بیگ بنگ: 24 آگوست برای طرفداران وفادار و لجوج “پلوتو” یک روز غم‌انگیز است. چرا که در سال 2006 و در چنین روزی، پلوتو از یک سیاره به یک سیاره کوتوله تنزل یافت. این رویداد بحث و گفتگوی زیادی را به راه انداخت که تا به امروز هم ادامه دارد. اما امسال در آستانه “روز تنزل رتبه پلوتو” ، مدیر ناسا «جیم برایدنستاین» امید تازه‌ای به طرفداران پلوتو داد و ادعا کرد که در واقع این جرم آسمانی مرموز و یخی یک “سیاره” است.

به گزارش بیگ بنگ، برایدنستاین در اولین رویداد رباتیک برگزار شده در اکلاهما، که از تلویزیون ناسا پخش شد، گفت: «به نظر من پلوتو یک سیاره است.» وی به شوخی گفت: «شما می توانید بگویید که رئیس ناسا دوباره پلوتو را بعنوان یک سیاره اعلام کرده  است. من به حرفی که می‌زنم اعتقاد دارم، این راهی است که آن را یاد گرفته‌ام و به آن متعهد هستم. من مدیر ناسا، جیم برایدنستاین خود را بعنوان یک حامی سیاره پلوتو اعلام می‌کنم.»

نیازی به گفتن نیست که اعلام چنین موضوعی توسط رئیس ناسا بحث‌های موجود در این زمینه را حل و فصل نمی کند. هنگامی که پلوتو توسط کلاید تامبا در سال 1930 برای اولین‌بار کشف شد، تیتر روزنامه‌های سرتاسر جهان به این موضوع اختصاص پیدا کرد و سریعاً پلوتو بعنوان نهمین سیاره منظومه شمسی نامگذاری شد. بنا بر برخی دلایل دیگر، پلوتو به یکی از محبوب‌ترین اجرام موجود در کل منظومه‌شمسی نیز تبدیل شد، از این رو دلیل تنزل آن به یک سیاره کوتوله برای برخی بسیار ناراحت کننده بود.

در سال 2006، انجمن بین‌المللی اخترشناسی(IAU) تعریف جدیدی را برای سیارات ارائه نمود و پلوتو با این تعریف مطابقت نداشت. بر اساس تعریفی که عنوان شد، یک جرم آسمانی باید قبل از اینکه بعنوان یک سیاره در نظر گرفته می شد شامل سه معیار اصلی بود. 1- اینکه باید به دور خورشید می چرخید. 2-باید از گرانش کافی برای داشتن یک شکل گرد (یا مدور). برخوردار می بود. 3- این جرم آسمانی نباید همسایگان زیادی در اطراف مدار خود میداشت.

از آنجایی که پلوتو با مجموعۀ بزرگی از اجرام یخی دیگر که در اطراف کمربند کویپر قرار دارند، احاطه شده، با تعریف فوق مطابقت نداشت و نمی توانست یک سیاره واقعی باشد؛ بنابراین صرفاً یک سیاره کوتوله نامیده شد. علاوه بر این، بسیاری از اجرام فرانپتونی دیگر در منظومه‌شمسی وجود دارند که قابل مقایسه با پلوتو هستند و ما آنها را سیاره نمی دانیم. اریس، فقط یکی از آنهاست که یک پیکر یخی تقریباً کروی دارد و جرم آن اندکی از پلوتو کمتر است.

این مباحث پس از بررسی یافته‌های فضاپیمای افق‌های نو در سال 2015 دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. در  میان بسیاری از بررسی‌های انجام شده در مورد پلوتو، یافته‌های این کاوشگر نشان داد که پلوتو و مدارهای آن بسیار پیچیده‌تر از آنچه قبلاً تصور می شد، بودند. لکن بینش موجود در مورد سطح و جو پلوتو این بحث را متحول کرد. به همین ترتیب، آلن استرن، دانشمند سیاره‌شناس که سرپرستی مأموریت افق‌های نو را بر عهده داشت، مقاله‌ای را در این خصوص نوشت و خواستار تجدید نظر در مورد طبقه‌بندی پلوتو و در نظر گرفتن آن بعنوان یک “سیاره” شد.

استرن در سال 2017 گفت: «انجمن بین‌المللی اخترشناسی از افراد غیر متخصصی تشکیل شده که مشغول ِ مطالعۀ سیاهچاله‌ها و کهکشان‌ها و … هستند.» البته این بحث همچنان به قوت خود باقی است و گرچه اظهارات اخیر مدیر ناسا برای بسیاری از طرفداران پلوتو رضایت‌بخش بوده، اما بعید است که تغییر زیادی در نظر ِ انجمن بین‌المللی اخترشناسی ایجاد نماید.

ترجمه: سهیلا دوست پژوه/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: iflscience.com