به خورشید می‌چرخد، توسط شعله‌ای فوق‌العاده قوی ضربه خورده است. این خبر برای افرادی که امیدوار بودند این سیارۀ بیگانه، که “پروکسیما بی” نام دارد، میزبان حیات باشد کمی بد است.

به گزارش بیگ بنگ، مردیث مک گرگور نویسنده ارشد این مطالعه، از مؤسسه علوم کارنگی در واشنگتن گفت: «احتمال دارد که پروکسیما بی در طول این شعله توسط تابشِ پرانرژی سوزانده شده باشد. در طول میلیاردها سال از زمان شکل‌گیریِ پروکسیما بی، شعله‌هایی شبیه به این شعله می‌توانسته‌اند هر گونه اتمسفر یا اقیانوسی را تبخیر و خشک کنند و سطح آن را استریل کنند، یعنی قابلیت سکنی می‌تواند بیش از این باشد که فقط فاصلۀ مناسبی از ستارۀ میزبان داشته باشد تا حاوی آب مایع باشد.»

از زمان کشف پروکسیما بی در آگوست 2016، این سیاره در میان دانشمندان توجه بسیار زیادی را به خود جلب کرده و بسیار هیجان‌آور بوده است. جرم این سیاره فقط کمی بیشتر از زمین است؛ که نشان می‌دهد جهانی سنگی است. و به نظر می‌رسد که پروکسیما بی در منطقۀ قابل سکونتِ ستاره میزبانِ خود می‌چرخد. ستارۀ میزبانش، پروکسیما قنطورس نام دارد، یک کوتوله سرخ که فقط 4.2 سال نوری از خورشید فاصله دارد. کوتوله‌های سرخ، کوچک‌تر و کم‌نورتر از خورشید هستند در نتیجه مناطق قابل سکونت آنها، نسبت به ستاره‌های خورشیدمانند، بسیار نزدیک‌تر است. به عنوان مثال سیارۀ پروکسیما بی فقط در فاصله 7.5 میلیون کیلومتری به دورِ ستاره پروکسیما قنطورس می‌چرخد و هر 11.2 روزِ زمینی یک دورِ کامل می‌زند. (در مقایسه، زمین تقریبا در فاصلۀ 150 میلیون کیلومتری، از خورشید فاصله دارد.)

چنین نزدیکی، سوالاتی را در مورد قابلیت سکونت احتمالیِ پروکسیما بی و جهان‌های مشابه به وجود می‌آورد. سیاره‌های کوتوله سرخ که آن قدر نزدیک هستند که در منطقه قابل سکونت قرار گیرند، احتمالاً به طور کلی قفل شده‌اند، یعنی همیشه سمت مشابهی را به ستاره‌های والد خود و در نتیجه اخترشناسان نشان می دهند. بنابراین یک سمتِ پروکسیما بی ممکن است داغ و آتشین باشد در حالی که سمت دیگر سرد و تاریک باشد.

به گفته برخی دانشمندان این احتمال وجود دارد که اتمسفری ضخیم، گرما را به طور منظم در اطراف سیاراتِ قفل‌شده پخش می‌کنند، و حداقل برخی از بخش‌های این جهان‌ها را قابل سکونت می‌سازند. اما پروکسیما بی و هم‌تبارانِ آن با یک چالش دیگرِ قابلیت سکنی هم مواجه هستند: فوران‌های ستاره‌ای. کوتوله‌های سرخ ستاره‌های بسیار فعالی هستند و بسیاری از شعله‌های قدرتمند را خاموش می‌کنند، به ویژه وقتی جوان هستند. بنابراین اخترشناسان می‌دانستند که پروکسیما بی، در طول اعصار متمادی متحمل آسیب‌های بسیار زیادی شده است- اما این مطالعۀ جدید نشان می‌دهد که این آسیب بزرگ‌تر از چیزی است که دانشمندان تصور می‌کردند.

مک گرگور و همکارانش مشاهدات پروکسیما قنطورس که در اوایل سال قبل توسط ALMA (آرایۀ میلی‌متری/ زیرمیلی‌متری بزرگ آتاکاما)، شبکه‌ای از تلسکوپ‌های رادیویی در شیلی، انجام گرفته است را دوباره تجزیه و تحلیل کردند. این پژوهشگران کشف کردند که آلما در روز 24 مارس یک انفجار شدید را کشف کرده است؛ انفجار عظیمی که ده برابر درخشان‌تر از هرگونه انفجارهای خورشیدی بود.

محققان گفتند این انفجار، درخشندگیِ پروکسیما قنطورس را به ضریبِ 1000 بر 10 ثانیه افزایش داد. مک گرگور گفت: «24 مارس سال 2017 یک روز معمولی برای پروکسیما قنطورس نبود.» تجزیه و تحلیل این تیم، بر اساس این فرضیه که منظومه پروکسیما قنطورس دارای حلقه‌هایی از گرد و غبار و سنگ است که به کمربندهای کویپر و سیارکی در منظومة شمسی ما شباهت دارد، وجود آب سرد را نیز نشان می‌دهد.

آن تفسیر- تفسیری جالب که به وجود احتمالی سیارات کشف‌نشده در مجاورت پروکسیما بی اشاره دارد- عمدتاً مبتنی بر این مشاهدات شبیه به آلما بوده است. به نظر می‌رسد آن یافته‌ها نشان می‌دهند که چیزی در این منظومه، دوباره نور ستاره‌ای در طول موج‌های طولانی تشعشع می‌کند. اعضای این تیم گفتند اما آن تجزیه و تحلیل اصلی، ابرشعله را در نظر نگرفته است. محققان گفتند انفجار 24 مارس احتمالاً دلیل درخشندگیِ بیش از اندازۀ مشاهده‌ شده در ستارۀ پروکسیما قنطورس بوده است، که نیاز به داشتنِ کمربندهای گرد و غبار را از بین می‌برد.

آلیشیا وینبرگر از مؤسسه کارنگی، در همین بیانیه گفت: «در حال حاضر هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم مقدار قابل توجهی گرد و غبار در اطراف پروکسیما قنطورس وجود دارد. همچنین هنوز هیچ اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد که این ستاره، مانند منظومه ما، منظومۀ غنی از سیاره دارد.» جزئیات بیشتر این پژوهش در The Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.

ترجمه: زهرا جهانبانی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: space.com