بیگ بنگ: میلیارد ها ستاره ی موجود در آسمان شب میتوانند باعث به وجود آمدن این پرسش شوند که آیا ما در جهان تنها هستیم یا خیر؟ ستی- SETI(جستجوی هوش فرازمینی) به دنبال پاسخی برای این پرسش برای جستجوی تمدن های پیشرفته در کیهان است.

به گزارش بیگ بنگ، اصطلاح SETI میتواند به دو منظور مورد استفاده قرار بگیرد. اولی تاکید بر خود عبارت است که شامل جستجو برای دیگر اشکال هوشمند حیات توسط مردمان دور دنیا می­باشد. دومین کاربرد این اصطلاح، موسسه ستی است. این موسسه در زمینه دنبال کردن و تعقیب داده های پراکنده ی حیات خارج از زمین، پیشتاز است.

موسسه ستی

بزرگترین مهره در جستجو برای حیات خارج از منظومه شمسی متشکل از دانشمندان، مهندسان، تکنیسین ها، معلمین و دیگر افراد پشتیبان است. در سال 1988، ناسا شروع به سرمایه گذاری به منظور بررسی تمام جهات آسمان برای جستجوی حیات کرد. مشاهدات در سال 1992 و در 500 مین سالگرد ورود کریستف کلمب به قاره ی جدید آغاز شد. با این حال در عرض یک سال کنگره رای به اتمام سرمایه گذاری در این زمینه داد.

پس از این موضوع، موسسه ی ستی به دنبال سرمایه گذار خصوصی برای ادامه فعالیت هایش بود کمک های افراد علاقه­مند به موسسه کمک کرد تا تحقیقات در زمینه ی یافتن سیگنال ها از سیارات دیگر، ادامه یابد. به گفته آنها، این موسسه دارای بیش از 100 پروژه ی فعال نجوم و سیاره شناسی، تکامل شیمیایی، پیدایش حیات و تغییرات اقلیمی، می­باشد.

پروژه فونیکس، جستجوی هدف گذاری شده که در ابتدا توسط ناسا بنیاد نهاده شد را دنبال کرد. در این برنامه توسط بزرگترین آنتن جهان به دقت مناطقی نزدیک به در حدود 1000 ستاره خورشید مانند را مورد بررسی قرار داده شد. در یک پروژه مشترک با دانشگاه کالیفرنیا، این موسسه 42 تلسکوپ منحصر به فرد را ساخت که مانند یک وسیله بسیار بزرگ عمل می­کردند. آرایه ی تلسکوپ های رادیویی آلنATA (The Allen Telescope Array ) به نام یک خیر به نام پل آلن از بنیانگذاران مایکروسافت – نامگذاری شده است. این تلسکوپ ها از سال 2007 میلادی شروع به رصد کردند. بنا بر آنچه در وبسایت ستی موجود است، این مجموعه تلسکوپ بایستی به دانشمندان این اجازه را بدهد که بیش از 1 میلیون ستاره ی نزدیک را در طول 2 دهه ی بعدی بررسی کنند.

جستجوی حیات پیشرفته

حیات فرازمینی میتواند به طور تقریبی به دو دسته طبقه بندی شود. نخستین دسته بر تنها حیات تاکید داشته و شامل حیات میکروبی و دیگر اشکال ساده حیات است.  بدون تکنولوژی و تمدن، حیات توانایی ساخت سیگنال هایی که بتوانند در طول کهکشان سفر کنند را ندارد. با این حال، بسیاری از دانشمندان به بررسی اتمسفر و دیگر شاخص ها هم در داخل و هم در خارج از منظومه شمسی به عنوان بخشی از جستجوی حیات در خارج از سیاره­ مان – زمین – ادامه می­دهند. جستجوی هوش فرا زمینی خارج از این دسته بوده و در جستجو برای یافتن تمدن های پیشرفته می­باشد. بیشتر جستجو های ستی متمرکز بر یافتن سیگنال های رادیویی و یا سیگنال های نوری می­باشد که می­تواند بر وجود یک حیات بیگانه دلالت کند.

به دلیل آن که حیات بر روی زمین 100 میلیون سال پس از قابل زندگی شدن زمین آغاز شد، بسیاری از دانشمندان عقیده دارند که حیات می­بایست در سیاراتی که دارای تعدادی مشخصات دقیق هستن، رشد کند. با وجود میلیاردها ستاره در کهکشان که هر یک می­توانند میزبان حداقل یک سیاره باشند، گزینه هایی متعددی برای توسعه تدریجی حیات وجود دارد. تعدادی زیادی از سیارات که توسط تلسکوپ فضایی کپلر نمایان شده اند، لیستی را تشکیل داده اند که شامل سیارات دارای پتانسیل حیات برای هدف گذاری توسط موسسه ستی می­باشند.

طبق گفته های سِت شوستاک یکی از ستاره ­شناسان موسسه ستی، سه راه برای یافتن حیات در دیگر نقاط جهان وجود دارد. اولین راه این است که به آنجا رفته و یا از نزدیک آن را بررسی کنیم؛ فرایندی که تنها در منظومه شمسی امکان پذیر می­باشد. دومین راه بررسی پرتو های تابش شده از سیاره است که به وسیله آن میتوان اتمسفر آن سیاره را بررسی کرد. در حال حاضر این عمل به وسیله ابزارهایی نظیر تلسکوپ فضایی هابل در حال انجام است. سومین راه نیز جستجوی سیگنال هایی است که می­توانند نشان دهنده هوش فرازمینی باشند.

شوستاک در یک برنامه تلویزیونی در این خصوص گفت:« این کاری است که ستی انجام می­دهد.» بیشتر تحقیقات ستی بر جستجوی سیگنال های رادیویی متمرکز شده است و در این جستجوها نیز بیشتر به دنبال سیگنال هایی با فرکانس پایین می­باشند؛ موج الکترومغناطیسی که قسمت کوچکی از طیف رادیویی را می­پوشاند. اهداف طبیعی طیف را به وسیله سیگنال ها می­پوشانند، بنابراین پیدا کردن سیگنالی که تنها بر یک ناحیه ی کوچک تسلط داشته باشد، میتواند دلالت بر یک منبع مصنوعی داشته باشد.

دانشمندان همچنین بر “جستجوی نوری” به منظور یافتن تمدن های فرازمینی نیز تمرکز کرده اند که شامل جستجو برای تابش بسیار کوتاه نور که تنها در حد نانوثانیه دوام خواهد داشت، می­باشد. پیام های سیارات دیگر ممکن است عمدا و یا به صورت تصادفی ارسال شده باشند. سیاره زمین از جنگ جهانی دوم به بعد – زمانی که ارتباط رادیویی معمول تر شده بود – سیگنال هایی را انتشار داده است. موسسه ستی همچنین در میان تحقیقاتش به دنبال پیام هایی است که عمدا در فضا منتشر شده اند. اخیرا ، ستی جستجو برای ارتباط بین دو سیاره در امتداد خط دید زمین(Earth’s Line of Sight) را آغاز کرده است؛ پیام های ارسال شده به سوی یک سیاره یا قمر در منظومه ای ستاره ای، میتوانند به سوی زمین ادامه پیدا کنند.

در هر صورت، توانایی انسان ها برای فهم پیام داستان دیگری است. اگر تمدنی پیامی را عمدا در فضا منتشر کند احتمالا آن را در ساده ترین شکل ممکن ارسال خواهد کرد. با این حال اگر پیام به صورت تصادفی منتشر شده و یا برای سیاره ای دیگر باشد، این امکان وجود دارد که دانشمندان هیچگاه نتوانند آن را رمزگشایی کنند. طبق گفته های محققان ستی، سیگنال ها چندین چیز را درباره ی تمدنی که آن را ایجاد کرده، فاش خواهند ساخت. دانشمندان قادر خواهند بود منشا آن را به دقت مشخص کنند و تغییرات آن به تعیین چگونگی چرخش و حرکت سیاره کمک خواهد کرد.

موسسه ستی در این باره در وبسایتش می­گوید:« اگر چه این اطلاعات محدود می­باشند اما، کشف یک هوش بیگانه داستانی فوق العاده خواهد بود. ما باید آگاه باشیم که تنها نیستیم و در تمام هستی، ما باهوش ترین موجودات نیستیم.» این موسسه تصور می­کند که پس از یافتن سیگنال، اشتیاق مردم به آنها را به ساخت دیش های ماهواره ای بزرگتر که توانایی بیشتری برای دریافت سیگنال های ضعیف را دارا هستند را داشته باشند، سوق میدهد.

بعید است که زمین و تمدنی پیشرفته که خارج از منظومه شمسی قرار گرفته است درگیر ارتباطات زیادی شوند. دلیل آن هم این است که انتقال سیگنال ها از سیاره ای به سیاره دیگر می­تواند سال ها زمان ببرد. نزدیک ترین ستاره به ما، آلفا قنطورس 4.3 سال نوری از ما فاصله دارد؛ اگر تمدنی پیشرفته در یکی از سیارات اطراف آن وجود داشته باشد(که تاکنون دیده نشده است)، بیش از 8 سال طول می­کشد تا سیگنالی از زمین به آنجا رسیده و برگردد. علاوه بر پخش تصادفی اطلاعات در فضا، تعدادی پیام نیز از زمین ارسال شده است. در سال 1974، پیامی ساده از رصدخانه رادیویی آرسیبو در پورتو ریکو ارسال شد. طبق گفته های موسسه ستی، از آن پس هم، ناسا و هم روسیه تعدادی سیگنال کوتاه به فضا فرستاده اند.

بازبینی و تایید

هنگامی که سیگنالی قابل توجه دریافت می­شود، دانشمندان ابتدا باید مطمئن شوند که این سیگنال از خارج زمین دریافت شده است. با تایید مشاهدات توسط رادیو تلسکوپی دیگر، آنها می­توانند اطمینان پیدا کنند که با سیگنالی که ساخته انسان است سر و کار ندارند. حتی اگر دریافت کننده اصلی آن سیگنال منبعش را خارج از زمین تعیین کند، ابزاری دیگر و تکرارپذیر، بخش مهمی از فرآیند علمی را انجام می دهد.

محققان ستی می­گویند:« هنگامی که سیگنالی مصنوعی نشان دهنده منشاء فرازمینی باشد، این اکتشاف در سریعترین زمان ممکن و با پوشش حداکثری به اطلاع همه خواهد رسید. هیچ پنهان کاری وجود نخواهد داشت و در واقع اطلاع دادن این موضوع به سرعت از این نظر اهمیت دارد که در آن زمان نیازی فوری به ستاره شناسان سرار جهان وجود خواهد داشت تا تمام سیگنال های دریافتی را 24 ساعته مشاهده کنند.»

دیگر جستجو کنندگان

موسسه ستی شناخته شده ترین جستجو کننده نشانه های تمدن های پیشرفته می­باشد. با این حال تنها جستجوگر نیست. دانشگاه کالیفرنیا تعدادی برنامه ی جستجوی هوش فرازمینی داشته است که یکی از آنها استفاده از رصدخانه رادیویی آرسیبو است. دانشگاه بولونیای ایتالیا جستجویی رادیویی و در حال انجام را دارد. هر دو دانشگاه بارکلی و هاروارد در بوستون جستجوی نوری برای هوش فرازمینی را در حال حاضر انجام می­دهند. طی ارائه ای به کنگره در سال 2014، شوستاک پیش بینی کرد که در آینده ای نزدیک حیات در جایی غیر از زمین یافت می­شود. او گفت:« اگر حیاتی در خارج از زمین وجود داشته باشد، اثبات شده نیست. البته من فکر می­کنم که این وضعیت در زمان زندگی همه افراد حاضر در این مکان، تغییر خواهد کرد.»

حتی اگر هیچ نشانه ای از تمدن پیشرفته کشف نشود، موسسه ستی خوشبین خواهد ماند. وبسایت این موسسه در این باره این چنین نوشته است:« ما تنها چیزی را بررسی می­کنیم که هر جستجوی امروزی توانایی انجام آن را دارد. شکست در یافتن سیگنال، این ایده که ما تنها موجودات متفکر این کهکشان هستیم را اثبات نمیکند. در نهایت، باید به این نکته اشاره شود که نبودن شواهد، دلیلی بر نبودن آن نیست. موسسه ستی قصد دارد این جستجو را ادامه دهد. نیازی به گفتن نیست، گام های رو به جلو تکنولوژی و کشف های علمی جدید استراتژی آینده ستی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اما تسلیم شدن در این مسیر جزئی از برنامه ی ستی نیست. همانطور که کریستف کلمب هم زمانی که در روزهای نخستش در دریا موفق به کشف هیچ سرزمین جدیدی نشد، از ادامه برنامه هایی که داشت منصرف نشد.»

ترجمه: امیرحسین ادیبی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: space.com