بیگ بنگ: داده های تازه از مدارگرد شناسایی مریخ ناسا (MRO)، نیرومندترین شواهدی که تاکنون به دست آمده را از وجود جریان فصلی آب مایع در مریخ کنونی ارائه می کنند.

 این تصویر متحرک از عکس هایی تشکیل شده که مدارگرد شناسایی مریخ به کمک دوربین دستگاه آزمایش علمی با تصویربرداری وضوح بالای خود (هایرایز-HiRISE) گرفته است. در این تصویر آشکارا دیده می شود که رگه های تیره روی یک سرازیری مریخ چگونه با تغییر فصل، تغییر می کنند.
این تصویر متحرک از عکس هایی تشکیل شده که مدارگرد شناسایی مریخ به کمک دوربین دستگاه آزمایش علمی با تصویربرداری وضوح بالای خود (هایرایز-HiRISE) گرفته است. در این تصویر آشکارا دیده می شود که رگه های تیره روی یک سرازیری مریخ چگونه با تغییر فصل، تغییر می کنند.

پژوهشگران با بهره از دوربین طیفی مدارگرد شناسایی مریخ نشانه هایی از کانی های هیدراته را در دامنه هایی از سیاره ی سرخ یافته اند که بارها رگه هایی تیره روی آنها دیده شده بود. این رگه های تیره با گذشت زمان بلند و کوتاه می شوند، آنها در فصل های گرم به رنگ تیره در می آیند و به نظر می رسد که در شیب دامنه ها به پایین سرازیر می شوند، سپس در فصل های سردتر ناپدید می گردند. این رگه ها در زمانی که دمای مریخ بالاتر از منفی ۲۳ درجه ی سانتیگراد می شود در چندین جای سیاره پدیدار شده و در زمان های سردتر ناپدید می شوند.

جان گرانسفلد، فضانورد و مدیر دستیار هیات مدیره ی ماموریت های علمی ناسا در مرکز فرماندهی ناسا در واشنگتن دی.سی می گوید: «تلاش ما بر روی مریخ “دنبال کردن آب” برای جستجوی حیات در کیهان بوده، و اکنون شواهد علمی قانع کننده ای داریم که بر آنچه مدت ها درباره اش تردید داشتیم مهر تایید می زند. این یک پیشرفت چشمگیر است زیرا به نظر می رسد تایید می کند که آب -البته آب شور- امروزه هم بر سطح سیاره ی مریخ روان می شود.»

این رگه های تیره و باریک به درازای ۱۰۰ متر که از روی دامنه های مریخ به پایین سرازیر می شوند، دستاورد جریان های فصلی آب دانسته شده بودند. به تازگی، دانشمندان سیاره ای نمک های هیدراته را روی این دامنه های "دهانه ی هیل" شناسایی کرده اند، و این با تصور آغازین دانشمندان درباره ی این که دستاور آب مایع هستند همخوانی دارد. رنگ آبی که در بالا دست رگه ها دیده می شود ربطی به شکل گیری آن ها ندارد، ولی ناشی از وجود کانی پیروکسین است.
این رگه های تیره و باریک به درازای ۱۰۰ متر که از روی دامنه های مریخ به پایین سرازیر می شوند، دستاورد جریان های فصلی آب دانسته شده بودند. به تازگی، دانشمندان سیاره ای نمک های هیدراته را روی این دامنه های “دهانه ی هیل” شناسایی کرده اند، و این با تصور آغازین دانشمندان درباره ی این که دستاور آب مایع هستند همخوانی دارد. رنگ آبی که در بالا دست رگه ها دیده می شود ربطی به شکل گیری آن ها ندارد، ولی ناشی از وجود کانی پیروکسین است.

این جریان های رو به پایین که به نام رگه های دوره ای شیب ها (recurring slope lineae) یا RSL نامیده شده اند، اغلب به آب روان احتمالی ربط داده می شدند. نمک های هیدراته ای که به تازگی روی این شیب ها یافته شده نشانگر چیزیست که می تواند به همین ویژگی های تیره مربوط باشد. نمک های هیدراته نقطه ی یخ زدگی (انجماد) آب شور مایع را پایین می آورند، درست همان گونه که نمک ریختن روی جاده های زمین باعث می شود یخ و برف روی آنها زودتر آب شوند. دانشمندان می گویند به احتمال بسیار، چیزی که به این تیره شدن آنها می انجامد وجود یک جریان زیرسطحی کم-عمق است که به مقدار کافی آب از آن به بیرون نشت می کند تا رگه های تیره را پدید آورد. جزئیات کنفرانس و گفتگوی دانشمندان ناسا در خصوص کشف آب روان در مریخ را در این ویدئو مشاهده کنید:

دانلود ویدئو

لوجندرا اوجها (Lujendra Ojha) از موسسه فناوری جرجیا در آتلانتا (جرجیاتک)، و نویسنده ی اصلی گزارش درباره ی این یافته ها که در شماره ی ۲۸ سپتامبرِ نشریه ی علوم زمین نیچر منتشر شد می گوید: «ما نمک های هیدراته را تنها زمانی یافتیم که این ویژگی های فصلی بیشترین پهنا را داشتند، که نشان می داد سرچشمه ی این هیدراتاسیون (آبِش) یا خود این رگه های تیره است یا فرآیندی که آنها را پدید آورده؛ در هر دو حالت، یافتن نمک های هیدراته روی این شیب ها به معنای آنست که آب نقشی کلیدی در شکل گیری این رگه ها دارد.»

اوجها نخستین بار در سال ۲۰۱۰، هنگامی که دانشجوی کارشناسی در دانشگاه آریزونا بود، با بررسی عکس های دوربین آزمایشگاه علمی تصویربرداری با وضوح بالا (هایرایز، HiRISE) که روی مدارگرد MRO نصب است متوجه این ویژگی های رازگونه شد. هایرایز اکنون این RSLها را در ده ها جای مریخ دیده و تصاویرشان را ثبت کرده است. این پژوهش تازه، عکس های هایرایز را با نقشه های کانی ها که توسط طیف سنج فشرده ی تصویربرداری شناسایی فضاپیمای MRO برای مریخ (CRISM) به دست آمده جفت می کند.

کنفرانس و گفتگوی دانشمندان ناسا در خصوص وجود آب مایع در مریخ- 28 سپتامبر 2015 واشنگتن
کنفرانس و گفتگوی دانشمندان ناسا در خصوص وجود آب مایع در مریخ- 28 سپتامبر 2015 واشنگتن

عکس های طیفی نشانه های نمک های هیدراته را در چندین جایگاه که رگه ها رویشان پدید می آمد نشان می دهند، ولی تنها در زمان هایی که این رگه های تیره به نسبت گسترده بودند. هنگامی که پژوهشگران به همان جایگاه ها نگاه کردند و در آن زمان رگه ها چندان گسترده نبودند، نمک هیدراته ای هم نیافتند. اوجها و یکی دیگر از نویسندگان گزارش، دلیل پدید آمدن این شناسه های طیفی را کانی های هیدراته ای به نام پرکلرات می دانند. نمک های هیدراته ای که بیشترین همخوانی را با این شناسه های شیمیایی دارند به احتمال بسیار آمیزه ای از پرکلرات منیزیم، کلرات منیزیم، و پرکلرات سدیم هستند. برخی از پرکلرات هانشان داده اند که حتی در سرمایی به اندازه ی منفی ۷۰ درجه ی سانتیگراد هم جلوی یخ زدن مایع ها را می گیرند. روی زمین، پرکلرات های طبیعی در بیابان ها متمرکز شده اند، و برخی از گونه های پرکلرات می توانند به عنوان سوخت موشک به کار روند.

پرکلرات ها در گذشته هم روی مریخ دیده شده بودند. سطح نشین فونیکس و خودروی کنجکاوی ناسا هر دو این نمک ها را در خاک سیاره یافته بودند، و برخی از دانشمندان بر این باورند که کاوشگرهای وایکینگ هم در دهه ی ۱۹۷۰ نشانه هایی از این نمک ها را شناسایی کرده بوده اند. ولی در این بررسی تازه روی جایگاه های این رگه های تیره، پرکلرات ها به شکل هیدراته و در جاهایی متفاوت با جاهایی که سطح نشین ها کاوش کرده بودند یافته شده. این همچنین نخستین بارست که پرکلرات ها از مدار شناسایی می شوند.

رگه های باریک تیره بر روی دیواره های دهانه ی گارنی روی مریخ، درازای این رگه های تیره به چند صد متر می رسد. به فته ی دانشمندان این رگه ها در اثر جریان آب شور مایع روی مریخ پدید آمده اند. این تصویر از پوشاندن یک مدل دیجیتالی سطحی (DTM) از همان جایی که دوربین هایراز عکسش را گرفته بود با یک تصویر اعواج زدایی شده پدید آمده، اغراق عمودی ۱.۵ است.
رگه های باریک تیره بر روی دیواره های دهانه ی گارنی روی مریخ، درازای این رگه های تیره به چند صد متر می رسد. به فته ی دانشمندان این رگه ها در اثر جریان آب شور مایع روی مریخ پدید آمده اند. این تصویر از پوشاندن یک مدل دیجیتالی سطحی (DTM) از همان جایی که دوربین هایراز عکسش را گرفته بود با یک تصویر اعواج زدایی شده پدید آمده، اغراق عمودی ۱.۵ است.

مدارگرد شناسایی مریخ(MRO) از سال ۲۰۰۶ تاکنون سرگرم بررسی سیاره ی سرخ با شش دستگاه علمی خود بوده است. ریچ زورک، دانشمند پروژه در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) در پاسادنای کالیفرنیا می گوید: «توانایی MRO برای دیده بانی مریخ در چندین سالِ مریخی، با دستگاه هایی که می توانند جزئیات کوچک این ویژگی ها هم را ببینند، به ما امکان چنین یافته هایی را داده: شناسایی رگه های رازگونه ی فصلی برای نخستین بار، و اکنون هم برداشتن گامی بلند برای توضیح چیستی آن ها.»

برای اوجها، این یافته های تازه شاهد دیگری بر این هستند که رگه های اسرارآمیزی که وی نخستین بار پنج سال پیش روی دامنه های مریخ دید، به راستی، آب در روزگار کنونی هستند. وی می گوید: «هنگامی که بیشتر مردم از آب روی بهرام می گویند، معمولا منظورشان آب در روزگار گذشته و یا آب یخزده است. ما اکنون می دانیم که داستان فراتر از این هاست. این نخستین شناسایی طیفی است که به روشنی از فرضیه ی ما درباره ی این که آب مایع این رگه ها را پدید می آورد پشتیبانی می کند.» در این ویدئوی زیر که مدارگرد شناسایی مریخ(MRO) از سطح سیاره ی سرخ ثبت کرده به طور واضح دیده می شود که رگه های تیره روی یک سرازیری مریخ چگونه با تغییر فصل ها تغییر می کند.

دانلود ویدئوموزیک در این ویدئو توسط سایت بیگ بنگ اضافه شده است.

این کشف تازه ترین مورد از دستاوردهای پرشمار کاوشگرهای ناسا در مریخ است. مایکل مه‌یر، دانشمند ارشد برنامه ی کاوش های مریخ ناسا در مرکز فرماندهی این سازمان در واشنگتن می گوید: «چندین فضاپیما در چندین سال تلاش کردند تا گره از این راز گشوده شود، و اکنون دیگر ما می دانیم که آب مایع روی سطح این سیاره ی سرد و بیابانی وجود دارد. گویا هر چه بیشتر مریخ را بررسی می کنیم، بیشتر درباره ی این که زندگی چگونه می تواند پشتیبانی شود و منابعی که بتوانند در آینده از زندگی پشتیبانی کنند کجاها هستند می آموزیم.»

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: NASA / برگردان: ۱star-7skies

پاسخ دادن به ابوالفضل لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

4 دیدگاه

  1. سپاس بی پایان بابت تمام تلاش هاتون واقعا سایت شما تکه تو تمام سایت های ایرانی که هم موضوع سایت شما است!!!!!

  2. درود
    خسته نباشین
    خواستم بدونم ویدئوی اول زیرنویس داره ؟ چون تصویرش معلوم نیست که پلی کنم
    مرسی از گذاشتن موسیقی متن Interstellar رو ویدئو دوم
    مرسی از هانس زیمر بابت این شاهکار