بیگ بنگ: دنباله‌دار شومیکر-لوی ۹ ( Comet Shoemaker–Levy 9) تنها دنباله داری است که صحنه برخورد آن به یک سیاره دیده شده است. این دنباله دار، توسط کارولین و یوجین شومیکر؛ و دیوید لوی در 25 مارس 1993 و در حالی که در مدار مشتری بود، کشف گردید.

به گزارش بیگ بنگ، این رویداد تحت پوشش رسانه‌ایِ گسترده‌ای قرار گرفت و ستاره شناسان سراسر دنیا توانستند آن را مستقیما مشاهده کنند. برخورد دنباله دار شومیکر- لوی ۹ با مشتری، آگاهی‌های تازه‌ای از سیارهٔ مشتری و نقش آن در کاهش زباله‌های فضایی در فضای داخلی سامانه ی خورشیدی ارائه کرد. دنباله دار شومیکر- لوی ۹، توسط ۳ ستاره شناس به نام‌های کارولین و ایوجین م. شومیکر و دیدید لوی کشف شد.

در ژوئیهٔ 1994، مدار شومیکر – لوی۹ وارد «حد روش» مشتری شد و نیروی کشندی مشتری موجب تکه تکه شدن این دنباله دار گشت. از این پس، شومیکر لوی ۹ به صورت رشته‌ای از قطعات جدا از هم که قطر بزرگترین آنها ۲ کیلومتر بود دیده می‌شد. این قطعات در طی روزهای ۱۶ تا ۲۲ ژوئیه 1994، با سرعتی نزدیک به ۶۰ کیلومتر بر ثانیه، به نیمکره ی جنوبی مشتری برخورد کردند و با سوختنشان در آنجا، قارچ های سیاه رنگ عظیمی از دود را که حتی از زمین نیز به آسانی دیده می شدند. اثرات روشن این برخوردها از لکه ی بزرگ مشتری هم آسانتر دیده می شد و تا چند ماه پس از برخورد نیز دیده می شد.

دانشمندان امیدوار بودند که اطلاعات زیادی از اثرات برخورد دنباله دار و سیاره به دست بیاورند. ستاره شناسان تلسکوپ های بزرگ و مهم روی زمین را در تاریخ پیش بینی شده به سوی مشتری نشانه روی کردند. علاوه بر هزاران رصدگر و رصدخانه ای که از زمین این صحنه های برخورد را مستقیم تماشا می کردند؛ فضاپیماهایی چون ویجر-2، گالیله، “کاوشگر بین المللی فرابنفش”، اولیس و تلسکوپ فضایی هابل نیز چشمانشان را به مشتری دوخته بودند. دنباله دار به پشت سیاره ی مشتری برخورد نمود که از زمین و تلسکوپ هابل قابل مشاهده نبود اما چرخش مشتری باعث می شد که بعد از نیم ساعت اثر برخورد قابل رصد شود.

این برخورد برخی مواد شیمیایی را به جو سیاره مشتری آورد. انرژی آزاد شده در این برخورد برخی مواد اصلی جو این سیاره را به مولکول‌هایی تازه از جمله سیانید هیدروژن تبدیل کرد. دانشمندان از روی میزان فراوان آب در محل برخورد مطمئن شدند که یک دنباله‌دار به مشتری برخورد کرده است، این کار از روی طیف‌های جمع‌آوری‌شده توسط مشاهده‌گرهای مختلف ممکن شد.

بدون دیدن،‌ دانشمندان نمی‌توانند بگویند که اندازه‌اش چه قدر بوده است. با این حال به گفته ی محققان، جای برخوردی که ما الان می‌بینیم به بزرگی یکی از عظیم‌ترین طوفان‌های سیاره مشتری،‌ یعنی Oval BA است و به بزرگی کره زمین است. در واقع تلسکوپ فضایی هرشل موفق شد منشاء آب در جوّ بالایی مشتری را پیدا کند. این تلسکوپ نشانه‌هایی یافت که آب موجود در جوّ٬ بر اثر برخورد سال ۱۹۹۴ دنباله‌دار شومیکر-لوی ۹ با مشتری به این سیاره منتقل شده است. برخورد این دنباله‌دار با مشتری حدود یک هفته به‌ طول انجامید و در این مدت ۲۱ قطعه از دنباله دار به نیم‌کره‌ی جنوبی مشتری برخورد کرد و لکه‌های تیره‌ای را روی چهره‌ی مشتری به جای گذاشت که تا هفته‌ها پس از آن دیده می‌شد.

رصدهای هرشل نشان داد که آب موجود در نیم‌کره‌ی جنوبی مشتری حدود ۲-۳ بار بیشتر از آب موجود در نیم‌کره‌ی شمالی این غول گازی است. که بیشتر حجم این آب نیز در محل برخورد سال ۱۹۹۴ متمرکز شده است. همچنین این آب‌ها فقط در ارتفاعات بالا یافت شده‌اند. تیبو کاوالیه٬ از اعضای مأموریت می‌گوید: «فقط هرشل می‌توانست با طیف‌نگار حساس خودش رابطه‌ی بین آب مشتری و برخورد ۱۹۹۴ دنباله‌دار شومیکر-لوی ۹ را هویدا کند. بر اساس مدل‌های ما٬‌ حدود ۹۵ درصد آب موجود در استراتوسفر مشتری به علت این برخورد دنباله‌داری به وجود آمد.»

نویسنده و گرداوری: سمیر الله وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منابع: daviddarling.info , Comet Shoemaker Levy 9

world-science.net , 2009 Jupiter impact event , ESA