شناسایی اتمسفر یک سیارهی فراخورشیدی
بیگ بنگ: اخترشناسان یک سیاره گرم شبیه نپتون کشف کردند که در فاصلۀ 437 سال نوری از ما به دور یک ستارل کوتوله سفید در حال چرخش میباشد. اتمسفر این سیاره به طور کامل از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است.
به گزارش بیگ بنگ، در حالی که تا به امروز هزاران سیاره خارج از منظومهی شمسی کشف شدهاند، اطلاعات بسیار کمی در مورد جو آنها مخصوصا در مورد جو سیارات کوچکتر از مشتری داریم. ترکیب اتمسفر یک سیاره میتواند سرنخهای با ارزشی در مورد نحوهی شکلگیری سیاره به دست دهد. اتمسفر سیارهی هم جرم با نپتون میتوانست از منابع بسیار متفاوتی ایجاد شده و ترکیبات اتمسفر بسیار متنوعی داشته باشد.
دکترهانا ویکفورد و همکارانش با استفاده از مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل و اسپتزر میگویند اتمسفر سیارهی HAT-P-26b که سیارهای با سایز مشابه با نپتون است اما با فاصلهی کمی به دور ستارهی میزبان خود میگردد، فلزیگی پایینی دارد که نشانگر فراوان بودن عناصر سنگینتر از هیدروژن و هلیم در این سیاره است. دکتر ویکفورد که محقق پست دکترای مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا است میگوید: «ستارهشناسان به تازگی شروع به بررسی اتمسفر سیارات هم جرم با نپتون گرفتهاند و بسیار سریع مثالی متضاد با روند موجود در منظومهی شمسی پیدا کردهاند. این نوع نتایج غیر منتظره دلیل علاقهی من به اکتشاف اتمسفر سیارات ناشناخته است.»
تیفانی کاتاریا نویسندهی همکار این پژوهش از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می گوید:« داشتن اطلاعات بسیار زیاد در مورد یک سیارهی داغ نپتونی هنوز هم نادر است بنابراین تحلیل این مجموعه دادهها به طور پیوسته به نوبهی خود موفقیتی بزرگ محسوب میشود.» پروفسور دیوید سینگ از دانشگاه اکستر انگلستان میگوید:« این اکتشاف هیجان انگیز جدید نشان میدهد که تنوع موجود در اتمسفر این سیارات فراخورشیدی بسیار بیشتر از انتظارات ما میباشد. این سیارهی’نپتون داغ’ سیارهای بسیار کوچکتر از سیاراتی میباشد که قادر بودیم آنها را عمیقا توصیف کنیم بنابراین به نظر میآید این اکتشاف جدید در مورد اتمسفر آنها موفقیتی بزرگ در پیگیریهای ما در مورد چگونگی شکلگیری منظومهی شمسی این سیاره و مقایسهی آن با منظومهی شمسی خودمان است.»
تحلیلهای تیم تحقیقاتی جزئیات کافی برای مشخص کردن اتمسفر HAT-P-26b در اختیار قرار داده است. جو این سیاره نسبتا خالی از ابر است و نشانههایی قوی و بهترین اندازهگیریها از میزان آب بر روی یک سیارهی فراخورشیدی به این سایز تا به امروز دارد. محققان از نشانههای آب برای تخمین فلزیگی استفاده کردهاند. ستارهشناسان برای مقایسهی سیارات بر اساس فلزیگی آنها از خورشید ما به عنوان نقطهی مرجع استفاده میکنند.
در منظومهی شمسی، فلزیگی مشتری (5 برابر خورشید) و زحل(10 برابر) نشان میدهد که این غولهای گازی تقریبا از هیدروژن و هلیم ساخته شدهاند. همچنین نپتون و اورانوس گازهای سنگینتر بیشتری دارند و فلزیگی آنها 100 برابر خورشید است. ستارهشناسان گمان میکنند دلیل فلزیگی بالای نپتون و اورانوس مربوط به زمان شکلگیری منظومهی شمسی است که نپتون و اورانوس در ناحیهای در حومهی دیسک عظیم گرد و غبار، گاز و خرده سنگهای در حال چرخش به دور خورشید جوان شکل گرفتند.
به همین دلیل با تعداد زیادی خردههای یخی که دارای عناصر سنگین بسیاری بودند بمباران شدند. در طرف مقابل مشتری و زحل در ناحیهی گرمتر دیسک که کمتر در معرض بمباران خردههای یخی است شکل گرفتند. بر اساس نتایج این تحقیقات فلزیگی سیارهی HAT-P-26b تنها حدود 4.8 برابر خورشید است و این به مقدار مشتری نزدیکتر است تا مقدار نپتون. این یافتهها به فراهم نمودن درکی بهتر از تنوع ترکیب اتمسفری در میان سیارات فراخورشیدی با جرمهای متفاوت و محدود کردن مدلهای شکلگیری سیارات کمک میکند. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Science منتشر شده است.
ترجمه: معصومه رحیمی/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: sci-news.com
مطلب جالبی بود. ولی خوب است برای اصطلاحات علمی فارسی، داخل پرانتز معادل لاتین آنهم آورده شود. مثلا خیلی ها نمی دانند واژه “فلزیگی” چه معنایی دارد ؟