بیگ بنگ: تلسکوپ فضایی هابل، بتازگی دقیق‌ترین عکس را از همسایۀ نزدیک راه شیری ثبت کرد. کهکشان مثلث، یک کهکشان مارپیچی است که تنها 3 میلیون سال نوری با راه شیری فاصله دارد. این عکس، نقشه‌برداری وسیعی از سومین کهکشان بزرگ گروه محلی ما بوده و همچنین منظره‌ای چشم‌گیر از 40 میلیارد ستاره‌ای است که یکی از دورترین اجرام قابل رویت با چشم غیر مسلح را تشکیل می دهند.

به گزارش بیگ بنگ، تصویر تازه گرفته شدۀ هابل از کهکشان مثلث (که با نام‌های کاتالوگی M33  و NGC598  نیز شناخته می شود)، از 665 میلیون پیکسل تشکیل شده و مناطق مرکزی و بازوهای مارپیچی داخلی کهکشان را به نمایش می گذارد. به منظور ساخت این عکس، هابل 56 منطقه مختلف از کهکشان را عکس‌برداری کرده و سپس آنها را کنار هم قرار داده است.

زیر یک آسمان تاریک، به دور از آلودگی‌ نوری، فیزیکی و … با چشم غیر مسلح می توان کهکشان مثلث را به صورت جرمی کم نور و مه آلود در صورت فلکی مثلث مشاهده کرد. این جرم با درخشش ضعیفش، هدف مهیجی برای رصدگران آماتور می باشد. در فاصله تنها 3 میلیون سال نوری از راه شیری، کهکشان مثلث عضوی جالب در گروه محلی است. این کهکشان در عین قرار داشتن در رتبۀ سوم از نظر بزرگی، کوچکترین کهکشان مارپیچی گروه می باشد. با قطری به طول 60 هزار سال نوری ، این کهکشان در برابر کهکشان آندرومدا با قطر 200 هزار سال نوری و کهکشان راه شیری با قطر 100 هزار سال نوری، ناچیز به حساب می آید.

کهکشان مثلث در کنار کوچک بودن از نظر اندازه، شامل تعداد ستارۀ کمتری نسبت به دو کهکشان دیگر می باشد. ستاره‌های این کهکشان حداقل یک واحد از راه شیری و دو واحد از آندرومدا کمتر هستند. با در نظر گرفتن 10 تا 15 میلیون ستاره منفرد قابل مشاهده در این تصویر، به سختی می توان اعداد و آمار به دست آمده را درک کرد. در ویدئوی زیر می توانید زوم به این کهکشان را مشاهده کنید:

برخلاف دو کهکشان مارپیچی دیگر در گروه، کهکشان مثلث قرص برآمدۀ چندان درخشانی ندارد و همچنین یک کهکشان مارپیچی ساده است. یعنی علی‌رغم کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای، بازوهای آن مستقیماً به مرکز آن متصل هستند. (در کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای، بخش میله مانندی از مرکز کهکشان عبور کرده است که بازوهای کهکشان به دو سر آن میله متصل‌اند. کهکشان آندرومدا و راه شیری از این دسته مارپیچی‌ها هستند.م) با این وجود، این کهکشان سحابی‌هایی با حجم بسیار زیادی از گرد و غبار دارد و روند تشکیل ستارگان در آن بسیار سریع است. به طوری که هر دو سال‌، ستاره‌ای با جرم میانگین یک جرم خورشیدی ،(10³⁰*99/1 کیلوگرم – م) در این کهکشان متولد می شود.

فراوانی سحابی‌ها و ابرهای گازی در کهکشان مثلث، زمینه علاقه منجمان را فراهم کرده تا به دنبال تهیه تصاویری با جزئیات بالا از این کهکشان باشند. هنگام تولد ستارگان، مواد موجود در ابرهای گازی و گرد و غبار مصرف شده و سوخت کمتری برای ستارگان در حال انقباض باقی می ماند. هابل در تصویر خود، دو نمونه از 4 منطقۀ درخشان این کهکشان را عکسبرداری کرده است. سحابی NGC604  و NGC595 . همچنین سحابی NGC604، دومین منطقه درخشان هیدروژن یونیزه (مناطق HII – م) در گروه محلی بوده و جزء بزرگترین مناطق تشکیل دهندۀ ستارگان در گروه به شمار می رود.

چنین رصدهای جزئی و دقیقی از کهکشان مثلث دارای ارزش زیادی هستند. همراه با مطالعات انجام شده روی کهکشان‌‌های راه شیری، آندرومدا و ابرهای ماژلانی کوچک و بزرگ، منجمان قادر خواهند بود روند شکل‌گیری ستارگان و تحول ستاره‌ای بهتر درک کنند.

یادداشت

کهکشان ما، راه شیری، یکی از اعضای گروه محلی است. گروه محلی شامل بیش از 50 کهکشان بوده که توسط نیروی گرانشی به یکدیگر مقید شده‌اند. بزرگترین اعضای آن، کهکشان آندرومدا (M31)، راه شیری و کهکشان مثلث هستند. اعضای باقی مانده، کهکشان‌های کوتوله‌ای هستند که هر کدام به دور یکی از 3 کهکشان بزرگتر گردش می کنند.

کهکشان آندرومدا، در سال 2015 توسط تلسکوپ هابل نقشه برداری شد و تصویرش در کنار این که دقیق‌ترین و جزئی‌ترین تصویر تاکنون تهیه شده از این کهکشان است، بزرگترین تصویر ثبت شده توسط هابل نیز می باشد.

ترجمه: هانیه الزهرا بوداغی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: ESA