کهکشانی که “ماده تاریک” ندارد
بیگ بنگ: بررسی جدید دانشمندان تایید میکند کهکشان NGC 1052-DF2 که 72 میلیون سال نوری با ما فاصله دارد، تقریبا فاقد ماده تاریک است.
به گزارش بیگ بنگ، در سال ۲۰۱۸، گروهی از اخترشناسان آمریکایی و کانادایی دریافتند که این کهکشان تقریبا هیچ ماده تاریکی در خود ندارد، اما برای اطمینان به دادههای بیشتری نیاز داشتند. دادههای جدید اخترشناسان که توسط تلسکوپ هابل بدست آمده، نشان میدهد این کهکشان شبحمانند، هیچ منطقه مرکزی، بازوهای مارپیچی یا یک دیسکی ندارد و فقط 1/400 ماده تاریک مورد انتظارِ اخترشناسان را درون خود جای داده است.
این کهکشان عجیب و غریب تقریبا به اندازۀ کهکشان راه شیری و حدود 72 میلیون سال نوری با ما فاصله دارد و تنها شامل تعداد 1/200 عدد از ستارههای کهکشان ما است. اخترشناسان با تعیین فاصلۀ دقیق این کهکشان توانستند به حل رمز و راز آن کمک کنند. تا پیش از رصد این کهکشان، فرض محققان بر این بود که ماده تاریک برای شکلگیری کهکشانها ضروری است و عدم وجود ماده تاریک در این کهکشان میتواند نظریههای شکلگیری و تکامل کهکشانها را برهم بزند.
بیشتر کهکشانها آنقدر سریع میچرخند که گرانش تولید شده توسط گاز و ستارگان به تنهایی برای کنار هم نگه داشتن آنها کافی نیست. تصور میشود «ماده تاریک» که بخش عمدۀ کیهان ما را تشکیل میدهد، یک چسب نامرئی است که کهکشانها را با تارهایی نامرئی بهم میچسباند.
“مادۀ تاریک”، در اخترشناسی و کیهانشناسی، مادهای فرضی است که چون از خود نور یا امواج الکترومغناطیسی منتشر یا بازتاب نمیکند، نمیتوان آن را مستقیما” دید، اما از اثرات گرانشی موجود بر روی اجسام مرئی، مثل ستارهها و کهکشانها، میتوان به وجود آن پی برد. به بیان دیگر ماده تاریک که تقریبا ۲۷ درصد جهان ما را تشکیل می دهد، واکنشی نسبت به نور نشان نمیدهد. اخترفیزیکدانان فرضیه ماده تاریک را مطرح نمودند تا اختلاف میان جرم محاسبهشده برای اجرام غولپیکر آسمانی توسط دو روش استفاده از تأثیرات گرانشی آنها یا استفاده از مواد درخشان درون آنها (ستارگان، گاز، غبار) را توضیح دهند. زوم به این کهکشان را در ویدئوی زیر تماشا کنید:
اینکه این کهکشان چرا این مقدار کم ماده تاریک دارد و چرا ماده تاریک خود را از دست داده، هنوز پرسشی است که دانشمندان به دنبال پاسخ آن هستند. این اکتشاف درک استاندارد ما از چگونگی کارکرد کهکشانها را به چالش می کشد. این نتیجه همچنین نشان میدهد که شاید بیش از یک روش برای ایجاد ِ کهکشانها وجود داشته باشد.
اگرچه وجود ماده تاریک بهطور عمومی توسط جامعه علمی مورد پذیرش قرار گرفته است، اما نظریههای جایگزینی نیز برای گرانش ارائه شدهاند. مثلا میتوان به دینامیک نیوتنی اصلاح شده اشاره نمود که سعی در توضیح این مشاهدات غیرمعمولی بدون نیاز به معرفی جرم اضافی را دارند.
این کشف بزرگ شاید آغاز تئوریهای جدیدی برای چگونگی ایجاد کهکشانها باشد. این کهکشانهای فاقد ماده تاریک در واقع اثبات میکنند که حتماً نیازی به وجود ماده تاریک برای ساخته شدن یک کهکشان نیست. در واقع باید گفت کشف کهکشان بدون ماده تاریک به جای اینکه پاسخی برای پرسشهای بیشمار بشر باشد، خود مطرح کننده سیلی از پرسشهاست. جزئیات بیشتر این پژوهش در Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.
سایت علمی بیگ بنگ / منبع: NASA