بیگ بنگ: یکی از ویژگی‌های ابر سیاهچاله‌های فعال که در مرکز کهکشان‌های بزرگ قرار دارند، متصاعد کردن گاز است. این سیاهچاله ها که جرمی میلیون‌ها یا میلیاردها برابر جرم خورشید را دارند، از حلقه‌های بزرگ گازی که اطرافشان در چرخش اند تغذیه می کنند. معمولا این سیا‌هچاله ها بیش از حد تغذیه می کنند و یک جریان ابرسریع باد از خود ساطع می کنند. این بادها تاثیر شگرفی در تنظیم گسترش کهکشان خود دارند. به این صورت که با پاکسازی گازهای اطراف، فرآیند ساختن ستاره‌های جدید را فرو می نشانند.

به گزارش بیگ بنگ، اخیرا دانشمندان یکی از دقیق ترین مشاهدات خود را در مورد چنین جریان‌های خروجی در کهکشانی به نام IRAS 13224-3809 صورت داده اند. حرارت این جریان خروجی در بازه‌های زمانی کم‌تر از یک ساعت تغییر می کرد، که بیشترین سرعت تغییری است که تا به حال در موارد مشابه مشاهده شده است. نوسانات سریع دمای این جریان نشان می دهد که جریان خروجی، به اشعۀ ایکسی که از حلقۀ گازی متراکمی که سیاهچاله را در بر گرفته، واکنش می دهد.

ارین کارا، یکی از محققان پسا دکترای نجوم در دانشگاه مریلند که از نویسندگان این مقاله بوده، می گوید:« با اینکه پدیدۀ جریان‌های خروجی قبلا مشاهده شده بود، این اولین باری است که توانسته ایم ارتباط بین گازهای منتشر شده و میزان روشنایی سیاهچاله ها را مشاهده کنیم.» دانشمندان این اندازه‌گیری‌ها را با استفاده از تلسکوپ طیف سنجی هسته ای ناسا-نوستار(NuSTAR) و تلسکوپ XMM-نیوتن آژانس فضایی اروپا انجام داده اند. برای اینکه تنوع این سیگنال‌ها ثبت شود، دانشمندان تلسکوپ های نیوتن و نوستار را به ترتیب برای 6 و 17 روز روی سیاهچاله متمرکز کرده‌اند.

مشاهدۀ اینکه جریان‌های خروجی و اشعه‌های ایکس به هم مربوط هستند و اینکه هر دو به شدت متغیرند، به تشخیص مکان دقیق منبع اشعه‌های ایکس و جریان‌های خروجی کمک می کنند. کارا می گوید: «بیشترین نوسان جریان‌های گاز خروجی سیاهچاله‌ها، در مرکز آن‌هاست. از آنجایی که تغییرات زیادی در بادهای خروجی مشاهده کردیم، میدانیم که جریان ساطع شده به سیاهچاله بسیار نزدیک بوده است.» کریس رینولدز، استاد ستاره‌شناسی دانشگاه مریلند و یکی از شرکت کنندگان این تحقیق، اشاره می کند که برای مطالعۀ بیشتر نحوه‌ی شکل گیری کهکشان‌ها و سیاهچاله‌ها، به داده‌ها و مشاهدات دقیق تری نیاز داریم.

وی افزود:« برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این جریان های خروجی، نیاز داریم سیاهچاله ها را با طیف سنج های بیشتر و بهتری مشاهده کنیم. برای مثال، هنوز نمی دانیم که جریان خروجی از چند لایه گاز تشکیل شده است. همچنین نیازداریم تا به علاوه‌ی اشعۀ ایکس، باندهای دیگری را تحت نظر قرار دهیم تا بتوانیم گازهای مولکولی یا گازهای سردتری که می توانند توسط این جریان‌های خروجی هدایت شوند را شناسایی کنیم. برای کشف رابطۀ این جریان‌های گاز خروجی با نحوۀ شکل گیری کهکشان‌ها، دانستن همۀ این اطلاعات ضروری است. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Nature منتشر شده است.

ترجمه: معصومه رحیمی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencedaily.com