تیمی از دانشمندان ناسا روز پنج‌شنبه از نتایج آزمایشی در ایستگاه فضایی بین‌المللی پرده برداشتند که به آنها امکان داده بدون محدودیت‌های موجود در زمین ذرات چگالش بوز- اینشتین(BEC) را در فضا مشاهده کنند. این ذرات در برابر گرما و نیروی گرانش زمین بسیار شکننده هستند و به همین دلیل محققان به سختی می‌توانند آن را روی زمین ایجاد کنند زیرا گرانش زمین با میدان‌های مغناطیسی لازم برای نگهداشتن وضعیت چگالش بوز-اینشتین و مطالعه آن توسط دانشمندان، تداخل دارد.

دانشمندان معتقدند این ذرات بنیادین سرنخ‌های خوبی برای شناخت پدیدۀ اسرارآمیز انرژی تاریک(Dark energy) ارائه می‌دهند. کیهان شناسان معتقدند «انرژی تاریک» ناشناخته عامل شتاب ِ انبساط کیهان می‌باشد. در واقع شواهد نشان می دهد که سرعت انبساط ِ جهان نه رو به کاهش که در حال افزایش است. چیزی که سرعت انبساط کیهان را افزایش داده، به “انرژی تاریک” معروف است.

چگالش بوز- اینشتین(Bose–Einstein condensate)، حالتی از ماده است که وجود آن تقریباً یک قرن پیش توسط آلبرت اینشتین و ریاضیدان هندی به نام «ساتیندرانات بوز» کشف شده است. این ذره هنگامی شکل می‌گیرد که اتم‌های گاز رقیق شده بوزون(Boson) به دمای صفر مطلق (صفر درجه کلوین یا منفی ۲۷۳.۱۵ درجه سانتیگراد) برسند، در این حالت ذرات بنیادین تشکیل دهندۀ آنها همگی به صورت یک تک حالت کوانتومی در هم ادغام می‌شوند و اَبَر ذره‌هایی شکل می‌گیرد که بر خلاف ذرات معمول، رفتاری شبیه یک ریزموج(Microwave) دارند. سرعت عبور نور از مادهٔ چگالش بوز-اینشتین بسیار کم‌ است.

“رابرت تامسون” محقق ارشد این پژوهش در ناسا می‌گوید: «میکرو گرانش به ما اجازه داد تا اتم‌ها را با نیرویی ضعیف‌تر محبوس کنیم، زیرا مجبور نبودیم در برابر گرانش از آنها محافظت کنیم.» در این تحقیق که در نشریۀ Nature منتشر شده، به چند اختلاف میان ِ ویژگی‌های چگالش بوز-اینشتین ایجاد شده روی زمین و در ایستگاه فضایی بین‌المللی اشاره شده است. حالت بوز-اینشتین در آزمایشگاه‌های زمینی، فقط چند میلیونم ثانیه دوام دارد و به سرعت از هم می‌پاشد. اما این حالت در ایستگاه فضایی بیش از یک ثانیه دوام آورد و محققان توانستند ویژگی‌های آن را بررسی نمایند.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: technologyreview.com