بیگ بنگ: سیاره مشتری به واسطه لکه سرخ رنگش همواره از شهرت خاصی برخوردار بوده است. گذشته از بزرگی قابل توجهی این سیاره که از این حیث باید آن را بزرگترین سیاره منظومه شمسی به شمار آورد. بسیاری این سؤال را مطرح می کنند که «لکه سرخ رنگ مشتری دقیقا چیست؟»

زمین در مقایسه با لکه ی طوفانی سیاره ی مشتری
زمین در مقایسه با لکه ی طوفانی سیاره ی مشتری

لکه سرخ رنگ مشتری در واقع یک طوفان در حال چرخش واقع در قسمت جنوبی خط استوای این سیاره است. تماشای این لکه حتی با استفاده از تلسکوپهای زمینی نیز امکان پذیر است. به همین دلیل مشتری و لکه خاص آن در ذهن بسیاری از مردم آشناست اما کمتر کسی درباره علت آن چیزی می داند. اخترشناسان از قرنها پیش درباره اینکه این لکه دقیقا چیست و چرا به وجود آمده نظرات مختلفی داشته اند. رابرت هوک، از فلاسفه علوم طبیعی بریتانیا نخستین شخصی بود که این لکه سرخ رنگ را در سال 1664 بر روی مشتری شناسایی کرد. البته او به اشتباه تصور کرده بود که این لکه در نیمکره شمالی مشتری قرار گرفته است!

نقاشی جیوانی کاسینی در سال 1665 که احتمالا نقطه ی سرخ بزرگ در مشتری را نشان می دهد.
نقاشی جیوانی کاسینی در سال 1665 که احتمالا نقطه ی سرخ بزرگ در مشتری را نشان می دهد.

اما بررسی های صورت گرفته توسط جیوانی کاسینی که به واسطه مشاهداتش درباره سیاره زحل از شهرت خاصی برخوردار است دارای اعتبار بیشتری بود. او طی سالهای 1665 تا 1713 لکه دائمی را در مشتری و همان محدوده ای که هوک مشاهده کرده بود رصد می کرد. اما نکته جالب این لکه آن است که اخترشناسان رد آن را برای سالهای طولانی از دست دادند. در واقع تا سال 1830 یعنی بیش از یک قرن از مشاهده لکه سرخ رنگ مشتری خبری نبود تا اینکه در این سال لکه مورد نظر به کیفیتی که امروزه دیده می شود دوباره رصد شد. در آن سالها بسیاری این سؤال را مطرح می کردند که آیا این لکه از بین رفته بوده و بار دیگر به وجود آمده است؟

اکنون و به لطف پیشرفتهای خیره کننده ای که در علم نجوم شکل گرفته به روشنی مشخص شده که این لکه متمایز طوفان سهمگینی است که صدها سال است به چرخش خود ادامه می دهد، طوفانی مهیب و البته ترسناک. اینجا و بر روی زمین تندبادهایی که سرعتشان در مرز 119 کیلومتر بر ساعت است در طبقه بندی اول جای می گیرند. تندبادهایی که در طبقه بندی چهار قرار می گیرند بیش از 250 کیلومتر بر ساعت سرعت دارند. این بدان معناست که ساختمانها از هم فرومی پاشند. حالا بد نیست بدانید که لکه سرخ رنگ مشتری طوفانی با سرعت 650 کیلومتر بر ساعت است!

محققان به تازگی کشف کردند که در ناحیه لکه سرخ بزرگ در اتمسفر بالایی مشتری دما، صدها درجه گرم‌تر از سایر نقاط این سیاره است.
محققان به تازگی کشف کردند که در ناحیه لکه سرخ بزرگ در اتمسفر بالایی مشتری دما، صدها درجه گرم‌تر از سایر نقاط این سیاره است.

یک مطالعه ی جدید نشان می‌دهد که بالاترین دمای سیاره که به ۸۰۰ درجه سانتیگراد می‌رسد در ۵۰۰ مایلی بالای لکه سرخ بزرگ قرار دارد. دما در ناحیه قطبی سیاره نیز در مقایسه با سایر قسمت‌ها نسبتا بالاست. از آنجا که لکه سرخ رنگ در عرض‌های پایین‌تر اتمسفر سیاره واقع شده می‌توان دریافت که انتقال انرژی از قسمت داغ داخلی به سمت بالا تا اندازه‌ای با این طوفان قدیمی افزایش پیدا می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که طوفان لکه سرخ امواج صوتی تولید می‌کند که به سادگی در اتمسفر فشرده شده و مثل یک بلندگوی قدرتمند بسیار بزرگ انرژی و گرما را به سمت بالا منتقل می‌کند.

مشاهدات نشان می دهد لکه طوفانی مشتری در حال کوچک شدن است.
مشاهدات نشان می دهد لکه طوفانی مشتری در حال کوچک شدن است.

نکته جالب دیگر مربوط به بزرگی این لکه و آب رفتن آن می باشد. حدود 200 سال پیش اخترشناسان به این نتیجه رسیدند که لکه سرخ رنگ مشتری 40 هزار کیلومتر عرض و 14 هزار کیلومتر درازا دارد. از آن زمان به بعد وسعت این لکه کمتر شده به طوریکه کاوشگر ویجر در دهه 70 میلادی عرض آن را 23 هزار کیلومتر نشان داد. تلسکوپ فضایی هابل نیز در سال 1995 عرض این لکه را 21 هزار کیلومتر و بار دیگر در سال 2009 در حدود 18 هزار کیلومتر نشان داد. جالب اینجاست که سال گذشته باز هم هابل عرض این لکه را اندازه گیری کرده و آن را 16 هزار و 500 کیلومتر تخمین زد. حالا برای اینکه درک بهتری از بزرگی این لکه داشته باشید کافی است بدانید عرض زمین 12 هزار و 742 کیلومتر است. این یعنی لکه سرخ رنگ مشتری هنوز آنقدر بزرگ است که زمین را در خود ببلعد!

سایت علمی بیگ بنگ / منابع: sciencedaily.com , universetoday.com

مترجم: مهدی پیرگزی/ سیناپرس

پاسخ دادن به ateee لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

5 دیدگاه

  1. من احسان هستم و 12 سالمه و به فضا بسیار علاقه دارم این مطلب خیلی جالب و مفید بود برای من ممنون

  2. جالب بود…نمی دونستم که داره کوچیک میشه!!! یک بار خوانده بودم تا سال ها ادامه خواهد داشت یعنی شاید تا ابد…ولی این طور که معلومه این طوری نیست…حالا کوچیک شدن این لکه یا نبودش تاثیری بر کل منظومه میگذاره یا نه؟؟؟

    1. یعنی ممکن نیست این لکه از برخورد ابر ها با یک کوه بسیار بزرگ باشه
      مثلا کوهی با ارتفاع ۱۰۰ کیلومتر که روی ابرهای مشتری تاثیر بگذاره
      و باز مثلا یک کوه با مغناطیس بالا و ارتفاع وهم انگیز ؟
      من فکر میکنم یک چنین چیزی باشه که روی ابر ها تاثیر می‌گذاره و ابر ها با برخورد به میدان مغناطیسی حالت چرخش پیدا میکنن و از اصطکاک زیاد دمای بالایی پیدا میکنه

  3. اگه میخواین وحشت کنید و جهنم رو با چشمانتون ببینید کافیه برید به مشتری هیولای سرکش گازی.
    خواهشا اخبار و عکس های جدید فضاپیمای ناسا رو که در مدار مشتری هست رو بزارید (بشدت منتظر عکس های ارسالی از این فضاپیما هستیم )