بیگ بنگ: اگر هضم جهان های موازی رده ی 1 سخت بود، سعی کنید مجموعه ای نامتناهی از چند جهانی های رده ی 1 را در نظر بگیرید، که برخی شاید دارای ابعاد فضا زمان و ثابت های فیزیکی متفاوتی باشند. این جهان های موازی دیگر چند جهانی رده ی 2 را می سازند و از سوی نظریه ی محبوب تورم نیز پیش بینی می شوند.

فیزیکدانان معتقدند ممکن است جهان ما تنها جهان موجود نباشد و تنها یکی از جهان ها در میان میلیاردها جهان دیگر باشد.
فیزیکدانان معتقدند ممکن است جهان ما تنها جهان موجود نباشد و تنها یکی از جهان ها در میان میلیاردها جهان دیگر باشد.

رده ی 2: دیگر حباب های پسا تورمی

نظریه تورم بسطی است بر نظریه بیگ بنگ و بسیاری از نکات مبهم آن را پاسخ می دهد، مثل اینکه چرا جهان چنین بزرگ، یکنواخت و تخت است و چنین توانسته در لحظات ابتدایی شکل گیری کیهان باعث گسترش و انبساط سریع آن شود. فضا در حالت کوانتومی می تواند حبابی هایی مشخص بسازد، هر کدام از این حباب ها جهان های موازی این رده را تشکیل می دهند که همانند جهان ما با تورم کیهان گسترش پیدا کرده اند. این حباب ها بی نهایت از زمین دور هستند، از این جنبه که اگر برای همیشه با سرعت نور به سمت آنها حرکت کنیم هرگز به آنها نخواهیم رسید. دلیلش این است که فضای بین حباب خودمان و همسایگانش تندتر از چیزی که بتوانید از درونش سفر کنیم در حال گسترش هستند.

چند جهانی رده ی 2 گونه های به مراتب بیشتری از چندجهانی های رده ی 1 را دارند، حباب ها نه تنها در شرایط ابتدایی که انگار در جنبه های گوناگونی متفاوت هستند. دیدگاه غالب در فیزیک امروز این است که ابعاد فضا- زمان، کیفیت های ذرات بنیادی و بسیاری از ثابت های فیزیکی بر حسب قواینن فیزیک ساخته نمی شوند بلکه پیامدهای فرایندهایی هستند معروف به شکست تقارن. شیوه ی ایجاد چند جهانی رده ی 2 چه بسا از راه زایش و نابودی جهان های چرخه ای باشد. این ایده، در چارچوبی علمی، توسط ریچارد تولمن فیزیکدان در دهه 1930 مطرح شد و به تازگی پل استاین هارت از دانشگاه پرینستن و نیل توراک از دانشگاه کمبریج بدان شاخ و برگ داده اند. پیشنهاد این دانشمندان و مدل های مرتبط در برگیرنده ی جهانی دقیقا موازی با جهان خودمان است و تنها در بعدی بالاتر قرار دارد. در چنین تصویری برخی از ابعاد می توانند بزرگ و حتی از نظر اندازه نامتناهی باشند. آن دو پوسته سه بعدی همواره ، همگن و موازی و سرد بوده ولی گرانش به تدریج آنها را به سمت هم می کشاند. سرانجام آنها با یکدیگر برخورد می کنند و انرژی جنبشی عظیمی ناشی از برخورد آنها به تابش ماده ای تبدیل می شود که جهان ما را می سازند.

تصویری از مدل «جهان چرخه ای». بر اساس این مدل کیهان شناختی بیگ بنگ می تواند حاصل تصادمی بین پوسته جهان ما و پوسته جهان مجاور باشد.

نیروی ناشی از برخورد، دو جهان را از هم دور می کند. وقتی این دو پوسته از یکدیگر دور می شوند، به سرعت خنک شده، و جهانی را که امروز می بینیم ایجاد می کنند. این خنک شدن و انبساط برای تریلیون ها سال ادامه داشته، تا زمانی که دمای جهان ها به صفر مطلق نزدیک می شود و چگالی ماده به تنها یک الکترون در کادریلیون سال نوری مکعب می رسد. در نتیجه جهان خالی و راکد می گردد. اما گرانش به کار خود برای جذب دو پوسته ادامه می دهد، تا اینکه تریلیون ها سال بعد، جهان های مجاور بار دیگر با یکدیگر برخورد کرده و این چرخه دوباره تکرار می شود. این نظریه یعنی احتمالا پوسته های دیگری نیز در فضا شناور هستند که ممکن است در آینده با ما برخورد بزرگ دیگری کنند و جهان جدید متولد شود. (البته با اثبات امواج گرانشی بیگ بنگ فرضیه جهان چرخه ای رد می شود) لی سمولین فیزیکدان از انستیتوی پریمیتر در واترلو ایده ی دیگری پیشنهاد کرده که شامل چند جهانی است که از لحاظ گوناگونی با رده ی 2 قابل قیاس نیست ولی به جای فیزیک جهان چرخه ای، از راه سیاهچاله ها جهش پیدا می کند و جهان های تازه را می آفریند.

مارتین ریس - کیهان شناس
مارتین ریس – کیهان شناس

باز می گردیم به شکست تقارن، این شکست آنی چیزی دیگر به ما نشان می دهد، انگار ثابت های کیهانی بطور دقیقی تنظیم شده اند. تغییر کردن مقادیر آنها به اندازه ای معقول منجر به شکل گیری یک جهان با کیفیت و متفاوت تر می شد- که در آن جهان ها به احتمال زیاد ما وجود نمی داشتیم. اگر پروتون ها 0.2 درصد سنگین تر می بودند، می توانستند به نوترون ها واپاشی کنند، که اتم ها را ناپایدار می ساخت. اگر نیروی الکترومغناطیسی 4 درصد ضعیف تر بود، خبری از هیدروژن و ستارگان عادی نبود. اگر بر هم کنش ضعیف بسیار ضعیف تر می بود، هیدروژن وجود نمی داشت؛ اگر خیلی قوی تر می بود، ابرنواختران قادر نبودند که در فضای میان ستاره ای عناصر سنگین تر را بذر افشانی کنند. اگر ثابت کیهان شناختی بسیار بزرگ تر بود، پیش از اینکه فرصت شکل گرفتن کهکشان ها پیش آید، خود جهان از هم گسیخته می شد.

از نظر لرد مارتین ریس از دانشگاه کمبریج ، اصل انسانی یکی از مستدل ترین دلایل برای وجود جهان های چندگانه است. ریس نوشته جهان دارای مقادیر کمی زشتی است. بعنوان مثال مدار زمین کمی بیضی است، همین نکته تنظیم دقیق را نشان نمی دهد، بلکه مقادیر مشخصی بی نظمی را در ناحیه باریک گولدیلاکس (منطقۀ سکونت پذیر) نشان می دهد. به طور مشابه، ثابت کیهانی دقیقا برابر صفر نیست، بلکه بسیار کوچک است. این نشان می دهد که جهان ما : « استثنایی تر از آن چیزی نیست که برای وجود ما ساخته شده باشد.»

ریس افزود: ممکن است بیگ بنگ جهان ما تنها بیگ بنگ نبوده، بلکه هر کدام از این جهان های متعدد می توانند با بیگ بنگی دیگر قوانین فیزیکی خاص خود را داشته باشند، بعضی جهان ها بسیار بزرگ با عمری کم، بعضی در سطح کوانتومی، بعضی شکل نگرفته نابود می شوند و … وی ادامه می دهد، تا زمان کشف نظریه نهایی فیزیک که سیر تحول بیگ بنگ های متعدد در جهانی های چندگانه را شرح می دهد باید صبر کرد و به این نکته اشاره کرد که شاید جهان ما تنها پیشامدی تصادفی در میان میلیاردها جهان دیگر با قوانین فیزیکی متفاوت باشد و شاید تنظیم ظریف یک واقعیت سخت یا تقدیری باشد. در قسمت بعد، رده ی 3: “چند جهانی کوانتومی” را بررسی می کنیم.

ادامه دارد »»»

سمیر الله وردی / انتشار: سایت بیگ بنگ

منابع: مکس تگمارک – مجله Scientific American/ میچیو کاکو – Parallel Worlds

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

11 دیدگاه

  1. درود.
    مدتی است برای من پرسشی مطرح شده.بین این حباب های جهان های موازی چه چیزی وجود دارد؟فضای خالی؟

  2. ایده جهان های موازی بسیار هیجان انگیز است اما در کنار آن هیجان، این سوال مطرح می شود که آیا اصولا این ایده قابل راستی آزمایی است؟

  3. با عرض سلام و خسته نباشيد خدمت ادمين محترم سايت
    عرضم به خدمتتون يكم درك مطالب بران سخت شد براي همين چند تا سوال برام پيش اومد
    ادمين عزيز منظور شما اينه كه دوتا پوسته اي از جهان هاي متفاوت باهم برخورد كردني يك جهان جديد به وجود مياد و اون دو تا جهان سابق هم از هم فاصله ميگيرند؟

    1. درود به شما، در این قسمت از جهان های موازی دو ایده که مرتبط با تورم کیهانی میباشند را مطرح کردیم. 1) ایده ی جهان های پوسته ای برخورد کننده که با انبساطی طولانی در نهایت به یکدیگر برخورد می کنند و باعث مرگ دو جهان و تولد جهانی جدید و تورم یابنده می شوند. 2) جهان های حبابی بسیاری به غیر از جهان ما می توانند از دل خلاء متولد شوند و همچون حباب های صابون در کیهان شناور باشند، اما با قوانین خاص خودشان. البته این فرضیات منطق بر اصول ریاضیات و محاسبات کوانتومی نظریه ریسمانها و نظریه M مطرح شده اند و دارای فرمول بندی مشخصی میباشند، که به شواهد بیشتری برای تایید نیاز دارند.

    1. شاید بی نهایت باشه، البته ما هنوز جهان حبابی خودمون رو بصورت کامل نشناختیم و 96 درصدش برامون ناشناخته هست!

    1. در انتهای همین مطلب هم اشاره کردیم، میتونه به میلیاردها میلیارد برسه!

    1. درود به شما، فیزیکدانان معتقدند جهان ما تنها جهان موجود نیست و با این وسعت گسترده که دائما در حال بزرگتر شدن میباشد در نهایت یک جهان حبابی و بسته است که طبق نظریه های فیزیکی در میان میلیاردها جهان حبابی دیگر با قوانین فیزیک خاص خودشان قرار دارد.

      اما در مورد پرسش بعدی باید گفت، سردترین دمایی که بر اساس قوانین فیزیک می‌توان به آن رسید صفر مطلق، یا ۲۷۳/۱۵ – درجه‌ی سلسیوس است. دانشمندان در آزمایش‌های علمی به دماهایی تا یک میلیاردم درجه بالاتر از صفر مطلق نیز رسیده اند اما برای رسیدن به این دماهای باورناپذیر به تجهیزات پیچیده و گران‌قیمت نیاز هست. اما در کیهان گازهای سحابی بومرنگ دمای سردی برابر ۲۷۲/۱ – درجه‌ی سلسیوس دارند. اما محققان معتقدند گرم ترین نقطه در کیهان به قلب بیگ بنگ، نقطه فشرده‌ای از دما و چگالی که جهان ما از آنجا آغاز شده است میباشد، که به آن دمای پلانک می گویند. براساس درک فعلی ما از فیزیک کیهان، این حرارت دمایی برابر دمای فوق العاده ی ۱۰ به توان ۳۲ کلوین میباشد.

      1. فک کنم در بعد چهارم فضا باید دنبال انتهای جهان باشیم اگه انتها داشته باشه مثلا اگه یه کره چهار بعدی یا پنج بعدی باشه که در همون بعد چهارم یا پنجم از جهانای دیگه فاصله گرفته درست میگم؟