31 خرداد 1393 7

تابستان ایرانی، زمستان برزیلی!

بیگ بنگ: خورشید در نقطه انقلاب تابستانی امروز نقطه آغاز فصل گرم برای اهالی نیمکره شمالی زمین قرار است، به نقطه انقلاب تابستانی برسد و بعد رسما فصل تابستان آغاز می‌شود، این در حالی است که در همین زمان برای اهالی نیمکره جنوبی انقلاب زمستانی است و در واقع بلندترین شب سال، شب یلدا است.

14 آبان 1392 3

آموزش نجوم و اخترفيزيك مقدماتي – نقاط لاگرانژی (Lagrangian points)

وقتی اثر میدان گرانشی دوجرم در فضا مانند زمین و خورشید یا مشتری وخورشید را می سنجیم نقاطی را در اطراف آنها می‌یابیم که اگر جرم سومی با گرانش ناچیز در آنها قرار بگیرد، در تعادل گرانشی به سر خواهد برد.این نقاط خاص نقاط لاگرانژی نام دارند. نقاط لاگرانژی زمین که پنج نقطه هستند، مکان‌هایی…

1 مهر 1392 0

آموزش نجوم و اخترفيزيك مقدماتي – زاويه‌ي كشيدگي يا دوري سياره

 در صورتي‌كه يك خط در امتداد زمين و خورشيد و يك خط ديگر بين زمين و سياره قرار داشته باشد، در آن صورت، رأس زاويه روي زمين بوده و به اين زاويه، زوايه‌ي كشيدگي يا دوري سياره گويند. به عبارت ديگر، زاويه‌ي كشيدگي، فاصله‌ زاويه‌اي سياره و خورشيد از ديد ناظر زميني را نشان مي‌دهد….

11 شهریور 1392 2

آموزش نجوم و اخترفیزیک مقدماتی – کهکشان‌ها – قسمت چهارم

كهكشان‌ها –  قسمت چهارم كهكشان‌هاي نامنظم (Irregular galaxy) گروهي از كهكشان ها در رده‌ي نامنظم‌ها قرار مي‌گيرند. زيرا هيچ ساختار متقارن يا عادي را نشان نمي‌دهند. با وجود اين،  ممكن است حتي اين كهكشان ها نيز به دو گروه متمايز تقسيم شوند. نوع نامنظم يك، يكي از آن دو گروه است كه از ستارگان نوع (O)…

17 مرداد 1392 1

آموزش نجوم و اخترفيزيك مقدماتي – تأخير شيپرو

يكي از اقداماتي كه در جهت تأييد نظريه‌ي نسبيت اينشتين، در ارتباط با انحناي فضا-زمان در نتيجه‌ي جرم خورشيد به عمل آمد، مربوط به مشاهدات راداري است كه از سياره‌ي مريخ صورت گرفته است. در دهه‌ي 1960،  اروين شيپيرو (Irwin A. Shipiro) دريافت كه راه بسيار دقيق ديگري براي آزمايش نظريه‌ي نسبيت اينشتين وجود دارد….

5 مرداد 1392 0

آموزش نجوم و اخترفیزیک مقدماتی – کهکشان‌ها – قسمت سوم

مارپيچي‌ها يك كهكشان مارپيچي (Spiral Galaxy)، يكي از سه نوع اصلي كهكشان‌ها است كه اولين بار توسط ادوين هابل در سال 1936 رده‌بندي شد. ساختار كهكشان‌هاي مارپيچي چند بخش اصلي دارند: يك ديسك چرخان كه از چند بازو تشكيل شده است و ستارگان غالباً در آن قرار دارند. مركز آن كه برآمدگي كره مانند است…

4 تیر 1392 3

آموزش نجوم و اخترفیزیک مقدماتی – کهکشان‌ها – قسمت دوم

كهكشان‌هاي بيضوي كهكشان‌هاي بيضوي كه با E نمايش داده مي‌شوند. شكل يك كره‌ي پخ را دارند (شايد هيچ توافق عمومي مبني بر اين‌كه آنها پخ، كشيده‌ شده يا سه‌ محوري‌اند، وجود نداشته باشد؛ ما به هر حال آنها را پخ مي‌گوييم). اين كهكشان‌ها در آسمان به صورت قرص‌هاي بيضي‌شكل نوراني ظاهر مي‌شوند. (مثل كهكشان M32،…

27 خرداد 1392 3

آموزش نجوم و اخترفيزيك مقدماتي – كهكشان‌ها – قسمت اول

مقدمه كهكشان‌ها بزرگترين قطعات جهان هستند. آنها بزرگ‌ترين اشياء حاوي ستاره‌ها، گاز و گرد و غبارند كه هنوز مي‌توانند در ديد يك تلسكوپ قرار گيرند. كهكشان‌ راه شيري (كه يك غول است) شامل 10 به توان 11 ستاره است. چندتا از كهكشان‌هاي بزرگ‌تر حاوي ستارگان بيشتر، و كهكشان‌هاي كوتوله بيش از يك درصد از آنها…

10 خرداد 1392 0

مفاهيم طرح‌واره رده‌بندي كهكشان‌ها – قسمت اول

آيا رده‌بندي كهكشاني مهم است؟ اجازه دهيد سه مشاهده‌ي مهم را مرور كنيم: 1)       رنگ يك كهكشان به طور قوي به نوع ريخت‌شناسي بستگي دارد. 2)      نوع طيفي جمع‌شده ناحيه‌ي هسته‌اي،  به طور قوي به نوع ريخت‌شناسي بستگي دارد. 3)     مؤلفه‌هاي كره‌ وار كهكشان‌ها از قانون r  به توان منفي 1/4  و مؤلفه‌هاي قرص از…

4 اردیبهشت 1392 1

ساز و كار يك ستاره تپنده

تپ اخترها (Pulsar)‏ یا ستاره های تپنده – ستاره‌های نوترونی چرخانی هستند که با سرعت بسیار زیادی دوران می‌کنند و پالس‌های مداومی از انرژی تابشی به همراه خطوط میدان مغناطیسی قوی را از خود منتشر می‌کنند. برخی از تپ‌اخترها نیز پرتوهای ایکس تابش می‌کنند. ستاره‌های نوترونی در حقیقت بقایای هستهٔ ستارهٔ منفجر شده‌ای هستند که…

23 بهمن 1391 1

كلاس‌بندي ستارگان

كلاس O: اين ستارگان بسيار داغ و درخشانند. دماي سطح آنها 30000 تا 60000 درجه كلوين است و درخشش نور آنها به حدود 140000 برابر خورشيد مي‌رسد. قطر آنها حدود 15 برابر خورشيد و جرم به 60 برابر خورشيد مي‌رسد. رنگ آنها آبي است و بيشترين اشعه خروجي آنها از نوع ماورا بنفش است. كمياب‌ترين…

18 بهمن 1391 0

شكل‌گيري غول‌هاي سرخ

آموزش نجوم و اخترفيزيك مقدماتي شكل‌گيري غول‌هاي سرخ وقتي هسته‌ي يك ستاره از سوخت هيدروژن تهي شود، چه اتفاقي مي‌افتد؟ به‌طور واضح، هسته داراي هسته‌هاي هليوم با جرم اتمي 4 فراواني مي‌شود، اما آنها نمي‌توانند در دما و فشار كمي كه هسته‌هاي هيدروژن جوش مي‌خورند، هم‌جوشي داشته باشند. بنابراين نيروهاي فشار به طرف بيرون كم…

13 بهمن 1391 5

تعادل هيدرواستاتيك

تعادل هيدرواستاتيك چيست؟ به اين جملات توجه كنيد: يك ستاره مي‌تپد زيرا در تعادل هيدرواستاتيكي نيست. نيروي گراني روي جرم خارجي ستاره كه كاملا به وسيله فشار داخلي متعادل نيست، وارد مي‌شود. تعادل هيدرواستاتيك به چه معناست؟ اگر جدا از مباحث و فرمول‌هاي رياضي بخواهيم آن را تعريف كنيم، بايد بگوييم كه وزن هر لایه…

5 بهمن 1391 1

آموزش اخترفيزيك – قسمت دوم

  محاسبه قدر ستاره‌اي : منجمين اوليه موقعيت ستاره‌ها بر كره آسماني و درخشندگي مشاهده شده آنها را ثبت نمودند. اولين فهرست موجود از ستاره‌ها توسط منجم يوناني هيپاركوس در سال‌هاي 130 تا 160 ميلاد نوشته شد. بطلميوس پس از افزودن ستاره‌هايي چند به اين فهرست آن را در اثر مشهوري به نام الماجست در…