بیگ بنگ: در فیزیک “زمان” مقوله ­ای بسیار پیچیده محسوب می­ شود و در این میان افرادی هستند که باور دارند زمان وجود ندارد. یکی از دلایلی که آنها برای اظهارات خود استفاده می­ کنند این است که اینشتین ثابت کرد همه ­چیز نسبی است بنابراین زمان مقوله­ ای نامرتبط می­ باشد. نویسندگان پرفروش ­ترین کتاب سال، کتاب “راز”، در این کتاب می­ گویند: «زمان تنها یک توهم است.» آیا این مسئله درست است؟ زمان تنها یک توهم در تصورات ما می­ باشد؟

به گزارش بیگ بنگ، در میان برخی فیزیکدانان شکی وجود ندارد که زمان واقعا وجود دارد. زمان پدیده ­ای قابل اندازه ­گیری و قابل مشاهده است. فیزیک­دانان اندکی در مورد علت وجود آن و معنای کلمه­ وجود داشتن، تردید دارند. البته این مسئله، محدودیت­ های حوزۀ هستی­ شناسی(فلسفه­ وجود) و سوالات تجربی در مورد زمان(که فیزیک به آنها اشاره می­ کند) را زیر سوال می­ برد.

پیکان زمان و آنتروپی

عبارت “پیکان زمان” در سال 1927 میلادی توسط سر آرتور ادینگتون معرفی شده و در سال 1928 در کتاب “طبیعت دنیای فیزیکی” برای عموم شناخته شد. اساسا پیکان زمان ایده­ ای است که در آن، بر خلاف ابعاد فضا که فاقد جهت هستند، زمان در یک جهت حرکت می­ کند. ادینگتون به 3 نکته مهم در مورد پیکان زمان اشاره کرده است:

1- بصورت واضحی توسط خودآگاه(آگاهی) قابل شناسایی می­ باشد. 2- توانایی استدلال ما، که به ما می ­گوید برعکس­ شدن پیکان دنیای بیرون را بی­ معنی می­ کند، اصرار بر وجود آن دارد. 3- زمان در علم فیزیک، بجز در مطالعۀ سازمان تعدادی از افراد، پدیدار نمی­ شود. در اینجا پیکان اشاره به مسیر افزایش تدریجی یک عنصر اتفاقی دارد.

دو نکته اول جالب به نظر می­ رسند اما نکته­ سوم است که فیزیک ِ پیکان زمان را کنترل می­ کند. عامل متمایزکنندۀ پیکان زمان این است که طبق قانون دوم ترمودینامیک، به سمت افزایش آنتروپی پیش می­ رود. اجرام در کیهان، در یک فرایند ِ زمانی پوسیده ­شده و تحلیل می­ روند اما بصورت ناگهانی منظم نمی­ شوند.

نکته عمیق تر در گفته­ ادینگتون در مورد سوم وجود دارد. در قسمتی او می­ گوید: «زمان در علم فیزیک پدیدار نمی ­شود…» این جمله چه معنی می­ دهد؟ زمان در سراسر فیزیک نهفته شده است! با وجود صحیح­ بودن این مسئله، نکته­ جالب این است که قوانین فیزیک،”برعکس ­پذیر زمانی” هستند که یعنی، این قوانین در صورت برعکس ­شدن روند کیهان، باز هم صدق می ­کردند. از دیدگاه فیزیکی، دلیلی بر حرکت رو به جلوی پیکان ِ زمان وجود ندارد.

معمولی­ ترین توضیح این است که در گذشته­ بسیار دور، کیهان نظم بالایی(یا آنتروپی پایینی) داشته است. قوانین طبیعت، به دلیل “شرایط مرزی”به شکلی هستند که آنتروپی همواره در حال افزایش است.(این نکته، دلیل اصلی آورده شده در کتاب “از ازل تاکنون: جستجو برای نظریه­ نهایی زمان” از شان کارول در سال 2010 میلادی است که البته او به ارائه­ توضیحات بیشتری برای علت نظم بالای کیهان در آغاز می­ پردازد.)

راز و زمان

یکی دیگر از اشتباهات فکری رایج گسترش ­یافته به وسیله مباحث غیرشفاف در مورد نسبیت و دیگر قوانین فیزیکی مرتبط با زمان این است که در واقع اصلا زمان وجود ندارد. این تفکر مربوط به حوزه­ های با نام شبه علم می ­باشد اما من مایلم در این مقاله به آن اشاره کنم. نویسنده­ کتاب شبه علمی “راز”، ادعا کرده که فیزیک­دانان ثابت کرده اند زمان وجود ندارد. به چند خط زیر که از قسمت “چقدر طول می­ کشد؟” در فصل “چگونه از راز استفاده کنیم”انتخاب شده است توجه کنید:

«زمان تنها یک توهم است.»

«اینشتین و فیزیک کوانتوم به ما می­ گوید همه ­چیز بصورت همزمان در حال اتفاق ­افتادن است.»

«جهان، زمان و اندازه ندارد.»

بر اساس گفته­ های بیشتر فیزیک­دانان و به خصوص اینشتین، این سه جمله غلط می­ باشد. در واقع زمان قسمت مهمی از کیهان محسوب می­ شود. همانطور که قبلا گفته شد، مفهوم خطی­ بودن زمان با قانون دوم ترمودینامیک گره خورده که این قانون از دیدگاه فیزیک­دانان به عنوان یکی از مهم­ترین قوانین کیهان محسوب می­ شود! اگر زمان یک ویژگی واقعی کیهان نباشد، قانون دوم ترمودینامیک بی­ معنی می­ شود.

چیزی که اینشتین با نظریه نسبیت خود ثابت کرد این است که زمان به خودی خود یک کمیت مطلق نمی­باشد. در عوض زمان و فضا با یکدیگر متحد بوده و فضا-زمان را تشکیل می­ دهند و فضا-زمان مقیاسی قابل اندازه­ گیری است که می­ توان با آن(با روشی ریاضیاتی) تفاوت فرایندهای فیزیکی در مکان­ های مختلف کیهان را نشان داد.

این بدین معنی نیست که همه چیز بصورت همزمان اتفاق می­ افتد. در واقع اینشتین شدیدا معتقد بود(بر اساس معادله­ E=mc2) که اطلاعات نمی­ توانند سریع تر از نور منتقل شوند. هر نقطه در فضا-زمان محدودیت ارتباطی با دیگر نقاط فضا-زمان دارد. این ایده که همه چیز همزمان اتفاق می­ افتد کاملا در تضاد با نتایج بدست­ آمده توسط اینشتین می ­باشد. این اشتباه و دیگر اشتباهات موجود در کتاب مذکور قابل درک هستند زیرا اینها مباحث بسیار پیچیده­ ای بوده و لزوما قرار نیست تماما توسط فیزیک­ دانان درک شوند. گرچه اینکه دانشمندان درک کاملی از زمان ندارند دلیل نمی­ شود که بگوییم هیچ درکی از زمان ندارند. قطعا اینطور نیست.

پیچیدگی دیگر در درک زمان در کتاب “تولد دوباره­ زمان: از بحران در فیزیک تا آیندۀ کیهان” توسط لی اسمالین در سال 2013 میلادی نشان داده شد که در آن نویسنده اظهار دارد علم، زمان را بصورت یک توهم می ­بیند. در عوض، نگارنده اظهار دارد که ما باید زمان را به عنوان یک کمیت واقعی در نظر بگیریم و اگر واقعا آن را جدی بگیریم، می­ توانیم قوانین متغیر در زمان ِ فیزیک را کشف کنیم. باید نظاره کرد که این امر منجر به ارائه­ دیدگاه ­های جدیدی در مورد پیدایش فیزیک می­ شود یا خیر.

پیشنهاد مقاله[آیا براستی زمان وجود دارد]

ترجمه: رضا کاظمی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: thoughtco.com

پاسخ دادن به پوپک لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

16 دیدگاه

  1. خلاصه کلام اینکه زمان نسبی هست. یک مثال زمان برای کسی که درد میکشه بسیار کندتر از شخصی هست که دار لب دریا بستنی میوه ای و چیزهای دیگه می خوره.

  2. درود دوست عزیز. زمان وجود ندارد. اصطلاح فضا -زمان هم باید دید این زمان ک در کنار فضا بکار برده میشود. اصلا شاید زمان نیست. و انشتین شاید نخواسته اصل ماجرا را بگوید. یا خودش هم درک نکرده بوده.

  3. وجود نداشتن زمان یه بحث فلسفی میشه که غیر علمی به نظر می رسه!
    بعد چهارم یا همون زمان وجود داره چون حرکت باعث به وجود اومدنش میشه

  4. با عرض سلام و خسته نباشید
    من میخوام توضیحی از زمان ارایه بدم که شاید هم معقول نباشه و ضد و نقیض های فراوانی داشته باشه ولی اگر میشه بخشی از زمانتون رو به خوندن حرف های این بنده حقیر اختصاص بدین
    در انتهای این مقاله اگر درست باشه ، به این نتیجه میرسیم که به دلیل حرکت الکترون ها به دور هسته زمان قابل برگشت به طور کامل کامل نیست
    به نام خدا
    در نظر بگیریم که تمام ذرات موجود در جهان و کلا هر چیزی که در جهان وجود داره در مثلا ۱۰۰۰ سال پیش در وضعیت x بودن و بعد از هزار سال به وضعیت y در آمدند
    (در اینجا هر چیزی در جهان که با گذشت زمان تغییر نکنن رو ثابت در نظر گرفته و در گذر زمان دخیل نمیدونیم مثلا اگر بر فرض محال یک مجسمه طی گذشت زمان حتی در مقیاس میکروسکوپی هم هیچ گونه تغییری نکنه میگیم اون مجسمه در گذر زمان دخیل نبودهه که البته در آخر اثبات میکنم که چنین چیزی محاله)
    یا مثلا در۵۰۰ سال پیش در وضعیتu بودن و در ۳۵۷ سال پیش در وضعیتi
    شاید بتونیم اینجا نتیجه گیری کنیم که در واقع حالات جهان(به فرض اینکه کل جهان یک سامانه باشه و منظور از حالات، حالات سامانه از نظر خواص مختلف باشه)باعث به وجود اومدن چیزی میشن که ما از اون به عنوان زمان یاد میکنیم
    فرض کنید میخوایم به هزار سال پیش برگردیم،خب هزار سال پیش سامانه ما در وضعیتxقرار داشت پس اگر بتونیم سامانه رو دوباره به حالت xازyببریم میتونیم بگیم که به هزار سال پیش (طبق تعاریف خودمون از زمان)رسیدیم
    ولی اگر حتی یک ذره کوچک مثلا یک الکترون الان در موقعیت f در اطراف هسته خود قرار داشته باشد ولی در هزار سال پیش در وضعیتtبوده است اگر نتونیم همان تک الکترون را هم به وضعیت fببریم نمیتوم بگیم که بطور ۱۰۰٪ سامانه ما به شکل هزار سال پیش خود یا همان حالتxبرگشته است
    حرف های خود را با یک سخن دیگر به پایان میرسانم
    اگر تمام فعل النفعالات جهان بر فرض محال در یک لحظه!متوقف شوند (یعنی حتی در صورتی که به هیچ جسمی از طرف جسمی دیگر نیرو وارد نشود )آنوقت میگوییم جهان در حالت h ثابت شده است و زمان هم متوقف شده است
    سپاس

    1. فیلسوف مخ متوقف این چیه نوشتی اخه…
      جونه مادرت خودت بخونش ببین میفهمیش!!!
      اخه به فرض محال مجبوری اخه ؟!!!

  5. زمان توهمی بیش نیست چراکه اگر وجود داشت حال میبایست در آن سفر کرد هم به عقب و جلو ! زمان مجازی را خورشید و گردش سیارات و گردش کهکشان ها به وجود می آورد . اگر سیاره ما گردش به دور خود را در 48 ساعت انجام میداد سن و پیر شدن ما نیز دو برابر میشد چراکه تغییر و تحولات سیاره و گردشش بر روی جانداران و حتی اشیاء آن تاثیر گذار میباشد مثلا آهنی که در 20 سال فرسوده میشود در گردش طولانی تر زمین فرسودگی آن به نصف میرسید.سیاره ای که گردش

  6. زمان بعد چهارم و یه عامل نسبی هست که از بعد بالاتر خودش ( بعد پنجم حرکت و بعد ششم ذهن ) یعنی ذهن تبعیت میکنه. زمان با ذهن از نظر کمی کند و سریع میگذره و از نظر کیفی و کیفیت گذشت زمان هم از عامل بالاتر از خودش یعنی ذهن [ ناظر ] تبعیت میکنه. اگه ذهن وجود نداشته باشه چیزی به اسم زمان مطلقا وجود نداره

  7. مطلب عالی بود – به نظرتون ذهن میتونه در زمان سفر کنه به صورت واقعی – مثلا یک فرد در اینده خودش به هوش بیاد یا در گذشته خودش و تاثیرات به جا بذاره و برگرده ؟