بیگ بنگ: آیا سیاره‌ای در فضا وجود دارد که تمدنی به پیشرفتگی ما در آن وجود داشته باشد؟ برای فهمیدن این مسئله، دانشمند موسسه تحقیقاتی لوزان در سوئیس، کلودیو گریمالدی با همکاری دانشگاه کالیفرنیا، یک مدل آماری ابداع کرد که ابزاری برای جستجوی سیگنال­‌های احتمالی ارسال­‌ شده توسط تمدنی بیگانه در اختیار محققان قرار می­دهد.

به گزارش بیگ بنگ، در آغاز گریمالدی به دنبال مسائل اخترفیزیکی نبود. او بیشتر به زمینۀ فیزیک مواد متراکم علاقه داشت. تحقیقات او که در آزمایشگاه فیزیک مواد پیچیده در موسسه­ تحقیقاتی لوزان صورت گرفت، شامل محاسبه احتمالات تبادل الکترون در نانولوله­‌های کربن می­ شد؛ اما او مشتاق بود بداند اگر نانولوله‌­ها را ستاره و الکترون­‌ها را سیگنال­‌های ارسالی توسط تمدن­‌های فرازمینی فرض کنیم، آیا می ­توان احتمال شناسایی این سیگنال­‌ها را با دقت بیشتری محاسبه کرد؟

این موضوع قصر رویاها نیست؛ دانشمندان 60 سال است که مشغول تحقیق در مورد احتمال وقوع این مسئله هستند. از اواخر دهۀ 1950 میلادی تا کنون، به ویژه در کشور آمریکا، چندین پروژه­ تحقیقاتی در خصوص جستجوی هوش فرازمینی-ستی(SETI) آغاز شده است. تفکر بر این است احتمال ارسال سیگنال‌­های الکترومغناطیس توسط تمدنی پیشرفته در سیاره‌­ای دیگر وجود دارد و این احتمال وجود نیز دارد دانشمندان بتوانند با استفاده از آخرین تکنولوژی بکار رفته در تلسکوپ­‌های رادیویی، این امواج را دریافت کنند.

توجهی دوباره

با وجود پیشرفت‌­های چشمگیر در اخترشناسی رادیویی و افزایش توان محاسبه نسبت به قبل، هیچکدام از پروژه­‌های قبلی به نتیجه­ی قابل اتکایی نرسیدند. تعدادی سیگنال با منشا نامعلوم همانند سیگنال wow در سال 1977 به ثبت رسیدند اما هیچکدام از این سیگنال­‌ها تکرار نشده و یا مدرک محکمی بر وجود تمدن بیگانه به حساب نمی­ آمدند.

اما این بدین معنی نیست که دانشمندان دست از تلاش کشیده باشند. در این سو، موسسه­ی جستجو برای هوش بیگانه (SETI) پس از کشف سیاره‌­های فراخورشیدی جدید به دور میلیاردها ستاره در کهکشان راه شیری، توجهی دوباره به این موضوع معطوف کرده است. محققان تجهیزات جدیدی طراحی کردند (مثل آرایه­ کیلومتر مربعی، تلسکوپ رادیویی بزرگی در جنوب آفریقا و استرالیا با امکان جمع­‌آوری داده در وسعتی معادل یک کیلومتر مربع) که می­تواند راه را برای پیشرفت‌­های بزرگ بعدی باز کند. یوری میلنر، موسس شرکتی روسی، به تازگی از آغاز برنامه‌­ای بلندپروازانه به نام Breakthrough Listen خبر داد که نسبت به پروژه‌­های قبلی، آسمان را 10 برابر بیشتر مورد پوشش قرار می­دهد و فرکانس­‌های بیشتری را مورد بررسی قرار می­ دهد. میلنر قصد دارد در طی ده سال 100 میلیون دلار سرمایه به موسسه­ خود تزریق کند.

راه­‌های پیش­رو

مزیت مدل آماری گریمالدی این است که امکان تفسیر موفقیت و شکست را در شناسایی سیگنال­‌های فواصل مختلف از زمین فراهم می­ کند. برای مثال، حتی اگر هیچ سیگنالی در شعاع 1000 سال نوری از ما دریافت نشود، هنوز 10 درصد احتمال وجود دارد که زمین در شعاع صدها سیگنال دیگر در کهکشان باشد اما تلسکوپ­‌های رادیویی ما قادر به دریافت آنها نباشند. به هرحال، اگر حتی یک سیگنال در شعاع 1000 سال نوری کشف شود این احتمال به 100 درصد می­ رسد. در این صورت، ما می­ توانیم به این اطمینان برسیم که کهکشان ما مملو از حیات بیگانه است.

پس از در نظر گرفتن مولفه‌­هایی نظیر اندازۀ کهکشان و فشردگی ستاره­‌های آن، گریمالدی تخمین می­زند که احتمال شناسایی سیگنالی در شعاع 40000 سال نوری بسیار اندک است. به بیانی دیگر، اگر هیچ سیگنالی در این شعاع شناسایی نشود، به صورت منطقی می ­توان اطمینان حاصل کرد که هیچ تمدنی به پیشرفتگی تمدن ما در کهکشان وجود ندارد. اما تاکنون، دانشمندان موفق به جستجو در فاصلۀ تنها 40 سال نوری شده­‌اند.

بنابراین راه‌­های پیش­روی زیادی وجود دارد؛ به خصوص که این روش‌­های جستجو قادر به شناسایی تمدن بیگانه­‌ای با سطح پیشرفت اندک و ابتدایی یا تمدنی پیشرفته که سیگنالی از خود ارسال نمی­کند نیست. روش او که در مجله Proceedings of the National Academy of Science منتشر شده، می­تواند این جستجو را مقرون به صرفه­‌تر و ارزان‌تر نماید.

ترجمه: رضا کاظمی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencedaily.com