بیگ بنگ: به گفته ی محققان حدود ۳.۴ میلیارد سال پیش در پی برخورد دو سیارک به سیاره ی مریخ، سونامی هایی بزرگ تر از سونامی مرگبار سال ۲۰۰۴ اقیانوس هند، ساحل های اقیانوس سیاره ی سرخ را در هم کوبیده بود.

برخورد دو سیارک می توانسته باعث سونامی هایی سهمگین روی سیاره ی مریخ شده باشد و خط های ساحلی آن را در ۳.۴ میلیارد سال پیش تغییر داده باشد. ناحیه های سرخ رنگ نشان دهنده ی پهنه‌ایست که در اثر سونامی نخست زیر آب رفته بود.
برخورد دو سیارک می توانسته باعث سونامی هایی سهمگین روی سیاره ی مریخ شده باشد و خط های ساحلی آن را در ۳.۴ میلیارد سال پیش تغییر داده باشد. ناحیه های سرخ رنگ نشان دهنده ی پهنه‌ایست که در اثر سونامی نخست زیر آب رفته بود.

اگرچه سیاره ی مریخ امروزه دنیایی خشک و خاک آلود است، ولی شواهد فزاینده نشان می دهند روزگاری اقیانوسی بزرگ بر روی سطحش داشته، اما این چشم انداز آبناک کاملا هم روشن نیست. یکی از مشکلات، نبودِ یک خط ساحلی آشکار روی مریخ است- به نظر می رسد بلندی مرزهای چشمداشتی میان خشکی و دریای آن در راستای طول آنها بسیار متفاوت است، چیزی که برای یک اقیانوس دائمی نمی تواند منطقی باشد.

اکنون “آلبرتو فیرن” از مرکز اخترزیست‌شناسی مادرید اسپانیا و همکارانش فکر می کنند که بخشی از پاسخ را یافته اند: خط های ساحلی این اقیانوس در اثر سونامی های سهمگینی که یخ و سنگ را در گستره ی پهناوری پخش کرد، بازسازی شده. فیرن می گوید: «سونامی ها یکی از فرآیندهایی بودند که خط های ساحلی را تغیییر دادند. ما در پژوهشمان نخستین شناسایی قطعی از امواج سونامی در مریخ را انجام دادیم.» این دانشمندان به کمک تصویربردار گرمایی، فضاپیمای مارس اودیسه ی ناسا، مرز میان هامونه‌ی کم‌ارتفاع کریسی و بلندی‌های سرزمینه‌ی عربستان روی سیاره ی سرخ را بررسی کردند. آنها جریان هایی از یخ و تخته سنگ را روی سربالایی ها شناسایی کردند که تا صدها کیلوتر روی بلندی ها کشیده شده است.

این جریان های یخ و سنگ نمی توانسته در اثر فرآیندهای گرانشی رخ داده باشد. به جای آن، دو سونامی جداگانه باعث آن ها شده بوده. سونامی قدیمی تر گسترش بیشتری داشت، و با بازگشت آب به دریا، تخته سنگ هایی به بزرگی چند متر را با خود جابجا کرد و با این کار، شیارهایی پشت سر خود پدید آورد. سونامی تازه تر که زمانی رخ داده بود که آب و هوای مریخ سردتر شده بود، گسترش کمتری داشته و پشت سر خود هم ته‌ نشست های یخی به جای گذاشته است.

یک سونامی انبوه غول آسایی از آب و یخ را از اقیانوس باستانی مریخ به درون خشکی راند. در این تصویر گرمایی، پسمانده های یخ زده ی سونامی به درازای ۲۵۰ کیلومتر تیره تر از سطح پیرامونشان دیده می شوند
یک سونامی انبوه غول آسایی از آب و یخ را از اقیانوس باستانی مریخ به درون خشکی راند. در این تصویر گرمایی، پسمانده های یخ زده ی سونامی به درازای ۲۵۰ کیلومتر تیره تر از سطح پیرامونشان دیده می شوند

اقیانوس متروک

شبیه سازی ها نشان می دهند برخورد سیارک هایی با بزرگی کافی برای پدید آوردن دهانه های ۳۰ کیلومتری در فاصله ی زمانی میانگین ۲.۷ میلیون سال می توانسته باعث این دو فاجعه شده باشد. موج هایی که در اثر برخورد درست شده بودند در زمان رسیدن به ساحل، بلندایی به اندازه ی ۵۰ متر داشتند. بلندای امواجی که در پی زمین لرزه ی سال ۲۰۰۴ به جزیره ی سوماترای اندونزی کوبیده شدند به ۳۰ متر می رسید و با کشتن حدود ۱۸۵۰۰۰ نفر در منطقه ی اقیانوس هند، یکی از مرگبارترین فاجعه های طبیعی تا به امروز را پدید آوردند.

تیلور پرون از بنیاد فناوری ماساچوست می گوید: «نکته ی چشمگیر این است که هر چه به ساختار داخلی سیاره ی مریخ با دقت بیشتری نگاه می کنیم، نشانه های بیشتر و بیشتری از وجود یک اقیانوس در گذشته ی آن می بینیم.» ولی شواهد سونامی ها هنوز قطعی نیستند، زیرا جریان هایی که در پشت سر آنها پدید آمده بسیار بزرگ تر از ساختارهای هم ارز آن هاست که روی زمین دیده شده است.

پرون می گوید: «این یک برداشت چالش برانگیز است، زیرا هیچکس نمی داند خط های ساحلی یک اقیانوس که میلیاردها سال است خشک و برهوت شده باید چه شکلی باشند. اکنون نوبت بقیه ی پژوهشگران سیاره ی مریخ است که این را بررسی کرده و بیازمایند.» جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریه nature منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: newscientist.com / برگردان: ۱star-7skies

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.