این جرمی است که پس از انفجار یک ستاره باقی مانده است. سحابی خرچنگ، که حاصل یک ابر نواختر در سال 1054 بعد از میلاد است، پر از رشتههای اسرارآمیز است. رشتهها نه تنها فوقالعاده پیچیده هستند، بلکه به نظر میرسد سرعتی بیش از سرعت مورد انتظار از یک انفجار آزاد را دارند. این تصویر به وسیلۀ تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است.
اسناد ثبت شده به وسیله چینیها ٬ژاپنیها و سرخپوستان آمریکا حاکی از آن است که در سال 1054 یک ابرنواختر در کهکشان ما منفجر شدهاست. اکنون میدانیم که باقیمانده آن ابرنواختر٬ جسمی است در صورت فلکی گاو که سحابی خرچنگ نامیده میشود. این سحابی که در اوایل یک سحابی سیارهای تلقی میشد٬ اکنون به منزله یکی از شناخته شدهترین بقایای ابرنواختری است. سحابی خرچنگ٬ هم از نظر ویژگیهای مشاهده شده در آن و هم از نظر گستره وسیع تابشهایی که از آن دریافت میکنیم و به ما اطلاعات میرساند٬ جسم قابل ملاحظهای است. معلوم شدهاست که بیشتر این تابشها به وسیله فرآیند سنکروترون تولید میشود.
سحابی خرچنگ ده سال نوری وسعت دارد. دقیقا در مرکز سحابی یک تپ اختر قرار دارد: یک ستاره نوترونی به سنگینی خورشید اما به اندازه یک شهر کوچک. تپ اختر خرچنگ ثانیهای سی بار به دور خود میچرخد.
کشف شدهاست که سحابی خرچنگ با سرعتی حدود 10000 کیلومتر بر ثانیه منبسط میشود. انتظار میرود که این سحابی ٬درچند هزار سال آینده٬ به تدریج در تمام طول موجها کم فروغتر شده و سرانجام ناپدید گردد. در این میانه سحابی خرچنگ قویترین منبع تابش امواج رادیویی و پرتوی ایکس در آسمان است که احتمال میرود یکی از عوامل صدور بخش بزرگی از پرتوهای کیهانی آسمان همین سحابی باشد.
پی نوشت:
ستاره نوترونی: هنگامی که ستاره پر جرمی به شکل ابرنواختر منفجر میشود، شاید هستهٔ آن سالم بماند. اگر جرم هسته بین ۱٫۴ تا ۳ جرم خورشیدی باشد جاذبه, آن را فراتر از مرحلهٔ کوتوله سفید متراکم میکند تا این که پروتونها و الکترونها برای تشکیل نوترونها به یکدیگر فشرده شوند. این نوع شیء آسمانی ستاره نوترونی نامیده میشود.
تپ اختر: ( Pulsar) ستارههای نوترونی چرخانی هستند که با سرعت بسیار زیادی دوران میکنند و پالسهای مداومی از انرژی تابشی به همراه خطوط میدان مغناطیسی قوی را از خود منتشر میکنند.
ابر نواختر: ( supernova) انفجاری ستاره ای است که پرانرژیتر از یک نواَختر میباشد.
نواختر: انگیزهٔ کاربرد این واژه آن است که گذاشتگان می پنداشتند نواختر به راستی زایش یک ستاره است زیرا که این ستارگان ناگهان بیشتر از همیشه درخشان میشدند. هر چند امروزه ما می دانیم که که نواختر و ابرنواختر نمودار مرگ یک ستاره اند.