بیگ بنگ: در ادامه بررسی استدلال‌های طرفداران دروغ بودن سفر انسان به ماه، به یکی از عمومی‌ترین سوالات آنها پاسخ خواهیم داد، این‌که چرا انسان دوباره به ماه برنگشت؟ و به این موضوع می پردازیم که چرا بجای الهام گرفتن از دشوارترین ماموریت تاریخ بشر، همه تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا به زعم خود خطاهای موجود در تصاویر را آشکار و آن را توطئه بدانند؟

در قسمت های قبل، بخش عمده‌ای از استدلال‌های اصلی علاقمندان به نظریه توطئه در سفر به ماه توضیح داده شد. در کنار این موارد گاهی سوال‌های دیگری نیز مطرح می‌شود، این‌که ناسا به عمد فضانوردان آپولو-1 را کشت به دلیل اینکه آنها می‌خواستند پرده از این ماجرا بردارند. این اتهامی بی‌پایه است که هیچ سندی از آن پشتیبانی نمی‌کند. آپولو-1 چندین سال قبل از سفر نخستین انسان به ماه صورت گرفت. اگر فضانوردان آپولو – 1 از توطئه خبر داشتند و می‌خواستند آن را افشا کنند، چرا باید سوار بر طبقه آخر موشک ساترن-5 می‌شدند تا به آزمایش‌ها ادامه دهند که ناسا بتواند آن‌ها را بسوزاند.

چرا به ماه برنگشتیم؟

موارد جزیی دیگری نیز در این زمینه مطرح می‌شود. اما یکی از مهم‌ترین سوال‌های عمومی این است که اگر آن موقع به ماه رفتیم، چرا برای بیش از 3 دهه دیگر نتوانستیم به ماه برگردیم. جواب این سوال همان‌طور که در قسمت اول آمد، به شرایط سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی آن دوران برمی‌گردد. بودجه ناسا در زمان برنامه آپولو به 5 درصد بودجه فدرال رسید. همه نهادها، دو حزب اصلی و همچنین مردم درباره ضرورت انجام این سفر اشتراک نظر داشتند. پول کافی، عزم ملی و تلاشی شبانه‌روزی و عظیم باعث شد این اتفاق بیفتد و در طول ماموریت‌های آپولو 11 تا آپولو 17 (به جز آپولو 13 که با مشکل روبرو شد)، 12 فضانورد بر سطح ماه قدم بزنند.

اما در حال حاضر شرایط ناسا اصلا قابل مقایسه با آن دوران نیست. بودجه ناسا هم‌اکنون تنها نیم درصد بودجه فدرال است که از این مقدار یک سوم به بخش روباتیک و دو سوم به بخش پروازهای سرنشین‌دار اختصاص دارد. درون ناسا بحث بسیار جدی بر سر اولیت‌بندی این بودجه در جریان است. سفرهای فضایی سرنشین‌دار اگرچه جذابیت و اهمیت طولانی مدت دارد، اما دستاوردهای علمی مستقیم آن‌ها در مقایسه با ماموریت‌های روباتیک چندان بالا نیست. برای مثال تعداد مقالات علمی که تنها از تلسکوپ فضایی هابل به دست آمده، ده‌ها برابر کل داده‌هایی است که از آزمایش‌های انجام شده در ایستگاه فضایی به دست می‌آید. بسیاری در داخل ناسا استدلال می‌کنند زمانی که با بودجه محدود مواجهیم، بهتر است با این بودجه به جای اینکه 3 نفر را به ماه بفرستیم، ده‌ها ماموریت روباتیک مانند کاوش قمرهای مشتری و زحل، ماه، مریخ و سیارک‌ها و دنباله‌دارها را انجام دهیم تا حجم داده‌های ما به طور جدی افزایش پیدا کند.

اکنون حتی درون جامعه علمی، اجماعی برای سفر دوباره به ماه تا زمانی که دلیل مشخصی در این بازگشت باشد، وجود ندارد. ضمن اینکه اگر زمانی قرار باشد دوباره سفر به ماه اتفاق بیفتد، باید بخشی از فناوری‌های مربوط به این سفر دوباره طراحی و ساخته شود، چراکه برخی از فناوری‌های آپولو منقرض شده‌اند! چندی پیش در گفتگویی با مهندس دارا صباحی، مهندس ارشد ماموریت مریخ‌نورد کیوریاسیتی (کنجکاوی) درباره مساله انقراض فناوری پرسیدم. او در این باره توضیح داد که بسیاری از اوقات برای یک ماموریت فناوری‌های ویژه‌ای طراحی می‌شوند و قطعاتی ساخته می‌شوند، اما بعد از چند سال که این ماموریت انجام شد و یا کنار گذاشته شد، نسل مهندسان تغییر می‌کند، کارخانه‌های سازنده خط تولید خود را تغییر می‌دهند و فناوری به راحتی گم می‌شود و طراحی دوباره فناوری جدیدتر و به‌روزتر برای مهندسان بسیار راحت‌تر از احیای فناوری‌های قدیمی است.

صفحه بازتابنده نصب‌شده در سطح ماه در ماموریت آپولو 11

سخن آخر با مدعیان «دروغ بودن سفر انسان به ماه»

البته این حرف‌ها طرفداران فرضیه توطئه را راضی نمی‌کند. جالب این است که این افراد گاهی از سوی دیگر بام می افتدند. در حالیکه برخی از آن‌ها سفر انسان به ماه را انکار می‌کنند، گروه دیگری معتقدند این سفر پس از آپولو 17 ادامه یافته و ناسا به دلیل شواهدی که در ماه پیدا کرده بود، روی این سفر سرپوش گذاشته است. در سال 2011 طرفداران این نظریه فیلم سینمایی مستندنمایی به نام آپولو – 18 را روانه پرده‌های سینما کردند. این افراد البته هیچ‌گاه به این سوال پاسخ ندادند که چگونه می‌توان موشکی عظیم مانند ساترن – 5 را مخفیانه به فضا فرستاد.

سفر به ماه یکی از مهم‌ترین، بزرگ‌ترین و در عین حال دشوارترین ماموریت‌های انسان در تاریخ بوده است. گاهی باور کردن این‌که انسان می‌تواند در سایه تامین هزینه‌ها، مدیریت مناسب و ایجاد همگرایی در جامعه دست به چنین کاری بزند، دشوار است. دشواری این ماموریت از ابتدا مشخص بود. نه تنها بازتاب آن را در صحبت‌های پرزیدنت کندی و کسانی که این برنامه را پیش بردند می‌توان دید که حتی وارد ضرب‌المثل‌های فارسی نیز شده است. این روزها وقتی با فردی مواجه می‌شویم که درباره کارهایش بزرگ‌نمایی می‌کند، بسیار می‌شنویم که فلانی چنان صحبت می‌کند که گویی می‌خواهد آپولو هوا کند.

بسیاری از افرادی که در دام فرضیه توطئه می‌افتدند، ساعت‌ها و ماه‌ها تصاویر ارسالی فضانوردان از ماه را به دنبال نشانه‌ای از خطا زیر و رو می‌کنند و آن قدر به این مساله حساسیت نشان می‌دهند که فراموش می‌کنند به چه تصاویر خیره‌کننده و الهام‌بخشی می‌نگرند. داستان سفر به ماه حتی از سوی دشمن اصلی آمریکا در آن زمان که چهار چشمی مراقب فضا بود، انکار نشد. این سفر نه برای ناسا که برای بشریت الهام‌بخش و مهم بود.

تصویر مدارگرد LRO از محل فرود آپولو 12

طرفداران فرضیه توطئه البته هنوز راضی نیستند. حتی وقتی به آن‌ها گفته می‌شود صفحات بازتاب‌دهندهای که فضانوردان ناسا روی ماه گذاشته‌اند، هنوز آنجا است و حتی منجمان آماتور با ابزار مناسب می‌توانند با تاباندن لیزر و رصد بازگشت آن، فاصله زمین به ماه را اندازه بگیرند ، وقتی تصاویر جدید مدارگرد اکتشافی ماه به آن‌ها نشان داده می‌شود که جای پای فضانوردان، ابزارهای علمی و طبقه پایین ماه‌نشین در آن‌ها مشخص است، وقتی تصاویر مدارگرد ژاپنی ماه به آن‌ها نشان داده می‌شود که از فراز سایت فرود آپولوها گرفته شده (برای مشاهده تصاویر مدارگرد ژاپنی، اینجا را کلیک کنید) و یک به یک مطابق تصاویری است که بیش از 30 سال پیش فضانوردان به زمین آوردند، باز هم قانع نمی‌شوند.

این مجموعه برای کسانی بود که می‌خواهند پاسخ‌هایی برای سوال‌های خود در این زمینه پیدا کنند؛ اما توصیه آخر این‌که هیچ‌گاه وقت بیش از اندازه‌ای برای بحث با حامیان فرضیه توطئه تلف نکنید. اگر با دادن توضیحات ابتدایی احساس کردید آن‌ها کماکان بدون آنکه به شما گوش کنند حرف‌های خود را تکرار می‌کنند، به جای تلف کردن وقت خود از پشت تلسکوپ، دوربین دوچشمی و یا با چشمان غیرمسلح خود به آسمان و به ماه نگاه کنید و بگذارید شکوه ماه و فضا شما رادر بر بگیرد.

پایان

پوریا ناظمی

قسمت اول

قسمت دوم

قسمت سوم

قسمت چهارم

قسمت پنجم

قسمت ششم

مطلب مرتبط:

سفر به ماه از خیال تا واقعیت