بیگ بنگ: زمین در پایتخت ایران در حال جابجایی است. تهران با جمعیت تقریبا 15 میلیون نفر، بزرگترین شهر از لحاظ جمعیتی در غرب آسیا محسوب می شود. اخیرا تصاویر ماهواره‌ای باکیفیت نشان داد که در برخی مکان‌ها، این کلان شهر خاورمیانه سالانه تقریبا 25 سانتی‌متر فرو می رود.

به گزارش بیگ بنگ، بر اساس مقاله‌ای که روز 30 نوامبر 2018 در مجلۀ معتبر «Nature» منتشر شد، دانشمندان داده‌های جمع‌آوری شدۀ ماهواره‌ای در سال‌های 2003 تا 2017 را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و دریافتند که برخی مناطق شهر و بسیاری از روستاها در منطقه شمال غرب تهران در حال فرونشست هستند. از جمله تبعات فرونشست میتوان به پیدایش ناگهانی حفره‌ها و روزنه‌های عظیم در برخی مناطق اشاره کرد.

«علی بیت‌اللهی» رئیس زلزله شناسی در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تهران در گفتگو با مجله نِیچر بیان کرد: «در یکی از موارد، پس از اینکه  فرونشست بزرگی در زمین ایجاد شد، کشاورزی برای چندین ساعت در آن سوراخِ 6 متری به دام افتاده بود. گودال‌های ایجاد شده در اطراف زمین‌های کشاورزی بر محصولات زراعی تاثیر می گذارد، چرا که آب‌های لازم برای آبیاری اراضی تشنه را خشک می کند.» در مطالعه جدیدی که بر روی داده‌های ماهواره‌ای انجام شد، محققان دریافتند که نرخ فرونشست فعلی تهران در میان بالاترین نرخ‌های ثبت شده در کل جهان است. لذا خشکسالی، سدسازی و جمعیتِ در حال افزایش از عواملی هستند که به از دست رفتن آب‌های زیر زمینی دامن می زنند. یکی دیگر از اکتشافات ناخوشایند این بود که بارش باران توانایی پر کردن مخازن آب‌های زیر زمینیِ تحلیل رفته را ندارد؛ پس شاید احیای اراضی قدری دیر شده باشد.

یافته‌های دانشمندان جواز انتشار در مجله «Remote Sensing of Environment» را کسب کرده است. تهران، تنها شهرِ در حال فرونشست نیست. مشاهدات ماهواره‌ای نشان می دهد که ونیز ایتالیا، بخش‌هایی از غرب تگزاس و لوئیزیانا، دره سن خواکین کالیفرنیا و فرودگاه بین‌المللی سانفرانسیسکو از جمله قربانیان پدیده فرونشست هستند. تحقیقات قبلی خشک شدن آب‌های زیرزمینی را بعنوان عامل فرونشست تهران اعلام می کردند که این امر در اوایل دهه 2000 میلادی آغاز شده بود.

اولین نشانه‌های این پدیده در زمین‌های کشاورزی نمایان گردید؛ از سال 2003، این مشکل به نواحی شهری در شرق هم گسترش پیدا کرده؛ بطوریکه اثرات فرونشست تهران در جاده‌ها نیز مشهود است. حفر غیرقانونی چاه می تواند خطر فرونشست را افزایش بدهد. مقامات دولت ایران در تلاش هستند تا جلوی این حفره‌ها را بگیرند؛ اگرچه 100000 چاه غیرقانونی تاکنون احیا شده و زمین به حالت بازگشته است، اما هنوز 30000 چاه دیگر باقی است. اگر فرونشست تداوم داشته باشد، راه آهن، پل‌ها، خطوط لوله نفت و گاز و زیرساخت‌های الکتریکی با خطر جدی مواجه خواهند شد. پس باید هر چه زود تدابیری اندیشیده شود.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: livescience.com