بیگ بنگ: کیهان‌شناسان دریافته‌اند که مناطق نیمه‌ خالی فراوانی در فضای کیهانی همانند حباب‌های صابون، به وجود آمده و محو می‌شوند.

به گزارش انجمن فیزیک ایران، خلا‌های کیهانی که برخی تا ۵۰ مگاپارسک (۱۶۳ میلیون سال نوری) می‌رسند، حفره هایی در شبکه های کیهانی (شبکه‌ای از ماده‌ی تاریک و کهکشان‌ها)، هستند. پیش از این تصور می‌شد که این فضاهای نیمه‌خالی، به صورت متوسط و نسبت به کل کیهان، ایستا هستند؛ چرا که گرانش‌ شان برای برهم‌کنش و کشیدن یکدیگر بسیار ضعیف است و تنها با انبساط کیهان، کشیده می‌شوند. بنابر گفته‌های دیگو لامباس، کیهان‌شناسی از دانشگاه ملیکوردوبا در آرژانتین، و همکارانش، خلاهای کوچک‌ به یکدیگر فشرده می‌شوند، و بزرگترها، کم‌چگال‌تر گشته و بزرگتر می‌شوند. او می‌گوید: «یافتن چنین جابجایی‌های عظیم و همدوسی بسیار غافلگیر کننده بود.»

شبکه‌های صابونی کیهان

لمباس و همکارانش در شبیه‌سازی های خود، با به کار بستن داده‌های به دست آمده از بررسی‌های تلسکوپ های زمینی، ۲۴۵ خلا را در نظر گرفتند. این گروه دریافتند که تندی حرکت این خلاها میتواند ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بیشتر یا کمتر از اندازه‌ای باشد که انبساط کیهان سبب می‌شود. مارک نیرینک، کیهان‌ شناس از دانشگاه جان هاپکینز، درمریلند، می‌گوید: «در این کار، افزون بر حرکت خلا‌ها، علت این جابجایی‌ها نیز بررسی شده است.»

او می‌گوید :«خلاهای کوچک‌تری که به یکدیگر می‌رسند، نیز چنین رفتاری دارند؛ چراکه در بخش‌هایی از شبکه جای‌ گرفته‌اند که چگالی بالاتری نسبت به متوسط دارند.» گرانش می‌تواند علت به هم پیوستن و از بین رفتن این مناطق باشد. خلاهای بزرگ‌تر تمایل دارند در مناطقی از شبکه قرار گیرند که چگالی پایین‌تری دارند؛ اینگونه، و به سبب گرانش، تکه‌های همسایه، دور از یکدیگر نگاه داشته می‌شوند.

نگاه‌ها به آسمان

رینواندو ویگارت، کیهان‌شناسی از دانشگاه گرونینگن، در هلند، که خلاها را مطالعه می‌کند، تنها در شبیه‌سازی۲ جنبش‌ها را مشاهده کرده‌ است. او می‌گوید: «جالب است که لمباس و گروهش نیز به دنبال همان اثر، در شواهد مشاهداتی “نقشه ی پیمایش دیجیتالی آسمان اسلون” هستند.» لمباس می‌گوید: «بررسی‌ها با اندازه‌گیری‌های دقیق‌تر، بر روی تندی گروه‌های بزرگ‌تری از خلاها، می‌توانند در سنجش مدل‌های دگرگونی ساختارهای کیهانی، ثمربخش باشند. او همچنین می‌افزاید: ساختارهای بزرگ مقیاس کیهان، برای رشد، افزون بر کهکشان‌ها، گاز و ماده‌ی تاریک، با خلاها نیز در می‌آمیزند.»

واندو ویگارت معتقد است، برخلاف خوشه های کهکشانی و ماده‌ی تاریک که انتخاب سنتی پژوهشگران برای مطالعه و بررسی دگرگونی کیهان بوده‌اند، خلاها ویژگی‌ای کلیدی دارند؛ آنها ماده‌ی اندکی دارند و فیزیک‌شان ساده است؛ همچنین در آنها، انرژی تاریک ــ چیزی شگفت انگیز که بر نرخ انبساط کیهان می افزاید ــ قدرت برتر است.

مستقل از این که کشش انرژی تاریک بر کیهان، ثابت باشد یا تابع زمان، میتوان رد آنرا در بسیاری از ویژگی‌ها مانند تندی خلاها، یافت. واندو ویگارت می‌گوید: «اینکار شواهد بیشتری به دست می‌دهد که خلاهای شگفت‌انگیز، اطلاعات مهمی، درباره‌ی کیهان و فرآیند تشکیل کهکشان‌ها، در دل دارند.» جزئیات بیشتر این پژوهش در arXiv منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: nature.com